Alþýðublaðið - 29.10.1975, Blaðsíða 3

Steffnuliós
Helgi Skúli Kjartansson skrifar
A ríkið að styrkja
stjórnmálastarfsemi?
Hugsum okkur"að eftir nokkur ár sitji
Guðjörn Stefánmundarson, formaður
Veslingaflokksins, og lesi eftirfarandi
bréf frá forsætisráðherra og formanni
Ágætaflokksins, Bryngisli Styrbjörnssyni
(skrifað með bleki sem gufar upp jafn-
óðum og hann les):
Heiðraði kollega.
Eins og þú manst höfum við undanfarin
ár komið saman nokkrir einhvern tima
snemma þings og samið um fáein mál
sem miður fer á að fari hátt i þingsöl-
unum viðkvæm utanrikismál, fáein
embætti, vissar fjárveitingar o.s.frv.
Siðastliðin 2 ár hefur þú i þessum mein-
lausu viðræðum lagt höfuðkapp á eitt mál,
nefnilega það að þingmeirihluti stjórnar-
flokkanna samþ. verulegar hækkanir
á styrknum til flokkanna. Auðvitað hefur
Ágætaflokknum komið hækkunin allvel,
en myndi þó skrimta eitt ár eða tvö á hinu
og þessu sem stjórnarsetunni fylgir, ef
rikissjóður mætti illa við þvi að greiða
styrkinn. Mér skilst að Veslingaflokkur-
inn sé um þessar mundir háðari styrknum
vegna þess hvernig stendur á um skuldir
hans og fleira: vonandi er það þó bara
misskilningur.
En svo ég komi mér nú að efninu. Rikis-
stjórnin þarf að leggja fyrir þingið ýms
óvinsæl mál á næstu vikum, og svo hefur
hún lent i óverðskuldaðri klipu út af smá-
munum i einum bankanum, og þvi hef ég
ekki fundið timá til að gangast fyrir
fundinum okkar litla á venjulegum tima.
Mér skilst þú og þinir menn hafi lika verið
uppteknir við sömu mál, þótt á annan hátt
sé. Þess vegna legg ég til að við hættum
að eyða tima i þetta bankamál og hættum
við vantraustaumræðurnar sem mér
skilst þið hafið verið að hugsa um. Þá
getum við hitzt, og vafalaust komið okkur
saman eins og venjulega, a.m.k. ef
Veslingaflokkurinn er tilbúinn að áýna
vissa ábyrgð gagnvart samningunum við
Viðskiptabandalagið.
Ef samkomulag okkar verður ekki endur-
nýjað i haust, neyðist rikisstjórnin til að
fallast á tillögur sparnaðarnefndarinnar
um að fella niður af fjárlögum styrkinn til
flokkanna fyrir næsta ár.
Virðingarfyllst
Brg. Styrbjss. (sign.)
Svona lagað gerist að visu ekki hér. Það
er engin hætta á að Geir Hallgrimsson
skrifi Benedikt Gröndal svona bréf á
morgun og hóti að fella niður blaða-
styrkinn i eitt ár (sem nægði liklega til að
drepa Alþýðublaðið, þótt blöð Sjálfstæðis-
flokksins gætu skrimt) ef Alþýðuflokkur-
inn makkar ekki rétt. En þótt þvi fylgi
engar kúgunarkröfur, þá er það samt
stjórnarmeirihlutinn sem ákveður hvort
blaðastyrkurinn hækkar á næastu fjárlög-
um til jafns við verðbólguna eða meira
eða minna, og Alþýðuflokkurinn hlýtur að
biða spenntur eftir náðarsamlegri á-
kvörðun stjórnarherranna.
Þannig er viss hætta tengd öllum opin-
berum styrkjum til stjórnmálastarfs-
eminnar, þvi þeir eru i eðli sinu
samtryggingarmál, mál þar sem hags-
munir flokkanna tvinnast saman og er svo
bezt borgið að allt fari fram i sátt og sam
lyndi þeirra á meðal. Mál sem flokkarnir
koma sér saman um og gera aldrei að
opinberu deilumáli, og þess vegna
ómögulegt fyrir kjósendur að hafa áhrif á
það.
En að láta flokkana sigla sinn sjó og
bjarga sér upp á eigin spýtur? Þá er það
samkeppnin sem gildir, en vel að merkja
samkeppnin um hylli hinna fáu riku sem
geta blætt myndarlega i kosningasjóði.
Með öðrum orðum samkeppnin um
hylli atvinnurekenda fyrst og fremst.
Vont er að flokkarnir séu um of háðir
rikisstyrk, en verra er að þeir eigi allt sitt
undir náð peningavaldsins. Þvi get ég
ekki lagzt gegn opinberum stuðningi við
stjórnmálastarfið, aðeins hvatt til
varúðar þegar aðstoðinni er valið form.
Beinir styrkir sem ákveðnir eru með
fjárlögum hverju sinni, eins og blaða-
styrkurinn núna, eru kannski ómissandi,
en heldur ógeðfelldir og um sumt var-
hugaverðir, svo fara ber varlega i að
hækka þá.
t stað beinna styrkja getur rikið tekið
vissan þátt i kostnaði við stjórnmála-
starfið. Það er nú gert með þvi að fella
niður pappirstoll og söluskatt af blöð-
unum, og með þvi að Alþingi greiðir
vissan reksturskostnað þingmanna og
þingflokka. Svona styrkir eru ekki jafn-
háðir breytingum frá ári til árs og hin
beinu fjárframlög, og það getur verið
kostur. Á hinn bóginn eru kostnaðar-
greiðslurnar til þingmanna þannig i
framkvæmd að mjög auðvelt er að breyta
þeim i dulbúna skattfrjálsa launabót: má
mikið vera ef það er ekki gert i stórum stil
og samstaða allra flokka um að þegja
ósómann i hel. Ef rfkið fer að greiða fleiri
kostnaðarliði flokkannaen nú, þá þarf að
vera vel á verði gagnvart svona misfell-
um.
Langheppilegasti stuðningur rikisins
við stjórnmálastarfið er sá, að rikisfjöl-
miðlarnir, útvarp og sjónvarp, gefi bæði
flokkum og einstaklingum rikuleg tæki-
færi til að koma sjónarmiðum sinum á
framfæri. Þannig má gera flokkana
minna háða blöðunum (og þar með
fjármagninu) en nú er og tryggja þeim
kostnaðarlaus lágmarkstengsl við
almenning. Útvarpið hefur á seinni árum
(ég held sérstaklega á tima vinstri
stjórnarinnar) verið að fikra sig i þessa
átt, sjónvarpið kannski lika (þó ég þekki
það verr). Þó held ég enn megi stórauka
þennan þátt i starfi útvarps og sjónvarps.
® €>
f re tt aþrað
Dagsími til kl. 20: 81866
UrÍtl r> Kvöldsimi 81976
Ragnar Guðleifsson sjötugur
Slíkir menn eru þjóð-
inni ómetanlegir...
Þjóðverjar á
stöðugum flótta
— Dagurinn i dag er eiginlega
fyrsti dagurinn sem við höfum
ekki þurft að stugga þýzkum tog-
urum út fyrir. Þeir hafa gert tals-
vert af þvi að stelast inn fyrir
jafnt á nóttu sem degi en verið
reknir út fyrir jafnharðan, sagði
Henry Hálfdánarson hjá Land-
helgisgæzlunni i samtali við Al-
þýðublaðið i gær.
Henry sagði að þýzku skipstjór-
arnir fengju ekki einu sinni tæki-
færi til þess að væta vörpuna inn-
an 200 milna og kvörtuðu þeir sár-
an. Einn sagðist vera búinn að
sigla 800 milur án þess að fá tæki-
færi til að kasta og bar sig illa
undan árvekni varðskipanna.
Það eru 14—16 v-þýzkir togarar
sem halda sig við mörkin og
reyna að stelast inn fyrir, en aðrir
hafa leitað á önnur mið meðal
annars við Færeyjar. Um 50
brezkir togarar eru að veiðum
samkvæmt heimild á ákveðnum
svæðum og gæta þess vel að fara
ekki út fyrir þau. Auk þess eru sjö
belgiskir togarar við landið og
nokkrir færeyskir.
Ráðherrarnir
krafðir svara
Stúdentar hafa kvartað mjög
undan þvi að ráðherrarnir Vil-
hjálmur Hjálmarsson og
Matthias Á. Mathiesen hafi verið
tregir til að tjá sig um það öng-
þveiti sem lánamál framhalds-
skólanema eru komin i. En nú
verður ekki lengur undan þvi
komist fyrir ráðherrana að gera
hreint fyrir sinum dyrum.
Kjarabaráttunefnd náms-
manna efnir til fundar að Hót.el
Sögu klukkan átta annað kvöld. A
fundinum er ætlunin að fjalla um
lánamálin og „niðurskurðar-
stefnu rikisstjórnarinnar gagn-
vart lifeyri námsmanna”, eins og
einn úr nefndinni komst að orði i
samtali við blaðið i gær. Þar
munu Matthias og Vilhjálmur
gera grein fyrir afstöðu sinni og
þá væntanlega einnig svara fyrir-
spurnum námsmanna. öllum er
heimilt að taka þátt i þessum
fundi.
Námsmenn telja að enn hafi
ekki verið bætt úr fjárþörf þeirra
þrátt fyrir að úthlutun haustlána
er hafin mánuði á eftir áætlun og
eru svartsýnir á framtiðina.
Munu þeir þvi krefjast skýrra
svara af hálfu ráðherranna.
Byggð á Skaga
í hættu
Gifurlegur búsetusamdráttur
hefur orðið i flestum hreppum á
Skagasvæðinu undanfarin ár. Má
nefna sem dæmi, að meðalbú i
Skagahreppi er nú aðeins 58% af
visitölubúi. Af þessum sökum
hefur Fjórðungssamband Norð-
lendinga lagt til að gerð verði
sérstök landbúnaðaráætlun fyrir
Skagasvæðið.
i framhaldi af þessari tillögu
var haldinn fundur hrepps-
nefndarmanna á Skagasvæðinu
fyrir skömmu og komu á fundinn
þeir Árni Jónsson landnámsstjóri
og Guðmundur Sigþórsson
deildarstjóri i landbúnaðar-
ráðuneytinu. Landnámsstjóri
upplýsti að i Vindhælishreppi
væru taldir 18 bændur og
meðalbústærð 362 ærgildi, i
Skagahreppi 25 bændur og
meðalbústærð 253 ærgildi, i
Skefilsstaðahreppi 16 bændur,
meðalbústærð 262 ærgildi og i
Skarðshreppi 23 bændur,
meðalbústærð 304 ærgildi. Þessi
bústærð er undir landsmeðaltali,
þar sem visitölubúið er talið 420-
530 ærgildi. Samkvæmt þessu er
meðalbú fyrrnefndra hreppa 58-
84% af visitölubúi.
Guðmundur Sigþórsson skýrði
frá þvi á fundinum, að land-
búnaðarráðherra hefði skipað
nefnd til að annast tillögugerð um
áætlunargerð i landbúnaði. 1
samræmi við þetta var lögð
áherzla á, að áætlanagerð fyrir
einstök svæði fari fram i samráði
við landshlutasamtök sveitar-
félaga og búnaðarsamtökin á
svæðinu.
I samtali við Alþýðublaðið
sagði Áskell Einarsson
framvk.stj., Fjórðungssam-
bandsins, að leggja yrði áherzlu á
að blanda ekki saman strjálbýlis-
áætlunum fyrir einstök sérsvæði
við heilstæðar landbúnaðaráætl-
anir, sem næði til landbúnaðarins
i heild. En staðreyndin væri sú að
tilhneiging virtist vera til að
hræra þessu saman. Það væri
bráðnauðsynlegt að gera ráðstaf-
anir til að forða þvi, að Skaginn
færi i eyði eða þá að hlunnindin
yrðu aðeins nýtt af burtfluttum
ábúendum jarðanna. Þær ráð-
stafanir þyrftu ekki að ganga i
berhögg við það heildarmarkmið
i framleiðslumálum landbúnað-
arins að sporna gegn framleiðslu-
aukningu.
5% hækkun
byggi n gavfsitöl u
Likur benda til þess, eftir þvi
sem blaðið hefur fregnað, að
byggingarvisitala muni hækka
um allt að 5% frá siðustu útreikn-
ingum 1. júli. Fari svo, mun hún
verða 1975 stig. Leiðréttir hafa nú
verið rangir taxtar byggingar-
manna og virðist það muna 16
stigum, sem visitalan verður
lægri þar við, en hún hefði ella
orðið. Þessi lækkun nemur tæpu
1% á húskostnaði, eftir þvi sem
fróðir menn telja.
Aldraður maður hvarf
í Reykjavík - fannst
látinn í Keflavík
Um klukkan 23 i fyrrakvöld
fann lögreglan i Keflavik 74 ára
gamlan mann látinn I Keflavikur-
höfn. Maður þessi hét Ragnar
Guðjónsson og var til heimilis að
Hverfisgötu 16 í Reykjavik. Ekki
er vitað, hvernig stóð á ferðum
Ragnars i Keflavík, en siðast sást
til hans, þegar hann fór frá heim-
ili sinu milli klukkan 14 og 15 i
fyrradag. Ragnar var heilsuveill
og gerði það að venju sinni að
fara i stutta gönguferð daglega á
þessum tima. Er Ragnar skilaði
sér ekki heim á réttum tima, var
hafin leit að honum, en eins og
fyrr sagði fann siðan Keflavikur-
lögreglan manninn látinn nálægt
miðnætti sama dag.
Rannsóknarlögreglan biður
alla þá, er sáu til ferða Ragnars
Guðjónssonar eftir klukkan 15 i
fyrradag, að gefa sig fram til lög-
reglunnar til upplýsingamiðlun-
ar.
Þegar rituð verður saga is-
lenzkrar alþýðuhreyfingar frá
byrjun og fram eftir þessari öld,
mun verða tekið eftir hópi for-
ystumanna, sem hafa mjög
svipaðan feril, hver á sinum
stað. Þeir hafa allir gáfur og
námsþrá og afla sér kennara-
menntunar, sem á þeim árum
stóð helzt til boða. Jafnframt
námi og kennslu vinna þeir sér
þegnrétt i verkalýðsfélögum
með hvers konar þátttöku i
störfum vinnandi alþýðu, og
þeirrisa til forystu i félögunum.
Þeir eru valdir til forráða i hér-
aðsmálum, undir merkjum
jafnaðarstefnu, og komast þar
til æðstu trúnaðarstarfa. Og
loks liggur leið þeirra meira eða
minna inn á brautir landsmála,
þeir setjast á bekki Alþingis.
Þeir, sem lengi hafa starfað i
Alþýðuflokknum eða verkalýðs-
hreyfingunni, þekkja marga
sllka menn. Einn þeirra, Ragn-
ar Guðleifsson i Keflavik, varð
sjötugur sl. mánudag, og sýndu
Keflvikingar honum sæmd og
virðingu með geysifjölmennu
samsæti, svo og gerðu þeir hann
ab fyrsta heiðursborgara kaup-
staðarins.
Æviferill Ragnars hefur fallið
að þeirri mynd, sem að ofan var
lýst, nema hvað hann hefur
komið viðar við sögu og lagt
fleiri málum og mönnum lið, en
þar var talið. Hann er miklum
gáfum gæddur, og sem kennari
hefur hann kynnztog haft farsæl
áhrif á margra árganga barna i
Keflavik. Leiðin til jafnaðar-
stefnu og verkalýðshreyfingar
var honum sjálfsögð, þvi að
hann var sem kallaður til hvers
konar félagsstarfa. Var hann
um langt árabil formaður
verkalýðsfélagsins og tiður fuli-
trúi þess á landsþingum, þar
sem hlýtt var á rödd hans, þvi
félagar hans lærðu fljótt að
meta það vit, sem ávallt ein-
kenndi hóflegan málflutning
hans.
Það yrði langur listi að telja
öll þau trúnaðarstörf, sem
Ragnar hefur gegnt fyrir verka-
lýðshreyfinguna og Alþýðu-
flokkinn. Hann var formaður
Alþýðuflokksfélagsins, fulltrúi á
flokksþingum, sat i flokks-
stjórn. Hann hefur verið i fram-
boði fyrir flokkinn og sat um
skeið á Alþingi. Hann hafði for-
ystu i málefnum flokksins i
Keflavik og hlaut þar verulegt
fylgi, svo að á hann hlóðust
einnig þar margvíslegar á-
byrgðarstöður. Varðhann fyrsti
bæjarstjóri Keflavikur eftir að
hann hlaut kaupstaðarréttindi,
og spor hans má viða sjá i bæn-
um eftir hið einstæða vaxtar-
skeið, sem siðustu áratugir hafa
verið þar syðra.
Mörgum öðrum málum veitti
Ragnar gott lið, til dæmis i
sóknarnefnd.enda kirkjurækinn
og mikill reglumaður i hvi-
vetna.
Um þessar mundir virðist
þjóðin ekki hafa mikið álit á
stjórnmálamönnum og eru þeir
tiðum sakaðir um flesta þá
mannlegu galla, sem slikir
menn geta haft. 1 þeirri orrahrið
er gott að geta hugsað til manna
eins og Ragnars, sem svo miklu
hafa fórnað i áratugi án þess að
spyrja eða hugsa um, hvað hann
fengi að launum, sem hafa
starfað á sviði stjórnmálanna af
viðurkenndum drengskap og
borið sættir milli manna, þegar
sundrung blossaði upp.
Slikir menn eru ekki aðeins
flokki og hreyfingu, heldur þjóð-
inni allri ómetanlegir, og þeim
verður aldrei fullþakkað. Vin-
átta þeirra er gulls igildi.
Benedikt Gröndal
Miðvikudagur 29. október 1975.
Alþýðublaðið