Alþýðublaðið - 17.07.1976, Page 6

6
Laugardagur 17. júlí 1976
Islenskubættir Albyðublaðsins
eftir Guðna Kolbeinsson
Ýmsir hafa skrifað þættinum
og kvartað undan þvi hversu al-
gengt sé að smáorðinu aö sé
skeytt aftan við samtengingar
þar sem það á alls ekki heima.
Er þá sagt: sem aö, hvort aö,
þegar aö, ef að:
Þarna er maðurinn sem aöég
sá. — Hann spurði hvort aö ég
væri að fara. Hann var farinn
þegar aöég kom. Ég kem ef að
ég get.
Hér er talið rétt mál að segja:
Þarna er maðurinn semégsá.
— Hann spurði hvortég væri að
fara. — Hann var farinn þegar
ég kom. — Ég kem ef ég get.
Algengast er að óþarft aöfylgi
sem.og er það nokkuð gamalt i
málinu. Islenskuunnandinn
Jónas Hallgrimsson segir i al-
kunnu kvæði:
,,þá er það vist að bestu
blómin gróa
i brjóstum sem að geta fundið
til”
Þetta að-innskot er vitanlega
til komið vegna áhrifa frá sam-
tengingum eins og t.a.m. af þvi
aö, til þess aö, svo aðog þó aö.
Þetta er óhemju algengt i tal-
máli og hygg ég að of seint sé að
spyrna á móti broddunum nú.
Þó vil ég benda útvarpsmönn-
um, blaðamönnum, kennurum
og öðrum, sem einkum geta haft
áhrif á málfar manna á þetta
atriði.
Fyrir nokkru fjallaði ég nokk-
uð um nýyrði i þessum þætti, og
i framhaldi af þvi er ekki úr vegi
að lita á bréf frá gömlum barna-
kennara. Það byrjar svo:
,,Er ekki til einhver nefnd
sem samþykkir nýyrði og
hafnar þeim, hvernig vinnur
hún?”
Til er islensk málnefnd. Að
visu er hún að sögn formanns-
ins, Jakobs Benediktssonar,
nánast óstarfhæf sökum fjár-
skorts, en eitt af þvi sem hún á
að gera er að leiðbeina um ný-
yrðasmið. Og þrátt fyrir pen-
ingaleysi nefndarinnar mun ný-
yrðasmiðum frjálst að leita til
formanns hennar og þiggja af
honum hollráð. En nefndar-
mönnum er ekki sjálfum ætlað
að búa til nýyrði né heldur að
skera beinlinis úr um hvaða ný-
yrði skuli tekin inn I málið —
enda ugglaust erfitt að gera
þróun tungumáls að reglugerð-
aratriði. Gamli barnakennarinn
heldur áfram og telur upp all-
mörg nýtileg nýyrði sem orðið
hafa til á verklega sviðinu og
um nýjungar i samgöngum og
umferð, um fatnað og fleira.
Siðan segir: ,,En á einu sviði
er eins og útlendingar séu að
bjarga sér eftir bestu getu með
orðabók. Það er á sviði upp-
eldismála og félagsfræða.”
Annar gamall kennari skrifar
þættinum og segir:
,,A undanförnum árum hefur
farið mjög i vöxt að lærðir menn
i einstökum fræðigreinum hafa
tekið upp nýyrði um alkunn
hugtök eða tekið gömul og gegn
orð og breytt merkingu þeirra i
þvi skyni að nota þau sem sér-
heiti á hlutum og hugtökum i
fræðum sinum. Oft eru þessi ný-
yrði notuð i tima og ótima sem
eins konar samnefnari fyrir
mjög aðgreinaleg hugtök sem
eiga sér rótgróin nöfn i móður
málinu. t flestum tilfellum virð-
ist ætlunin vera sú að varpa
lærðra manna blæ á frásögnina
eða skilgreiningar, hefja ein-
falda hluti upp i mikilúðleg fyr-
irbæri i frásögninni og gera
hana þannig tilkomumeiri, eða
þá, sem oft vill brenna viö, að
þessi nýyrði sem hafa viðtæka
merkingu og óljósa eru látin
botna grautarlegar fullyrðingar
svo að setningarnar sýr.ast
frambærilegar á prenti.”
Siðar i bréfinu kemur fram að
tilefni þessara hugleiðinga er
pési sem Menntamálaráðuneyt-
ið hefur sent frá sér og nefnist:
Nokkrar ábendingar til kennara
um námsmah
Það er ýmislegt réttmætt i
þessum ásökunum kennaranna
og mun ég i næsta þætti eða
næstu þáttum fjalla um þessi
mál og tina til dæmi úr fyrr-
nefndum bréfum —og e.t.v. segi
ég örfá orð frá eigin brjósti
svona til tilbreytingar.
Að varpa lærðra
manna blæ
á frásögnina...
Tilkynning
til launagreiðenda
er hafa i þjónustu sinni starfsmenn bú-
setta i Keflavik, Njarðvik, Grindavik og
Gullbringusýslu.
Samkvæmt heimild i 7. tölulið 103. gr.
reglugerðar nr. 245/1963, er þess hér með
krafizt, af öllum þeim er greiða laun
starfsmönnum búsettum i Keflavik,
Njarðvik, Grindavik og Gullbringusýslu,
að þeir skili nú þegar skýrslu um nöfn
starfsmanna hér i umdæminu, sem taka
laun hjá þeim, nafnnúmer, heimilisfang
og gjalddaga launa.
Jafnframt skal vakin athygli á skyldu
kaupgreiðanda til að tilkynna er launþeg-
ar hætta að taka laun hjá kaupgreiðanda
og þeirri ábyrgð, er kaupgreiðandi fellir á
sig ef hann vanrækir skyldur sinar sam-
kvæmt ofansögðu, eða vanrækir að halda
eftir af launum upp i þinggjöld samkvæmt
þvi sem krafizt er, en i þeim tilvikum er
hægt að inniieimta gjöldin hjá kaupgreið-
anda, svo sem um eigin skuld væri að
ræða.
Bæjarfógetinn i Keflavik,
Njarðvik og Grindavik.
Sýslumaðurinn i Gullbringusýslu,
Vatnsnesvegi 33, Keflavik.
Kennari
óskast til starfa við Samvinnuskólann að
Bifröst
aðalkennslugrein: Enska.
Laun skv. samningi félags menntaskóla-
kennara. Ibúð á staðnum. msóknir,
’ásamt upplýsingum um nám og fyrri
störf, sendist fyrir 1. ágúst til starfs-
mannastjóra Sambandsins, Baldvins
Einarssonar, simi 28200, sem veitir allar
nánari upplýsingar.
SAMVINNUSKÓLINN
SAMBAND ÍSLENZKRA SAMVINNUFÉLAGA
Frá menntamálaráðuneytinu
Káðuneytið óskar eftir aö ráöa til starfa við Kjarvalshús
og öskjuhliðarskóla nokkrar fóstrur, þroskaþjálfa, fé-
lagsráðgjafa, sálfræöing og forstöðumann fyrir fjöl-
skylduheimili.
1 hluta af stöðunum veröur ráðið frá 1. ágúst næstkom-
andi, en i aðrar nokkru siðar.
Umsóknir sendist ráðuneytinu fyrir 30. júli.
MENNTAMALARAÐUNEYTIÐ
Ritari óskast,
Utanrikisráðuneytið óskar að ráða ritara
til starfa i utanrikisþjónustunni frá og
með 1. september 1976.
Umsækjendur verða að hafa góða kunn-
áttu og þjálfun i ensku og a.m.k. einu öðru
tungumáli. Fullkomin vélritunarkunnátta
áskilin.
Eftir þjálfun i utanríkisráðuneytinu má
gera ráð fyrir að ritarinn verði sendur tii
starfa i sendiráðum islands erlendis þeg-
ar störf losna þar.
Eiginhandarumsóknir með upplýsingum
um aldur, menntun og fyrri störf verða að
hafa borist utanrikisráðuneytinu, Hverfis-
götu 115, Reykjavik, fyrir 1. ágúst 1976.
Utanrikisráðuneytið.
Volkswageneigendur
Höfum fyrirliggjandi: Bretti — Hurðir — Vélarlok —
*>; Geymslulok á Wolkswagen i allflestum litum. Skiptum á
. einum degi með dagsfyrirvara fyrir ákveöið verð.
Reyniö viðskiptin.
Bilasprautun Garðars Sigmundssonar.
Skipholti 25 Simar 19099 og 20988.

+
Eiginmaður minn Hjalti Lýðsson forstjóri andaðist 16. júli. Elviara Lýösson
VIPPU - BRSKURSHURÐW
Lagerstaerðir miðað við jmúrop:
ldæðs.210 sm x breidd: 240 sm
- X - 270 snt
Aáror stáerðir. siniSaðar eftir beiðné
GLUGÍ4aAS MIDJAN
Síðumúla 20, simi 38220 __
(fRðAFÍLAG
fSUNDS
01DUG07U3
SÍMAR. 11798 oc 19533.
Sunnudagur 18. júli kl. 13.00
Ferð i Dauðadalahella undir
leiðsögn Einars Ólafssonar.
Hafið góðljós meðferðis. Verð
kr. 600 gr. v/bilinn.
Brottför frá Umferðamiðstöð-
inni (að austanverðu).
Miðvikudagur 21. júli kl. 08.00.
Þórsmörk.
Ferðir i Júli
20. júli Borgarfjörður Eystri 6
dagar. Fararstj: Karl
Sæmundsson.
23. júli Sprengisandur-Kjölur 6
dagar. Fararstj: Haraldur
Matthiasson.
24. júli Laki-Eldgjá-Fjalla-
baksvegur 6 dagar Farar-
stjóri: Hjalti Kristgeirsson.
24. júli Gönguferð: Hornvik-
Hrafnsfjörður 8 dagar. Farar-
stjóri: Sigurður B. Jóhannes-
son.
23. júli Gönguferð á Tind-
íjallajökúl.
8 sumarleyfisferðir i ágúst.
Nánar augly'st siðar.
Ferðir um verslunarmanna-
helgina.
Þórsmörk (2 ferðir).
Landmannalaugar-Eldg já.
Veiðivötn-Jökulheimar.
Snæfellsnes-Flatey.
Hveravellir-Kerlingarfjöll.
Hvanngil-Hattfell-Torfahlaup.
Skaftafell.
Pantið timanlega.
Nánari upplýsingar á skrif-
stofunni.
Ferðafélag Islands.