Alþýðublaðið - 08.10.1976, Page 9

8
Föstudagur 8. október 1976.
iKSS*
jFöstudagur 8. október 1976
ÚTLðND 9
ALDARSNILLD
farþegaeftirlit allt meö höndum þessa
Grein og dagbókarbrot frá frægasta
flugráni sögunnar í endursögn og með
formála eftir séra Árelíus Níelsson
EITT af hryllilegustu fyrirbrigöum
20.aldar eru flugvélarán og mannrán.
Hvaö eftir annaö hefur litiö svo lit, sem
örfáar blóöþyrstar manneskjur
brjálaöar af grimmd eöa hefndar-
þorsta.öfund eöa ágirnd.geti ráöiö lög-
um og lofum i allri veröldinni.
Lif saklausra manna og kvenna
virðist þá ekki meira virði en ílugur á
glugga.
Oröið gisl hefur fengið aörá'og viö-
tækari merkingu en nokkru sinni fyrr i
sögu mannkyns.
Ósköpin dynja yfir óvænt og skyndi-
lega jafnt i skemmtiferö sem skyndi-
ferð, þegar hundruðum er rænt og
flugstjórum skipað að fljúga til fjar-
lægra og afskekktra staöa heimsins,
þar sem búizt er við aö breytt sé yfir
glæpinn, séð i gegnum fingur viö svi-
virðu og smán.
Árum saman virðist svo sem enginn
hafi þarna getað rönd viö reist né blak
borið af saklausum. Stórþjóöir heims i
vestri og austri hafa virzt i þessu jafn
vanmáttugar og vesælt smábarp.
Grimmdin einvöld. En fyrir snilli og
óvænt herbragð einnar gáfuöustu
smáþjóöar heims virðist nú sem
punktur sé settur I bili viö sögu
þessara hryllilegu hermdarverka
aldarinnar.
Frelsun fólksins á Entebbeflugvelli i
Uganda, 4. júli i sumar, þar sem
israelskum flughetjum heppnaðist að
ná nær hundraö manns úr klóm Idi
Amins og fjögurra þýzkra og ara-
biskra mannræningja, mun veröa talin
eitt snjallasta herbragð allra alda —
aldarsnilld 20. aldar.
Þaö hefur nú þegar komiö i ljóS aö
óteljandi fjöldi fólks um ókomin ár á
þarna mikiö aö þakka.
Enginn gat vitaö hvenær rööin var
komin aö honum sem næstu bráö
brjálaðra mannræningja á frjálsum
flugleiöum heims.
Nýlega barst mér i hendur blaö meö
frásögn sjónarvotta og þátttakenda I
unirbúningi og aðför þessa atburöar.
Þar eö ég hef ekki séö svo nákvæma
lýsingu þess sem gerðist I islenzkum
blööum vil ég taka hér nokkur atriöi úr
þessari dagbók og skýrslu til
birtingar.
Þaö gefur einnig innsýn i hvernig
slikir atburði hafa gerzt, skefjalausri
grimmd og yfirþyrmandi skelfingu —
ofurmannlegri snilli.
Nú er nefnilega komin út bók um
þennan atburö eftir Uri Dan og
William Stevensson. Hún heitir „90
minútur á Entebbe” og er hún rituö
samkvæmt heimildum frá leyni-
þjónustu Israels.
Það sem hér er sagt er eftir þessari
bók og ætti þvi aö bregöa réttu ljósi á
þessa einstæðu hetjudáö annars vegar
og ómennska grimmd, sem drottnað
hefur i flugvélaránum aldarinnar.
KLUKKAN 6.17 að morgni
27. júni þetta ár
„spásseraði” ung kona inn i
biðsalinn á flugvellinum i
Aþenu.
Hún var þreytuleg, með
blóðhlaupin augu. Þeir sem
virtu hana vel fyrir sér,
þóttust einnig finna, að hún
væri æst og reið — „likast til
hefur henni sinnast við eig-
inmanninn” hugsaði sam-
ferðafólkið.
Hún tók sér sæti 1 salnum og við hliö
hennar sat ungur maöur, ósköp kyrr-
látur. Hannhafðisennilega komiö meö
Singapore flugvél 763 frá Bahrein viö
Persaflóa. A farmiöum þessara far-
þega voru nöfnin:
Mars. Ortega, og hiö viröulega nafn:
Mr. Garcia.
Meöal farþeganna sem biöu voru
ennfremur tveir menn meö arabisk
vegabréf.
A flugvellinum rikti algjör ringul-
reið. Starfsfólk haföi allt i einu gripiö
tii óformlegs verkfalls. Allt var því í
uppnámi og öryggislögreglan haföi
stundina.
Meira aö segja flugvélin frá Tel Aviv
— sem alltaf er ógnaö af palestinskum
skæruliöum — slóst nú I hópinn, án
þess aö farþegar væru prófaöir málm-
leitartækjum. Þess var innilega iörast
siöar.
Þessir fjórmenningar fóru nú um
borð i flugvél Franska flugfélagsins,
svonefndan loftvagn, meö aöeins
tveim hreyflum á risastórri vél.
Þau dreiföu sér i sæti vélarinnar.
Einn Arabanna settist hjá Moshe
Perez, 26 ára læknastúdent, sem hóf
aö skrifa i dagbók sina áður en lagt var
af stað og hélt þvi siðan áfram alla
þessa átakanlegu komandi daga. Hann
skrifar:
Sunnudaginn 27. júni. Aþenu
KL. 12.10 Orfáum minútum eftir flug-
tak heyri ég allt i einu ægilegt öskur.
Ég hélt fyrst aö einhver hefði falliö i
öngvit eða fengiö flog.
Ég sá tvær manneskjur geýsasf
fram eftir flugvélinni. Siöhært ung-
menni i rauðri skyrtu, gráum buxum
og grábrúnni treyju. Hitt ungmenniö
með brúsandi yfirskegg i gulri skyrtu.
Þau þjóta i áttina til fyrsta farrýmis.
Þaðan koma flugfreyjur titrandí af
ótta og fálmandi af innibirgöri angist.
En þrátt fyrir þessi geðbrigöi reyna
þær aö sefa mannskapinn, sem nú
þegar sýnir ýmis óttamerki.
Minútu seinna heyrist æst' kveri-
rödd i hátalaranum. Hún talar ensku
með þýzkum hreim og tilkynnir aö vél-
inni hafi verið rænt af hópi skæruliöa
Che Guevara, sem er undirdeild úr
hinu illræmda PLF — fyrirliðar
palestinskra hermdarverkamanna til
frelsunar Palestinu.
Þetta nafn, Che Guevara gerir
mig óttasleginn. Ég er ekki I minnsta
vafa um, að þeir hika ekki viö aö
sprengja flugvélina i tætlur i þessari
flugferö.
Þessi titrandi rödd skipar ennfrem-
ur öllum farþegum aö rétta hendur
upp fyrir höfuö og sitja algjörlega
hreyfingarlausir.
Viö dyr stjórnklefans standa tveir
flugræningjanna meö sprengjur og
skammbyssur i höndum.
Þeir hefja nú vandlega vopnaleit á
öllum farþegum. Þeirhrópa okkur upp
einn af öörum og grandskoöa jafnvel
leyndustu likamshluta umsvifalaust.
Kl. 15:00. Ég hef ekki hugmynd um
hvert f eröinni er haldiö. Allt i einu sjá-
um viö út um gluggana sólbrunna
strönd, meö einni flugbraut. Viö gizk-
um á Benghazti. Flugvélin hringsólar
minnsta kosti tiu sinnum um staðinn
áður en hún lendir.
Foringi ræningjanna, sem kailar sig
kaftein, staöfestir þetta og varar við
öllum flóttatilraunum — allt springi I
loft upp ef huröir séu hreyfðar.
Kl. 17:00 Einum farþeganna, konu aö
nafni Patricia Hayman, er leyft aö
fara. Hún er vanfær og veik. (Samt
flaug hún tafarlaust til London og gaf
lögreglunni þar ómetanlegar upp-
lýsingar.)
Kl. 17:15. Nú eru ræningjarnir aö
safna vegabréfum okkar. Þeir troöa
þeim öllum i nælonpoka. Þeir ganga
fram meö grimmilegum hótunum og
segja að allir, sem ekki afhendi öll sin
skilriki muni fá makleg málagjöld.
Kl. 18:00Nú liöur yfir eina konuna og
læknir úr okkar hópi veitir henni hjálp
1 viölögum. Viö hin sitjum og glápum
út um gluggana. Eyöilegt, sólbrunniö
umhverfi. Fjórir óræstilegir hermenn
sitja á flugbrautinni, nokkrir bruna-
bilar i nágrenni.
Kl. 19:15 Kaldur matur, ekki sem
verstur. Ég hef nú séö ljóshæröan
hermdarverkamann ásamt þýzku
konunni. Þurfi einhver aö nota salerni
lyftir hann fingri og hún gefur merki.
Standi tveir upp i einu öskrar hún eins
og dýr.
Kl. 21:35. Loks i loftið. Ótrúlegt. Höf-
um veriö á flugvellinum i sex og hálfan
tima. Það er yfirleitt farið sæmilega
meö okkur. En hvert fljúgum viö?
Damaskus? Bagdad? Beirut? TelAviv
eöa Paris?
Viö ræðumst við og ihugum kröfur
flugræningjanna.
NOKKRUM minútum eftir aö lagt var
af staö frá Aþenu varö allt hljótt um
Irönsku flugvélina 139.
Flugumferðarstjórnin þar
kærði sig kollótta — áhuginn
og athyglin beindist öll að
verkfallinu.
En i Israel varð þessi
skyndilega þögn um vélina
upphaf að umsvifamiklu
starfi i heila viku. Og það
var fengið i hendur hópi út-
valinna i leyniþjónustu
hersins undir nafninu
,, Þrumuf ley gurinn. ’ ’
Hvarf vélarinnar 139 var skráö hjá
upplýsingamiðstöð ísraels á alveg sér-
stakan hátt. Aöferiðin er sú, að opinber
tilkynning er gefin út um allan heim-
inn, svo að fljótt sé hægt að hafa fréttir
um slys og þó umfram allt — flugrán.
Tilgangurinn er sá, að hindra ein-
angrun ísraels og veita vernd ferða-
fólki frá eöa til israelska rikisins og
hafa hendur i hári þeirra hermdar-
verkamanna, sem reyna að vinna þvl
mein.
Þess vegna kom fyrsta frétt um
flugrániö þaöan. Með vélinni var f jöldi
israelskra feröamanna, en hún átti
einmitt aö „lenda á Ben Gurion flug-
velli skammt frá Tel Aviv kl. 9 á morg-
un,” var sagt i tilkynningunni.
Þessi tilkynning var samstundis
send til Yitzak Rabin, forsætisráð-
herra, sem var á fundi meö ráöherrum
sinum.
Bráölega streymdu nýjar upplýsing-
ar að. I vélinni voru 245 farþegar og 12
manna áhöfn. Meðal farþeganna voru
83 tsraelsmenn.
Sérstök ráögjafarnefnd var sam-
stundis skipuö. Þaö ráö var skipaö
fimm trúnaöarráögjöfum undir for-
ystu forsætisráðherra að viöbættum
Motta Gur, frábærum fallhlifarher-
manni, þekktum fyrir snarræöi og
hugrekki.
Einn sérfræðinganna hét Vekezel
Dror, sem skrifaði ritgerö, sem
nefndist: „Hvernig barizt skal gegn
hermdarverkamönnum, sem leita á
náöir geöbilaöra stjórnenda.”
„Geöbilaöra stjórnenda” — eins og
Amins i Uganda.
Starfsmenn þessararwhættunefndar”
vissu I fyrstu fátt hvað gera skyldi,
heldur aöeins að hér voru mörg
mannslif i bráöri hættu. Rabin for-
sætisáðherra gerði ráö fyrir löngum
fundarhöldum og geröi forstjóraskrif-
stofu flugstöövarinnar E1 A1 aö
fundarstaö. Svo var beöiö átekta.
Patricia Hayman, konan sem látin
var laus úr vélinni gaf nú þær upp-
lýsingar, að tveir ræningjanna væru
þýzkir, og vélin væri áreiöanlega á leiö
tillands, sem þeir teldu „vinsamlegt.”
Og smám saman kom i ljós, aö
landið sem tók á móti 139 var Uganda.
Nú kallaöi varnarmálaráöherrann
Simon Peres á sinn fund Gur hers-
höföingja. Og fundarboröiö hvarf
undir kort og myndir.
„Þetta eru yfir 4000 kilómetrar,”
sagöi Gur. „Ægileg vegalengd og bæöi
Arabar og Sovétmenn hafa stöövar á
leiöinni. En samt skal athugaö um
hernaöarlega möguleika ef nokkrir
finnast.”
„Ræningjarnir hafa Amin meö I
ráðum,” gall nú i upplýsingaráö-
herranum.
„Ertu viss?”
„Alveg öruggt.” Rödd Uganda eða
útvarpiö hjá Amin sendir út logandi
áfrýjanir til byltingarsinna og álasar
Frakklandi og Israel. Ræningjarnir
hafa nú þegar skipulagt varnir i Ug-
anda og foringjar koma landveg frá
Sómali.
Israelsmenn vissu nú þegar aö for-
ingiPFLP.dr. Wadia Hadad átti bæki-
stöö I Sómalilandi ogstæðihann — eins
og reikna mátti meö — aö baki mann-
ráninu, yröi allt dregiö á langinn meö
áróöri, stjórnmálastreitu, skirskotun
til Sameinuöu þjóöanna — og blóöbaöi
aö lokum.
Hadad stendur bak viö mannrán og
valdniöslu svo tugum skiptir og er
fyrsti og mesti óvinur Israels, reiöubú-
inn til alls konar hermdarverka, sem
eiga aö enda meö eyöingu ísraelsrikis.
í liöi hans eru meöal annars
„Sjakalinn”, Carlos Ramirez Sanchez
og hópar i Baader-Meinhof glæpa-
hringnum þýzka.
Allir helztu menn Israels voru á þvi
að allir samningar viö Hadad væru
hreint brjálæöi. Hver eftirgjöf þar
hlaut aö enda meö nýjum ódæöisverk-
um, nýjum kröfum, nýjum greiöslum,
unz varnarmátt þjóöarinnar væri al-
veg ofboöiö.
Hins vegar voru tigir mannslifa I
veöi. Ekki einungis Israelsmenn,
heldur einnig Englendingar, Frakkar,
Þjóöverjar og Sviár voru þárna irinan-
borös.
Auk þess myndu koma alls konar
ásakanirum þrákelkni, samúöarskort
og þvermóösku. Er meginreglan
vegna mannsins eöa maöurinn vegna
meginreglunnar?
Um þetta braut Yitzak Rabin heil-
ann klukkustund eftir klukkustund.
Mennirnir, sem sátu yfir landa-
bréfum og myndum á stóra boröinu
hans Simon Peres vissu siöast ekkert
hvaö til bragös skyldi taka. Eitthvaö
varö aö finna til aö byggja á og taka
ákvörðun eftir. Var þarna nokkur
herfræöilegur möguleiki I 4000 km
fjarlægð? Uganda öugglega fjandsam-
legt land, þrátt fyrir þaö, aö Israel
haföi aðstoöað Idi Amin viö uppbygg-
ingu þess og hernaðaröryggi. Sama
var aö segja um Eþiópiu i noröri og
Sómaliland aö Djibouti, hafnarborg-
inni undanskilinni.
Djibouti?
Varnarmálaráöherrann leit upp og
horfði I kring kum sig.
„Þaö er hugsaniegt aö kanna aö-
stöðu Frakkanna þar,” sagði Gur.
„Athuga meö millilendingu i Dji-
bouti.”
En svo var eins og Amin heföi fengiö
hugskeyti og útvarpið frá Uganda
flutti þeim fordæmingar Amins á
franska hernáminu i Djibouti.
Mönnum umhverfis boröiö virtust nú
allar leiöirlokaöar. Glslarniri 4000 km
fjarlægö. Kröfur um skilmála, uppgjöf
saka, annars fjöldamorð hinna
nánustu,—
EN I FLUGVÉLINNI situr Moshe
Peres og skrifar enn þá i dagbókina
sina. Flugvélin er nú lögö af staö frá
Benghazi og hefur flogiö i þrjár
klukkustundir.
Mánudagur 28. júni
K1.03:l5Ég vakna þegar ræningjafor-
inginn tilkynnir lendingu á Entebbe.
Hann skipar aö draga fyrir alla
glugga.
Kl. 06:20. Hermdarverkamennirnir
þakka þolgæöi okkar og tilkynna, aö
nú fari fram samningaumleitanir meö
yfirvöldum I Uganda. Idi Amin er
væntanlegur til flugvallarins á hverri
stundu.
Kl. 09:25.Foringinn tilkynnir aö ránið
sé á vegum PFLP. Hér sé engin áætlun
um fjöldamorö.
Kl. I2:l5.0kkur er skipað aö fara úr
flugvélinni. Ræningjarnir standa viö
dyrnar og viö þrömmum niöur land-
ganginn. Sumir farþeganna veifa til
kveöju sannfæröir um aö prisundinni
sélokiö Viö göngum inn i gömiu flug-
stööina — heilmikiö gimald, rakt og
skitugt.
Fallhlifarhermenn frá Ugandaher
umkringja húsiö. „Konungurinn” ku
vera á leiöinni. Viö biöum.
Kl. 17:20. Loksins lætur Idi Amin sjá
sig. Klæddur grænni heröaskikkju.
Hann er fáránlega feitur. A brjósti
hans er vængjamerkiö, sem israelskir
fallhlifahermenn bera jafnan til ein-
kennis.
Honum er tekiö meö gleöiópum og
lofaklappi. Svo ávarpar hann fólkið og
segir: „Sum af ykkur þekkja mig.
önnur ekki. Þeim, sem ekki þekkja
mig skal tilkynnt að ég er Idi Amin
Dada, hershöföingi.
Hann kveöur þaö sér aö þakka, aö
viö erum nú komin úr flug-
vélarprisundinni og dveljum i U ganda.
Hann tilkynnir ennfremur að kröfur
flugræningjanna hafi veriö samþykkt-
ar af öllum rikisstjórnum, sem til
mála koma, nema Israel.
Kl. 20:35. Læknir frá Uganda gefur
hverjum farþega tvær sprautur gegn
malariu.
Kl. 23:45Nú ætla allir aö reyna aö sofa
um stund. Ekki er um annaö aö ræöa
enleggjastá gólfiö— eins ogþaöer nú
þokkalegt. Hitinn er varla meiri i hel-
viti. Og hroturnar nlsta i eyrun.
Þriðjudagurinn 29. júni
Kl. 07:30. Einhver heyröi i útvarpi, aö
Israel færist undan aö semja viö flug-
ræningjana en þeir hóta aö sprei gja
allt I loft upp. Svipur allra ber vott ím
angist og örvæntingu. Langir timar
dagsins viröast aldrei ætla aö liöa.
Ekkert heyrist, nema suðið i flugun-
um. Angistasvipurinn eykst.
Kl. 15:30. Flugræningjarnir lesa upp
kröfuskrá sina. Þar er krafizt lausnar
53 fanga. Þar af 40 i Israel — fyrir 1.
júli klukkan 12 á hádegi
Likurnar eru litlar fyrir f relsi okkar.
Ætli þeir myröi okkur ekki öll?
Kl. 19:10 Nú koma hermdarverka-
mennirnir og aðskilja okkur. Þaö er
áhrifamikil athöfn. Allir, sem eru meb
israelskt vegabréf eiga aö fara inn i
nærliggjandi sal. Konurnar fara aö
gráta. Minningar frá nazistaárunum
rifjast upp.
KI. 20:00Viö erum hér Ilitlum sal, sem
að nokkru er fylltur af pappakössum.
Ræningjarnir vara viö aö snerta þá.
Segja þá fulla af sprengiefni, sem geti
auðveldlega sprungiö.
AN ÞESS AÐ dagbókarrit-
arinn Perez eða nokkur
annar meðal gislanna vissi
um, höfðu flugræningjarnir
sett úrslitakosti:
Látið lausa 40 fanga — i
ísrael eru þeir nefndir
hermdarverkamenn —
annars verða gislarnir
drepnir einn af öðrum og
slátrunin hefst á fimmtudag
1. júii.
Vandræðin náöu hámarki svo fljótt
varö engum vörnum við komiö.
„Hættunefndin” haföi samt fullt at-
hafnafrelsi. Allir búast viö aö Rabin
veröi að brjóta gegn meginreglunni:
„Aldrei aö semja viö hermdarverka-
menn” til aö bjarga mörgum tugum
mannslifa.
En gegn öllum skynsamlegum rök-
um skai samt allt dregiö á langinn i
lengstu lög, ef einhver smuga gæti
opnast fyrir hugsanlegt herbragö.
Klukkan 13 á fimmtudag bárust nú
þær fregnir, aö öllum farþegum á 139
heföi veriö sleppt, nema Israelsmönn-
um.
NU var I alvöru leitaö til hins fræga,
eineygða herforingja Moshe Dayan, og
rættum aö senda hann til Uganda sem
persónulegan fornvin Amins, ef hann
gæti talað um fyrir honum sem félagi.
m------------—-------►
Framh. á bls. 10
m-------------------->