Alþýðublaðið - 13.12.1976, Side 7

Þriðjudagur 14. desember 1976
WETTWAWGUB 7
„Eins og stendur eru
orðnar grundvallar-
breytingar á samskipt-
um Bandarikjamanna
við Austur Evrópu-
löndin, þar með talið
Sovét Rússland. Þessi
breyting gæti, ef vel
tekst til, haft áhrif á
framvindu sögunnar,”
segir Earl L. Butz,
akuryrkjumálaráð-
herra Bandarikjanna.
í fyrsta lagi erum við
nú farnir að talast við-
um matvæli- og það
getur opnað leiðir til að
ræða um ýmislegt
fleira.
Staðreynd er, að Austan-
tjaldslöndin eru farin að snúa
sér meira en áður að okkur og i
vaxandi mæli, en þar er mat-
vælaöflunin rikasta ástæðan.
bessar þjóðir hafa rekið sig
hastarlega á, að Rússland er
ekki orðið neitt allsherjar mat-
vælabúr fyrir þær. bær hafa
þurft að leita til okkar og gert
það i stórum stil á liðnu ári.
Matvælaskortur
innan aldarfjórðungs
Fólksfjölgunin i heiminum er
nú þar eins og viðar vaxandi
áhyggjuefni. Og verði ekki
breyting þar á, munu jarðarbú-
ar horfa fram á alvarlegan mat-
vælaskort innan aldarfjórðungs.
betta veldur þvi, að þjóðir
heims verða að taka upp og
vinna eftir langtimasjónarmið-
um. i
Stöðugt dregur i sundur milli
okkar og annarra þjóða um
matvælaframleiðslu og það
mun halda áfram að aukast
mun hraðar á komandi timum.
bvi veldur fyrst og fremst, að
bændastétt okkar er vel upplýst
og að auki stendur rikisvaldið
að baki hennar meö viðtækum
rannsóknum og tilraunum, til að
auka gróðurmátt jarðar og auka
fjölbreytni i framleiðslunni.
Tækifærin, sem þetta gefur
okkur, er nýtt vald, sem mun i
framtiðinni styrkja okkur flestu
fremur. Auk þess, sem áður er
talið búum við auðvitað að
miklum náttúrugæðum og skyn-
samlegri landbúnaðarstefnu og
hagnýtri.
Hungursvipa?
Eflaust kemur sumum i hug,
að það sé ætlun okkar að nota
einhverskonar hungursvipu, til
þess að þröngva vilja okkar
fram i öðrum efnum. En þvi er
alls ekki til að dreifa.
Eg hefi i huga miklu áhrifa-
meiri hluti er beint spretta af
samskiptum þjóða milli en
verzlunar með matvæli. Sem sé
ekki það að gera aðrar þjóðir
okkur háðar á þennan hátt,
heldur hitt, að með auknum
samskiptum geti allir hagnast,
ogþað eigi að vera hvatitilfrið-
samlegra samskipta og færa
þjóðirnar nær hverja annarri.
bess arna varð ég rækilega
var á f erðalagi minu nú nýverið
um Austantjaldslöndin. Mér
stóðu þar allar dyr opnar, sem
fulltrúa fyrir og nokkurs ráða-
manns i kornyrkjumálum i
Bandarikjunum. Menn töluðu
opinskátt um vandkvæði sín i
ræktunarmálum og létu i ljós
vonir sinar um gagnkvæm
upplýsingaskipti i ræktunar-
tækn i.
Auknar kröfur um
neyzluaukningu
Hér er um straumhvörf að
ræða hjá þeim. Hálfgerð ein-
angrun þeirra á liðnum árum,
hefur snúið augum þeirra i átt
til okkar, þegar tækifærið gafst.
Ef til vill er lika orsökin upp-
skerubresturinn i Sovétrikjun-
um s.l. fjögur ár. Litlar likur
eru á, að þeir treysti þvi, að
Sovétrikin geti orðið þeim neitt
kornforðabúr til lengdar. Sizt af
öllu ef þjóðinni yrði gefið tæki-
færi til neyzluaukningar, sem
margt bendir til að nú séu uppi
auknar kröfur um þar.
Landfræðilegar aðstæður eru
Austantjaldslöndunum ekki
verulega hagstæðar. Að visu er
gróðurmold Dónársvæðisins
bæði svört og djúp — álika og i
Indiana, heimariki minu, þar
sem maisinn er kóngurinn og
soyabaunirnar eitt af furðu-
verkum gróðurs og moldar.
Pólska sléttan lengra norður frá
og kornlönd Sovétrikjanna likj-
ast að yfirbragði hveitilendum
Bandarikjanna, sem kalla má
brauðkörfu okkar og reyndar
alls heimsins. En þess ber að
gæta, að meginhh'ti Póllands
liggur norðar á hnettinum en
landamæri Bandarikjanna og
Canada. Beztu akuryrkjusvæði
þeirra fá sjaldan meiri úrkomu
árlega dn sem svarar 63,5 senti-
metrum.
100 dagar árlega
Aveitulönd Dónársvæðisins,
sem ekki eru i úrkomusvelti,
liggja á svipaðri breidd .og
Dakota. Niutiu prósent af
Sovét^ambandinu liggur norðar
en Minnesota, og gróðrartimi
(koms á meira en hálfu þessu
viðlenda svæði er vart meiri en
100 dagar árlega, eða minna. I
samanburði við það hefur t.d.
Iowa 150-175 daga, Kansas 160-
200 daga og suðurhluti Banda-
rikjanna drjúgum yfir 200 daga.
Ekkimá gleyma vorfrostunum,
sem hrjá Sovétþjóðirnar oft og
einatt, auk þess sem viðlend
svæði þar eru hálf- eða algerðar
saltsteppur. betta allt segir
sina sögu. Fáir staðir á jaröriki
eru gæddir i senn hagstæðu
veðurfari, frjósamri mold og
staðsetningu, sem gefur há-
marks afrakstur af allskonar
jarðargróða, sem við Banda-
rikjamenn tökum sem sjálfgef-
inn hlut i okkar landi.
En þörfin fyrir að vera betur
mettaður er hin sama hvar i
heiminum sem menn búa og
aukin neyzla er einmitt viðast á
dagskrá.
Herða sultarólina
Ein aðalástæðan fyrir þvi að
valdhafar Sovétmanna leituðu
til okkar um kornkaup á sinum
tima, var sú að þeir höfðu bein-
linis lofað þegnum sinum riku-
legri matarskammti en áður i
siðustu 5 ára áætlun.
burrkar og uppskerubrestur
höfðu áður hrjáö Rússa, en þeir
höfðu mætt kornskorti með þvi
að slátra búpeningi i stórum stil
ogþó oröið að herða sultarólina.
Siðan 1972 nata Sovetmenn
verið fastir kornkaupendur i
Bandarikjunum, þó misjafnlega
mikið hafi verið keypt frá ári til
árs. Gert var samkomulag á
þessu hausti, að þeir kaupi um
sex milljónir tonna á næstu ár-
um — árlega, af hveiti og mais,
enkaup þeirra i fyrra námu 13,6
millj. tonnum. önnur Austan-
tjaldslönd hafa einnig keypt
verulegt magn, Pólland t.d. 2.7
millj. tonna og Austur-býzka-
land 3 millj. tonna.
Kornverzlun
Kornvezlun okkar við komm-
únistarikin hefur aukizt svo að
hún nemur nú um 15% af upp-
skeru okkar, sem er álika og
það, sem Japanir kaupa árlega.
Okkur er fært að auka þessa
sölu verulega, þó við mettum
okkar heimamarkað fullkom-.
lega.
Möguleikar okkar, vegna við-
lendis, heppilegs loftslags og
siðast en ekki sizt háþróaðs
landbúnaðar, eru einstakir i
sinni röð. Leggið þetta saman
og bætið við sérlega fullkomnu
flutningakerfiinnan lands og ut-
an og auk þess opnum huga
akuryrkjumanna okkar og
metnaði við að gera sem bezt i
heilbrigðri samkeppni, þá hafið
þið i hnotskurn hvers við getum
verið megnugir.
betta eru aðalástæðurnar
fyrir þvi að akuryrkja okkar
hefur orðið svo þýðingarmikil
fyrir heimsverzlunina.
Bandarikin ráða nú yfir
helmingi kornverzlunar og 2/3
af soyabaunamarkaði i veröld-
inni. Við flytjum þó ekki út
meira en sem svarar 30% af
framleiðslunni. Útflutningur
landbúnaðarafurða okkar nam
21 milljarði dollara á s.l. ári en
innflutningur matvæla um 12
milljörðum.
Hvað um framtiðina?
Hvað mun svo framtiðin bera
i skauti sér? Við verðum að
álita,að Austantjaldsþjóðirnar
muni auka kornkaup frá okkur
bæði til manneldis og fóðurvör-
ur fyrir búpening, þrátt fyrir
efnahagserfiðleika þar i sveit.
Við hljótum að lita hýrt til
vaxandi samskipta á friösam-
legum grundvelli, hvort það er i
vezlunarmálum eða tæknilegri
miðlun kunnáttu i einu og öðru.
Viðræður minar við leiðtoga
Sovétmanna þykja mér hafa
staðfest áhuga þeirra.
Eitt er lika öruggt. begar
þessar þjóðir hafa einu sinni
kynnzt riflegra mataræði en áð-
ur, verður erfitt að snúa til
bakabettagildirraunarum alla,
sem komast i þá aðstöðu, hvern-
ig sem efnahagsástandið annars
er.
bess gætir viða og i ýmsum
heimshlutum, að litið er til okk-
ar sem aðila, sem fær sér um að
hlaupa undir bagga ef neyðar-
ástand skyldi skapast, en þó
ekki siður sem kunnáttumanna,
sem gætu á tæknisviðinu aukið
möguleikana á meiri og betri
uppskeru.
bessa varð ég greinilega var
á ferð minni austur, en þá kom
ég við i Iran og Israelsriki.
Iranir eru áhugasamir að
nota oliuauðlegð sina til þess að
endurskipuleggja og færa i nú-
timahorf landbúnað sinn og
vilja njóta brautargengis okkar
i þvi. 1 bændastétt þeirra eru um
18milljónir og að auki eru um 4
milljónir hjarðmanna, sem
stefnt er á að geti gerzt akur-
yrkjumenn.
Eyðimörk akurlendi
ísraelsmenn vinna hörðum
höndum að þvi að breyta
gróðurlausum eyðimörkum i
blómleg akurlendi og hafa unnið
þar aðdáanleg stórvirki. En
þrátt fyrir það þarfnast þeir
ýmisskonar aðstoðar utanfrá og
telja sig þurfa að tryggja sér
kornkaup næstu árin.
1 sannleika sagt fer matvæla-
verzlun okkar sivaxandi við
flest lönd jarðarkringlunnar. Og
ört vaxandi mannfjölgun i
heiminum kallar á að beitt sé
sem fullkomnustum aðferðum
við matvælaframleiðslw. betta
nær ekki eingöngu til þekktra
tegunda ræktaðra á hefðbund-
inn hátt, heldur og til stanz-
lausra rannsókna á nýjum teg-
undum, sem hugsanlega yrðu
stór liður i að brauðfæða enn
fleiri.
A okkur mun i framtiðinni
reyna til hins itrasta og við
erum við þvi búnir að draga
ekki af okkur.
Alþjóðlegt tungumál
Ég hefi leyft mér að benda á,
að matur og mataröflun er al-
þjóðlegt „tungumál”, sem allir
skilja, hvort sem þeir kunna að
talast við eða ekki. bvi má bæta
við, að akuryrkju- eða jarð-
ræktarmenn skilja yfirleitt
hverjir aðra betur en fólk i öðr-
um stéttum. bvi veldur sam-
eiginlegur áhugi á samskiptum
móður náttúru. beir deila
hver með öðrum kviða vegna
hugsanlegra áfalla af veðri og
vindum, sjúkdómum i gróðri
hverskyns slikri óáran. Og þeir
^amgleðjast einnig hver örðum
með rikulega og vel heppnaða
uppskeru öðrum fremur.
betta „tungumál matarins”
opnar leiöir til margvislegra
annarra samskipta, sem eiga að
færa þjóðirnar nær hverja ann-
arri. bessi hefur orðið raunin á
um okkur og Sovétmenn siðan
1972. Eftirað matvælaviðskiptin
hófust hafa ráðamenn okkar og
þeirra oft hitzt og borið saman
bækur sinar um margháttuð
önnur samskipti, sem við hljót-
um að vona, að aukist i þágu
skilnings og friðar.
Viðskiptatengsl eiga að geta
haft i för með sér allskonar önn-
ur tengsl, sem færa okkur nær
viðskiptavinum með ófyrirsjá-
anlegum árangri. Rétt er að
benda á tengslokkar við Japani.
Við ræktum nú kornvörur handa
þeim á drjúgum stærra svæði en
þeir sjálfir i heimalandinu. I
staðinn fáum við frá þeim alls-
konar iðnaðarvörur sem nöfn-
um tjáir að nefna. Ég tel það
ekki ofmat, að ef svo hefði stað-
ið 1941, hefði alls ekki komiö til
svarta dagsins okkar í Perlu-
höfn!
Öll á sama báti
1 stuttu máli að segja að lok-
um:
Sérhver mannleg samskipti,
sem rekin eru á heiðarlegum
grundvelli og báðum eða öllum
til hagsbóta, auka á friðarhorf-
ur, sem allt mannkyn þráir aö
verði að veruleika.
Séu þau samskipti eða við-
skipti bundin við fæðuöflun
verða þau að minum dómi enn
áhrifarikust. bað tungumál er
hverjum og einum nærtækast til
skilnings á, að við erum öll á
sama báti, hvað sem stjórnmál-
um, trúarbrögðum og litarhætti
viðvikur.”