Alþýðublaðið - 26.05.1977, Page 4

Fimmtudagur 26. maí 1977.
Norræn menning-
arhát'ð í Upp-
sala í Sviþjóð
í þessari viku stendur yfir i
Uppsölum i Sviþjóö heljarmikil
norræn menningarhátiö sem
tengist 500 ára afmæli háskól-
ans þar, 700 ára afmæii
dómkirkjunnar og 25 ára afmæli
Norræna félagsins. Fulltriium
allra vinabæja Uppsala á
Noröurlöndum hefur veriö boöiö
á hátiöina og þar veröur á
boöstólum islenzkt menningar-
efni. Vinabær Uppsala á Islandi
er Hafnarfjöröur, en hinir eru
Baerum i Noregi, Friöriksberg I
Danmörku og Hameenlinna i
Finnlandi. 4 islenzkir stUdentar
I Uppsölum munu koma alls
fjórum sinnum á hátföinni og
flytja forn-Islensk tvfsöngslög
og s.l. mánudagskvöld var
Frosti Jóhannsson þjóöhátta-
fræöinemimeö tslandskynningu
I Folkets hus I Uppsölum.
Nefndistkynningin „Island i ton
og bilda” og sýndi hann þar
skuggamyndir meö skýringum.
Fjórmenningarnir sungu tvi-
söng á undan og eftir kynning-
unni.
A menningarhátiöina i Upp-
— fulltrúum Hafnarfjarðar, vinabæjar Uppsala, boðið á hátíðina
sölum var m.a. boöiö fulltrúum
Hafnarfjaröarbæjar og fóru
bæjarstjóri og tveir bæjarfull-
trúar utan sem sendimenn
bæjarins.
Blaöiö Upsala Nya Tidning
birti á dögunum efni um Island
m.a. kynningu á Hafnarfiröi,
viötal viö tvisöngsflokkinn og
viötal viö námsmannafjöl-
skyldu eina i Uppsölum. Viö
birtum hér endursögn úr
sænska blaöinu.
—ARH
V
Víkingarnir sungu tvisöng, en
hann hefur verið gleymdur og
grafinn i Skandenaviu i aldir. A
tslandi var hann við það að
gleymast — i sinni upprunalegu
mynd.Hópur islenzkra stúdenta
i Uppsölum I Sviþjóð er um
þessar mundir svo gott sem eini
söngflokkurinn sem reynir aö
halda i þessa fornu sönghefð.
bóroddur Þóroddsson, Baldur
Sigurðsson, Halldór Torfason og
Frosti Jóhannsson eru liklega
eini söngflokkur veraldar sem
sem spannar fimmund, ofan og
neðan við aðalröddina.
— Siðan er lagið sungið, til
skiptis ein- og tviradda og oft
eru lokatónarnir sungnir þannig
að aðalröddin er fimmund neöar
á tónaskalanum en bakröddin.
— Tvisöngurinn er einfaldasta
þróunarstigiö frá einsöng til kór-
söngs og tvisöngslög eru ekki
leikin á hljóðfæri. Þau eru ein-
göngu sungin, aö minnsta kosti
er hin íslenzka tvisöngshefð
þannig.
Þeir syngja
eins og vík-
ingarnir
Þóroddur Þóroddsson, Baldur Sigurðsson, Halldór Torfason og.Frosti Jóhannsson eru fjórir islenzkir
stúdentar í Uppsölum fSvfþjóösem reyna aö varöveita gamla fslenzka tvfsönginn f sinni upprunalegu
mynd.
gert hefur tvisönginn að sinni
sérgrein.
— Það má finna kóra á tslandi
sem hafa tvisöngslög á efnis-
skrám sinum, segir Frosti
Jóhannsson. En trúlega erum
við einir um að leggja höfuðá-
herzlu á tvisönginn og ennfrem-
ur að reyna að syngja hann á
upprunalegan hátt. En hvað er
tvisöngur? Frosti Jóhannsson,
nemi i þjóðháttafræðum, skýrir
i hverju hann er fólginn.
— Tvisöngur er sunginn með
tveim röddum. 1 okkar hópi
syngja venjulega aðalröddina
þeir Þóroddur og Baldur, en viö
Halldór syngjum hina röddina.
— Það er álitið að tvisöngur
hafi komið til sögu um svipað
leyti og fyrstu hljóðfærin á
Norðurlöndum, segir Baldur
Sigurösson. Þetta voru einföld
strengjahljóðfæri og eftir þeim
var reynt að likja með tvisöng.
Tvisöngur er þvi heiti á sér-
stakri sönghefð en nafnið varð-
ar alls ekki innihald textans að
neinu leyti. Á fslandi var sung-
inn tvisöngur jafn i kirkjum sem
i heimahúsum og við hin ýmsu
störf — bæði sálmar og drykkju-
visur.
Samt er það einskær heppni
að tvisöngurinn skyldi varðveit-
ast i sinni upprunalegu mynd.
Það var islenzkur prestur,
Bjarni Thorsteinsson, sem I lok
19. aldar skrifaði yfir 40 ólika
tvisöngva með leiðbeiningum
um það hvernig skyldi syngja
þá. Fram að þeim tima nam ein
kynslóð söngvana af annarri og
þannig varðveittust þeir i marg-
ar aldir.
— Tvisöngurinn var aö þvf
kominn að gleymast meöal al-
mennings á tslandi, þegar
Bjarni Thorsteinsson skrifaöi
bók sina um islenzka alþýöutón-
list, segir Baldur Sigurðsson. A
þeim tima sungu aöeins fáir tvi-
söng i upprunalegri mynd.
— Viö þekkjum ekki einn ein-
asta núlifandi tslending sem
kunni eöa kann aö syngja tvi-
söng samkvæmt gamalli is-
ienzkri hefð, segir Frosti Jó-
hannsson. Að viö skulum hafa
möguleika á þvi aö læra aö
syngja hann, er þvf einungis aö
þakka starfi Bjarna Thorsteins-
sonar.
En vita fjórmenningarnir það
með vissu, hvort þeir yfirleitt
syngja nákvæmlega i samræmi
við hin fornu hefð, þegar enginn
núlifandi maður getur leiðbeint
um sönginn?
— Bjarni Thorsteinsson
skrifaði söngvana eins
nákvæmlega og á eins auðskil-
inn hátt og mögulegt var, segir
Baldur Sigurðsson. Við álitum
hann ekki hafa breytt þeim á
nokkurn hátt, þvi hann gagn-
rýndi þá sem tóku upp alþýðu-
söngva og breyttu þeim á ein-
hvern hátt.
Tilviljun réði upphafinu
Það var tilviljun að f jórmenn-
ingarnir i Uppsölum tóku sig til
og fóru að syngja gamlar is-
lenzkar vlsur. Þegar þeir voru i
menntaskóla á Islandi voru þeir
Ffosti Jóhannsson syngur
bakröddina f hópnum.
meðlimir i sama skólakórnum.
Þegar þeir hittust i Uppsölum
siðastliðið haust, höfðu þeir ekki
sézt i mörg ár.
Siðan var það fyrir samkomu
hjá Islendingafélaginu i Uppsöl-
um sem þeir hófu að æfa nokkra
tvisöngva, en samkoma þessi
var haldin i desember s.l.
Fram að þessu hefur flokkur-
inn einungis komið fram á
lokuðum samkomum Islendinga
I Sviþjóð, en á menningarvik-
unni i Uppsölum i siðustu viku
komu þeir fram alls fjórum
sinnum.
Elzti tvísöngurinn eftir
Egil
Flokkurinn hefur venjulega
tónleika sina með þvi að fara
með einn elzta tvisöng á Islandi,
en textinn er eftir^.gil Skalla-
grfmsson -ortur þegar hann var
aðeins sjö ára gamall: „Þat
mælti min móðir...”.
En er erfitt að syngja tvi-
söng?
— Fyrst hittumst við minnst
tvisvar i viku til æfinga, segir
Þóroddur Þóroddsson. Nú upp á
siðkastið höfum við ekki æft
skemur en 2 tima i hvert sinn
sem við komum saman og oft i
viku.
— Það veröur aö hlusta vel
eftir félögum sinum þegar sung-
ið er, segir Halldór Torfason.
Það getur verið dálitið strembið
stundum að halda réttum tóni
og ljúka nákvæmlega á sama
tima.
Drykkjuvísa í uppáhaldi
Dæmigerð Islenzk drykkju-
visa frá 18. öld er i miklu uppá-
haldi hjá fjórmenningunum.
Hún er lofsöngur til brennivins-
flöskunnar og hefst þannig: „Ó
min flaskan friða.” (Heimir
og Jónas sungu visuna inn á
hljómplötu fyrir nokkrum ár-
um).
— Drykkjuvisur eru rólegar
og vel fallnar til túlkunar með
handasveiflum og alls kyns
likamshreyfingum, segir Frosti
Jóhannsson.
Tvfsöngurinn var aö gleymast
á tslandi, segir Baldur
Sigurösson.