Alþýðublaðið - 30.07.1977, Blaðsíða 4

Laugardagur 30. júlí 1977. sœr
...............
Hjá Kristjáni Ö. Skagfjört hf.
hefur sllkt rekstrarform veriö
reynt i 13 ár og þaö var til aö
kynnast viöhorfum starfsfólksins
til þess, sem viö heimsóttum
fyrirtækiö sl. miövikudag og
ræddum viö nokkra af starfs-
mönnunum.
...og hann heitir Marla Asmundsdóttir.
Eyrún Eirlksdóttir
aö ungt fólk haföi ekki þá fremur
en niína efni á aö kaupa sér hluta-
bréf I fyrirtæki.
Síöan þessi stefna var tekin eru
liöin mörg ár og sá timi sem
hlutafjáreign er miöuö viö hefur
Stjórn Kristjáns Ó. Skagfjörö hf.: Frá vinstri Bjarni Gfslason varamaöur, Hannes Pálsson, Margeir Sigurjónsson, Jón Guðbjartsson
stjórnarformaöur, Haraldur Ágústsson og Ingi Jónsson.
jöfnunarbréfum milli fólksins I
hlutfalli viö eign þeirra, var
reyndar brugöiö fyrir þremur ár-
um. Þá voru boönar út tuttugu
milljdnir I jöfnunarbréfum og
hverjum hlutafjáreiganda gefinn
kostur á aö kaupa fyrir allt aö 500
þúsund krónur. 1 þessu tilfelli tók-
um viö, — þessir heföbundnu eig-
endur, — ekki þátt i kaupunum,
enda varþetta gerttilaö reyna að
brúa bilið milli smærri og stærri
hluthafa. Þessar tuttugu milljónir
runnu út eins og heitar lummur.
Allir skipta sér af öllu
Þau Eyrún Eiríksdóttir skrif-
stofustúlka og Ingi Jónsson fram-
Undirrótin ótti...
— Satt aö segja er undirrót
þessa fyrirkomulags hjá okkur
ótti viö ónyta erfingja, sagöi Jón
Guöbjartsson forstjóri, þegar viö
spuröum hann um tildrög þess, aö
farið var Ut i aö veita starfsfólki
hlutdeild I rekstri fyrirtækisins.
— Þetta segir aö vlsu ekki aö
erfingjar okkar sem áttum fyrir-
tækiö þá hafi veriö svona afleitir,
heldur vildum viö koma i veg
fyrir aö eins færi fyrir þessu
fyrirtæki og svo mörgum öörum
eldri. Það viröist nefnilega allt aö
þvi regla hér á landi aö gamal-
gróin fyrirtæki fari á hausinn I
öörum eöa þriöja ættliö. Sama
hve vel stofnendur hafa komiö
fótunum undir þau.
Þvl var það áriö 1964 aö viö sem
áttum fyrirtækiö tókum þá
ákvörðun, aö gefa starfsfólkinu
kost á aö eignast hlutabréf, þegar
þaö hefði unniö hjá fyrirtækinu
ákveðinn árafjölda. Viö sögöum
sem svo, að ef starfsfólkiö gæti
ekki meö reynslu sinni og þekk-
ingu teki'ö viö hluta I fyrirtækinu
og rekiö þaö af viti i samræmi viö
reynslu sina, þá væru öll sund
lokuö. Og ef starfsfólkiö er nógu
gott til að vinna hjá fyrirtækinu
allan daginn, þvi þá ekki aö leyfa
því aö njóta þess?
Fyrirtækiö var ekki stórt á
þessum árum, en viö ákváöum aö
gefa starfsfólkinu hlutabréf þeg-
arþaö væribúiö að starfa hjá okk-
ur i 10 ár. Við gáfum auövitaö
hlutabréfin, þvl þaö var augljóst,
veriö styttur í 5 ár. Og okkar
reynsla af þessu er góö. Hluthaf-
amir i Kristjáni Ö. Skagf jörö eru
nú 55, en hlutaféð 50 milljónir. Af
þessum 55 hluthöfum eru 37 sem
starfa hjá fyrirtækinu daglega og
þeir eiga i kringum 64% alls
hlutafjár.
— Ber aö llta svo á, aö um leiö
og einhver maöur er búinn aö
starfa hjá Skagfjörö I 5 ár, fái
hann hlutabréf i hendur?
— Nei. Samkvæmt ákvöröun
hlutahafafundar er um aö ræöa
heimild stjórnarinnar til aö gefa
hlutabréf, en ekki skyldu. Viö er-
um ekki skyldugir til aö gefa
þeim hlutabréf, sem einhverra
hluta vegna eiga erfitt meö aö
vinna meö hinum starfsmönnun-
um, eru illa liðnir eöa eitthvaö
slíkt. Aö visu ber á þaö aö llta aö
slikir menn eru sjaldan 5 ár i
starfi, þeir falla ekki I kramiö og
finna þaö yfirleitt sjálfir. Auk
þess sem slikir menn geta varla
verið ánægöir á vinnustaö og
hætta því sjálfviljugir.
— En hver er svo ágóöi starfs-
manna af sinum hlutabréfum?
— Viö erum bundnir af hluta-
fjárlögum, þannig aö viö greiðum
ekki nema 10% arö af hlutabréf-
um. Ef greiddur er meiri aröur,
er hann tviskattaöur. En til aö
mæta því höfum viö gefiö út jöfn-
unarhlutabréf I 3-4 ár, sem gefin
eru starfsmönnum i hlutfalli viö
þeirra hlutafjáreign, þannig aö
hlutur þeirra eykst. Síðast en ekki
sizt er svo hlutafjáreigendum
greidd launauppbót einu sinni á
ári, þannig aö aröur þeirra af
hlutabréfum i raun hefur veriö
um 40% sum árin.
Út af þeirri reglu, aö skipta
Lýðræði
á vinnustað?
Rætt við starfsmenn Kristjáns
Ó. Skagfjörð, þar sem
hlutafjáreign starfsmanna
hefur tíðkazt í 13 ár
Hugtak á borð við atvinnulýðræði hefur mjög oft
borið á góma i umræðum um verkalýðsmál siðustu
árin. Hér á landi að minnsta kosti. Viða erlendis eru
slik mál komin það langt á þróunarbrautinni að
verkamenn fyrirtækja hafa ákveðinn rétt til áhrifa
á ákvarðanatöku stjórna þeirra: hafa sina fulltrúa i
stjórnum þeirra, fylgjast með hag þeirra og hafa
vald til að gripa inn i ef þeim finnst hagsmunum
sinum ógnað.
Hér verður ekki reynt að leita svara við þeirri
spurningu, hvert sé hið algera atvinnulýðræði i
raun . Eða hvort aðild starfsmanna að stjórnum
fyrirtækja er nokkuð annað en að gera i bezta falli
starfsmennina samseka i slælegum rekstri. Hér
verður fjallað um annars konar fyrirkomulag, —
hlutafjáreign starfsmanna fyrirtækja.
sölumennirnir ævinlega I tengsl-
um við almenning meö feröum
sinum I verzlanirnar og vita þvi
alltaf hvaö er að gerast i málefn-
um neytenda. Þeir aka milli
verzlananna tala viö verzlunar-
stjórana og þreifa þannig á slag-
æö markaöarins. Þaö eru þessir
menn sem vita hvað gengur I sölu
og hvað ekki. Þess vegna eiga
þeiraö ráöa hvaöa vörur viö setj-
um á markaö.
Aöur en lengra er haldiö er rétt
aö geta þess, aö K.O.S. skiptist i
fjórar deildir sem hver hefur sinn
framkvæmdastjóra. Þetta eru
matvörudeild meö IngaJónsson i
deildarstjórastóli, veiöarfæra-
deild með Bjarna Glslason sem
deildarstjóra, byggingavörudeild
meö Þórö Jðnsson sem deildar-
stjóra, og að lokum tæknideild.
Siðasttalda deildin skiptist svo
niöur I fjölmargar undirdeildir,
sem svo fiskileitar- og fjarskipta-
deild, tölvudeild, vinnuvéladeild,
rannsóknar- og lækningatækja-
deild og verkstæðisþjónustudeild.
Þannig viröist þaö hafa vaxið
töluvert siöan þaö var „ekki
stórt” eins og Jón Guöbjartsson
oröaði þaö hér aö framan. Aöal-
framkvæmdastjóri er Bragi
Ragnarsson, og sér hann um dag-
legan rekstur.
— En hvar fara umræðurnar
fram? Ræöa menn vandamál
rekstrarins þegar þeir mætast á
göngum, eöa farakaffiog matar-
timar I vangaveltur um þaö efni?
kvæmdastjóri matvörudeildar
voru á einu máli um þaö, þegar
viö þau var rætt, aö kostir þessa
fyrirkomulags væru ótviræöir.
— Að sjálfsögðu ráöum viö ein-
hverju, svaraöi Ingi spurningu
þar um. — Hér skipta sér bókstaf-
lega allir af öllu. Finnist einhverj-
um eitthvaö vera aö, þá kannar
hann máliö, ræöir um það viö
starfsfélagana og þannig fást
niöurstööur i velflestum málum.
Héöan fer til dæmis engin vara
á markaö án þess aö samráö séu
höfö um þaö viö mannskapinn I
viökomandi deild. Enda höfum
við haft slagorðið „sérfræðingar
til sjós og lands” um árabil 1
matvörudeildinni til dæmis eru
Gunnlaugur Magnússon