Alþýðublaðið - 04.08.1977, Blaðsíða 5

m3m Fimmtudagur 4. ágúst 1977
5
[$ K 0 Ð U H
Bjarni P. Magnússon skrifar
Hegöununglingaá útihátiöum
verzlunarmannahelgarinnar er
sivinsælt umræöuefni. Meö
aldrinum lærist manni sú list aö
taka þátt i leiknum, en leikregl-
umar i umræöu um unglinga-
vandamál eru einkum i þvi
fólgnar aö láta i ljós vandlæt-
ingu sina, hneykslast á hegöun
unga fólksins.
Leikurinn, umræöur um ung-
lingavandamál, breytist litiö
enda svo vinsælt af öllum al-
menningi, að yfirvöld, að þvi er
virðist, gera sem minnst i þá
veru aö breyta eða a.m.k. hafa
áhrif á leikreglurnar. Forsend-
ur leiksins eru óneitanlega þær
börn á þessum aldri. Við slikar
aðstæöur verður manni ljóst aö
hegðun unglinganna er
hreinasti barnaleikur i saman-
burði við ábyrgöarleysi hinna
fullorðnu.
Hver kannast ekki viö Rauö
hettu siðasta árs? Margir
muna eflaust eftir Saltvikur-
ævintýrum fyrri ára, Þórs-
merkurmótum fyrir 10—15 ár-
um, Þjórsárdalsmótum fyrir 20
ámm o.s.frv. Sammerkt öllum
þessum ævintýrum er
óviöeigandi Bakkusardýrkun.
Fullorönir vita mæta vel hve
erfitt getur verið aö umgangast
áfengi og er þvi ljóst aö slikt er
má gera til þess aö koma i veg
fyrir endurtekningu þeirra.
Svarið er óþægilegt en lætur
ekki standa á sér, ófullnægjandi
umhyggja hinna eldri er M-sök-
in, sökin er jafnt einstaklinga,
bæjarfélaga sem rikisvalds.
Marxisminn: Þjóðfélagiö
verður að breytast.
Höröur Zóphaniasson skóla-
stjóri i Hafnarfirði sagði fyrir
nokkru i tilraun til aö greina
jafnaðarstefnu frá
kommúnisma og borgaralegri
frjálshyggju. „Jafnaöarstefnan
hafnar kenningum Leninista um
Unglingavandamál
aö unglingar fái aö blóta
Bakkus, meö viðeigandi af-
leiðingum, sem fólk siöan
hneykslast á. En skinniö er
skyrtunni næst og við vissar að-
stæöur veröur manni um megn
að taka þátt i leiknum. Staö-
reyndir eins ogþær, aö á siöustu
útihátiö skáta aö úlfljótsvatni
„Rauöhettu” hafi það ekki verið
óalgengt aö 13—14 ára unglingar
kæmu meö 3—4 flöskur af áfengi
til helgarinnar, og I mörgum til-
fellum var þaö þeirra eini
farangur. Þetta er ekki
hneykslanlegt, heldur uggvæn-
sizt á færi bama. Samt sem
áður viröist ekkert gert til þess
aö bæta úr, jafnvel þó þróunin
sé ótvirætt i þá átt aö
blótunaraldurinn færist sifellt
neöar. Eða er þaö ekki
ihugunarvertþegar færa þarf 13
ára gamla stúlku i járn sökum
ölæðis og það jafnvel oft á sömu
hátíðinni.
.Hingað tilhefur flest fólk látiö
sér nægja aö segja „þetta er
ekki hægt”.
Nú veröur hins vegar aö veröa
breyting á. Viö verðum aö
spyrja okkur, hvers vegna
hvað
umbætur ofanfrá frá fámennum
hópi með einskonar sjálftekinn
rétt til að segja fyrir um „hver
séu hin raunverulegu áhugamál
alþýðunnar”. Trúin á þaö aö
samfélagiö eigi aö breytast meö
þvi að gefa fólkinu fyrirmæli og
tilskipanir um hvernig það á að
breyta lifsviöhorfum sinum og
venjum byggist á borgaralegri
heimspeki. Þaö breytir enginn
fólki meö þvi einu saman aö
segja þvi aö þaö verði að vera
betra. Þaö eru lifsskilyrði fólks-
ins og umhverfi þess, sem fyrst
verðuraöbreyta. Þaö leysirt.d.
meö þvi einu aö segja ungling-
unum aö þeir veröi aö haga sér
öðru visi. Þaö dugar ekkert
minna en aö gera áætlun um
þaö, hvernig hægt sé að breyta
þeim þáttum i félagslegu um-
hverfi þeirra, sem vandamálin
eiga rætur sinar i. En hvaö er
það þá i hinu félagslega um-
hverfi sem vandamálin eiga
rætur sinar i. Þar er einkum
þrennt sem veldur* skortur
umhyggju, kaupæöisstefnan og
sinnuleysi unglinga.
Skortur á umhyggju er
margskonar. Fyrst er til að
nefna hið mikla vinnuálag sem
margir foreldrar veröa og þola
og bitnar óneitanlega á uppeldi
barna. Þá má nefna þann þátt
sem auðveldast er aö breyta ef
vilji er til staöar, en það er
umhyggja hins opinbera og þá
einkum sveitastjórna. Þegar
illa er búiö aö æskulýösstarf-
semi, eins og óteljandi dæmi
héðan úr höfuöborginni sanna,
þá verður slikt að teljast skortur
Enerhægtaöætlasttilþess af
gróöaöflunum að þau skilji ann-
aö en kaupæöisstefnuna?
Kaupæðisstefnari/ sinnu-
leysi unglinga.
Þeir sem komnir eru til efri
ára muna sjálfsagt — eftir
starfsemi ungmennafélaganna
og þvi hve rikur þeirra þáttur
var i uppeldi æskufólks þess
tima, jafnvel undirritaöur sem
ekki hefur enn náö þritugu man
er hann sparkaði bolta hvernig
umhverfið var.
Nú er allt breytt. Þéttbýlis-
þróunin, bættar samgöngur og
verzlunarhættir valda þvi aö
gróðaöflin sjá markað þar sem
unga fólkið er, og einhvern veg-
inn hefur þaö jafnframt at'vikast
að kaupgeta unglinga hefur
margfaldast á fáum árum. Nú
eru þaö ekki ungmennafélögin,
leikfélögin sem skemmta æsku-
fólkinu þaö er Klúbburinn,
Cesar, Sigtún ofl. slikir staðir
sem skapa aukaþarfir og græða
á þeim. Nú er ekki lengur hægt
að sparka bolta án þess aö eiga
rándýra búninga, kaupa
tilheyrandi vikublöð o.s.frv.
Hvaö sem ööru liður er augljóst
að verzlunarhættir og gróða-
hyggja ræöur miklu um þarfir
unglinga.
Þriðji þátturinn.sinnuleysið, á
orsök sina aö rekja til rangrar
stefnu stjórnvalda sem hefur
miöast aö þvi aö fela vandamál-
ið á þann hátt að byggja æsku-
lýösstöövar og dengja þangað
ungdómnum til þess eins að láta
segjast.
_ Guömundur Magnússon,
varaborgarfulltrúi Alþýöu-

S K 0 Ð U N Bragi Jós epsson skrifar
Um stjórnmálaflokka
og málgögn þeirra
Þótt enn sé tæpt ár til kosn-
inga hefur það varla fariö fram-
hjá nokkrum manni aö stjórn-
málaflokkarnir eru þegar byrj-
aöir að brýna atgeira sina og
önnur pólitisk bitvopn, sem sið-
an á aö nota til að berja á and-
stæðingnum i þvi menningar-
striöi, sem venjulega gengur
undir heitinu kosningaslagur.
Fyrir suma eru kosningar
álika spennandi og landsleikur i
knattspyrnu milli Islendinga
og Vestur Þjóöverja. Fyrir aöra
eru kosningar hundleiöinlegar,
dauöaómerkilegar eöa jafnveí
viöbjóösiegar, og allt þar á
milii.
Vald og réttur einstak-
lingsins
Hvað sem annars verður sagt
um fyrirbæriö sjálft og allt ann-
að sem þvi fylgir er staöreyndin
eigi aö slöur sú, aö kosningar,
eins og þær eru framkvæmdar á
Vesturlöndum, eru grund-
vallarathöfn I þeirri viðleitni
þjóöfélagsins, aö halda uppi lýö-
ræðislegum stjórnarháttum.
A grundvelli þessara lýð-
ræðislegu stjórnarhátta getum
við siðan notiö þess frelsis og
þeirra mannréttinda, sem ein-
kenna frjálst samfélag.
Þaö er þess vegna skylda
hvers borgara aö nota þaö vald
og þann rétt sem honum er gef-
inn til þess aö móta þaö lýðræöi
og þaö réttarafar sem hann vill
viðhalda i þjóöfélaginu.
Mjög oft er talaö um að
stjórnmál séu mannskemmandi
og að ekki sé komandi nálægt
þeim fyrir heiövirta borgara.
Að visu er þaö rétt, aö inn i hita
stjórnmálabaráttunnar dragast
oft óþverramál, sem margir
vilja leiöa hjá sér. Baráttuað-
feröir stjórnmálamanna eru
vissulega einnig misjafnlega
heiöarlegar. Slikt fer ekki eftir
flokkum heldur fyrst og fremst
eftir þeim manndómi sem ein-
staklingurinn sjálfur hefur til að
bera.
Hlutverk
stjórnmálaf lokkanna
1 lýöræöisþjóöfélagi, eins og
okkar, skiptir afstaöa einstak-
lingsins til kosninga höfuömáli.
Það má ef til vill segja meö
nokkrum rétti að siöferöi stjórn-
valda sé einskonar spegilmynd
af siöferöi þjóðarinnar i heild'.
Ef við viljum breyta þessu sið-
ferði, en gerum ekkert til þess
að svo megi verða, má einnig
segja, að þar hæfi skel kjafti, að
þjóðin fái yfir sig þaö siðferði og
það réttarfar, sem hún kýs siálf.
Afskiptaleysi af stjórnmálum
i frjálsu landi er þjóðarmein-
semd sem getur dregiö þjóö-
félagiö i heild niöur á lægstu
plön, og i raun gert lýöræöislegt
aöhald aö engu.
Til þess má ekki koma, enda
er þaö hlutverk stjómálaflokk-
annna sjálfra, aö vinna aö þvi
aö efla félagslegan þroska þess
fólks, sem starfar innan stjórn-
málaflokkanna, og hefur fast
mótaðar skoöanir á stjórnmál-
um.
Ekki er mér kunnugt um þaö
hve stór hluti landsmanna er
flokksbundinn, eins og það er
nefnt. Hitt er ljóst aö þeir
flokksbundnu eru i stórum
minnihluta. Þar bætist þó viö
enn stærri hópur manna, sem
fylgir i grundvallaratriöum til-
teknum flokki án þess aö vera
flokksbundinn meö flokksskir-
teini og annaö sem þvi fylgir. Aö
lokum kemur svo þriöji hópur-
inn, menn sem ekki fylgja nein-
um ákveðnum stjórnmálaflokki
aö máli, og hefur þeim hópi
manna fariö mjög fjölgandi i
seinni tiö aö þvi er viröist.
Þeir flokksbundnu og
hinir.
* Aö sjálfsögðu væri fráleitt aö
láta sér til hugar koma, aö
skylda menn til aö taka þátt i
stjórnmálum ög innrita sig i
einhvern stjórnmálaflokk. Slikt
væri I algerri andstööu viö frelsi
einstaklingsins og bryti alger-
lega i bága við grundvallar-
markmiö lýöræðisins.
Fjöldi flokksbundinna manna
skiptir i raun ekki höfuö máli.
Hitt er eigi aö siður staöreynd
aö flokksbundnir menn gegna
mikilvægu hlutverki i þvi lýö-
ræöisþjóöfélagi sem viö höfum
kosið okkur.
Þaö er þeirra að móta stefnu
stjórnmálaflokkanna og stjórna
og hafa umsjón meö öllu þvi
margbreytilega pólitiska starfi
sem flokkarnir, hver og einn,
standa fyrir. Þetta er réttur
þeirra, sem taka þátt i störfum
stjórnmálaflokkanna. A sama
hátt hafa hinir, sem ekki eru
flokksbundnir, sinn rétt, réttinn
til aö láta aöra um stjórnmála-
þrasið og velja siðan og hafna.
Kjarni þessa máls er þvi sá,
að stjórnmálaflokkurinn er
áhrifamikil þjóöfélagsstofnun,
ein af máttarstoöum þess lýö-
ræöis og þess þjóöskipulags,
sem hér rikir. Af þeim sökum er
nauösynlegt aö treysta innviöi
stjórnmálaflokkanna, og gera
þeim kleift aö rekaþá i upplýs-
ingastarfsemi og aðra stjórn-
málastarfsemi sem þeim ber,
svo þeir þurfi ekki aö ganga
betlandi fyrir hvers manns dyr
eða sæta afarkostum ein-
hvers ótilgreinds fjármála-
valds að öörum kosti.
Hvernig á að ná til fólks-
ins.
Þótt tiltölulega fámennir hóp-
ar innan stjórnmálaflokkanna
ráöi stefnumótun flokkanna er
það þó hinn almenni kjósandi
sem endanlega kveður upp
lokadóminn. Þaö er hann, sem
ræöur feröinni hvort sem hann
gerir sér grein fyrir þvi eöa
ekki.
Þaö er þess vegna nauösyn-
legt að stjórnmálaflokkarnir
hafi aðstööu til að kynna stefnu
sina fyrir almenningi. Sú kynn-
ingarstarfsemi veröur ekki unn-
in á markvissari hátt en meö út-
gáfu dagblaös, en eins og kunn-
ugt er hafa allir stjórnmála-
flokkar, sem nú eiga fulltrúa á
þingi, að Samtökunum einum
undanskildum, aögang aö dag-
blaði, einu eða fleirum:
Þaö skiptir aö sjálfsögðu ekki
höfuömáli hvort stjórnmála-
flokkurinn hefur beina eða
óbeina aðild að útgáfu blaðsins.
Það sem máli skiptir er sú stað-
reynd, að áhrif dagblaða hér á
landi eru ef til vill meiri og sér-
stakari en þekkist i nokkru ööru
landi.
Ef viö litum örlitiö nánar á
þessi mál getum viö gert okkur i
hugarlund hver áhrif það hefði
til dæmis á Framsóknarflokk-
inn ef Timinn yrði lagður niður
eðablaðinu breytt i vikublað.
Hver yröi staða Alþýöubanda-
lagsins ef Þjóðviljinn hætti að
koma út?
Alþýðuf lokkurinn og
Alþýðublaðið.
Þaö er vissulega óþarft aö
rekja þetta öllu nánar. Fyrir
Alþýöuflokkinn er Alþýöublaöið
slik lifæð, sem ekki má rofna.
Hugrenningar i þá átt, að
leggja beri Alþýðublaðiö niður,
eru i algerri andstöðu við þá
stefnu sem Alþýðuflokkurinn
hefur nú markað meö þvi að
opna alla starfsemi sina út til
fólksins, og gefa alríienningi þar
meö tækifæri til að hafa aukin
áhrif á störf og stefnumótun
flokksins. Hér er fyrst og fremst
átt við prófkjör Alþýðuflokks-
ins, sem nú fara senn I hönd.
Þaö er enginn vafi á þvi aö
Alþýðuflokkurinn stendur nú á
timamótum. Straumur fólksins
liggur til Alþúöuflokksins, en
ekki frá honum, eins og ^verið
hefur siöustu árin. Ef til vill má
kalla þetta óskhyggju, en timinn
mun leiða það i ljós þegar þar að
kemur.
Ég held þvi, að Alþýöuflokks-
menn geti verið upplitsdjarfir
og bjartsýnir, og án efa veröa
þeir baráttublaöir og væntan-
lega sáttfúsir, þegarupp veröur
staðið aö loknu prófkjöri. Þá
þurfa flokksmenn að standa
saman allir sem einn, og vinna
markvisst að þeim máium sem
fyrir liggja. Eitt þessara mál
efna, og ekki það minnsta, er
framtiö og rekstur Alþýöublaðs-
ins.