Alþýðublaðið - 11.12.1977, Blaðsíða 2

2
Sunnudagur 11. desember 1977J
œ1
Otgefandi: Alþýöuflokkurinn.
Rekstur: Reykjaprent hf. Ritstjóri og ábyrgöarmaöur: Arni Gunnarsson.
Aösetur ritstjórnar er i Siðumúla 11, simi 81866. Auglýsingadeild, Alþýöuhúsinu Hverfisgötu 10 — simi
14906. Askriftarsimi 14900. Prentun: Blaöaprent h.f. Askriftarverö: 1300 krónur á mánuöi og 70 krónur i
lausasölu.
Hér var tvímælalaust
um að ræða merkilega
lagasetningu og raunar
haldbeztu ráðstöf unina,
sem gerð hefur verið til
þess að vinna gegn verð-
bólgu og gengislækkunum
til frambúðar. Því hag-
stjórnartæki, sem í verð-
jöínunarsjóðshugmynd-
inni felst, hefði á undan-
förnum áratug átt að
beita í miklum mun ríkari
mæli en gert hefur verið.
En í því sambandi skiptir
rétt beiting tækisins að
sjálfsögðu meginmáli. Ef
tekjuaukning vegna verð-
hækkunar erlendis er
ekki látin renna í sjóðinn,
verður að sjálfsögðu ekk-
ert fé til ráðstöfunar,
þegar verðlækkun skellur
á. Sé greitt úr sjóðnum,
þegar verðlag er yfir
meðallagi, ef yfir nokk-
urn tíma er litið, hefur
sjóðurinn öfug áhrif við
það, sem vera á verkefni
hans.
I' opinberum umræðum
um efnahagsmál hefur
ekki verið vakin athygli á
því sem skyldi, að undan-
farið hef ur verðjöfnunar-
kerfinu ekki verið beitt
samkvæmt upphaflegum
tilgangi sinum, heldur
hefur verið greitt úr
sjóðnum við aðstæður,
sem haf a verið þannig, að
fremur hefði átt að
greiða íhann. Þetta hefur
verið réttlætt með því, að
sjávarútvegurinn gæti
ekki staðizt kostnaðar-
auka verðbólgunnar að
öðrum kosti. En þá er
gengið fram hjá hinu, að
jafnframt er verðbólg-
unni ekki aðeins haldið
við, heldur hún beinlínis
mögnuð. Dagblaðið Vísir
hefur oft vakið athygli á
þessum atriðum í for-
ystugreinum, en þeim
viðvörunarorðum hefur
ekki verið sinnt af hálfu
stjórnvalda. En eigi í al-
vöru að takast á við verð-
bólguna, hlýtur eitt helzta
hagstjórnartækið í því
sambandi einmitt að vera
tekjujöf nunarkerf i í
sjvarútveginum. _
GÞG t
Verdbólgan og verð
jöfnunarsjóður
Ekki er til nein ein eða
einföld skýring á jafn-
f lóknu efnahagsfyrirbæri
og verðbólga er. Orsakir
verðbólgu geta verið aðr-
ar á einum tíma en öðr-
um, og þær geta verið
ólíkar í einstökum lönd-
um og við mismunandi
aðstæður. Um það getur
þó varla verið ágreining-
ur, að sé efnahagslíf
lands mjög háð einni at-
vinnugrein og séu tekjur
hennar háðar miklum
sveiflum, t.d. vegna þess,
að framleiðslumagn sé
breytilegt, mikið sé flutt
út af afurðum hennar og
verðbreytingar á þeim
tíðar og miklar, þá sé
hættara við verðbólgu I
slíku efnahagskerf i en
ella. En þessar aðstæður
eru einmitt eitt meginein-
kenni efnahagslífs fs-
lendinga. Sjávarútvegur
er beinlínis undirstaða at-
vinnulifs þjóðarinnar,
afli breytilegur, megin-
hluti sjávarafurðanna er
fluttur út og verð-
breytingará þeim miklar
og tiðar.
Þegar mikil tekjuaukn-
ing verður í sjávarútvegí,
vill raunin verða sú, að
það hefur í för með sér
tekjuaukningu i öðrum
atvinnugreinum, með
þeirri afleiðingu, að
heiIdartekjur, taldar í
peningum, verða meiri en
raunveruleg aukning
þjóðarframleiðslunnar.
Þá hækkar verðlag. Það
er einmitt slík verðhækk-
un, sem nefnd er verð-
bólga. Ef tekjur i sjávar-
útvegi lækka, sýnir
reynsla, að erfitt er að
v^____
lækka f ramleiðslukostn-
aðtil samræmis. Tekjur í
öðrum atvinnugreinum
hafa ekki lækkað, og
sjávarútvegurinn verður
að geta greitt hliðstætt
kaúp og greitt er í þeim.
Ef tekjulækkunin í
sjávarútveginum reynist
varanleg, hefur það fyrr
eða síðar leitt til einhvers
konar styrkjakerfis eða
gengislækkunar.
Varla getur leikið vafi
á því, að þegar tekjur í
sjávarútvegi hafa aukizt
mikið á undanförnum
áratugum, þá hefur það
kynt undir verðbólgu,
þótt fleira hafi getað
komiðtil, með sama hætti
og tekjulækkun i sjávar-
útvegi hefur verið orsök
útf lutningsbótakerfa og
gengislækkana. Ef reyna
á að komast hjá verð-
bólgu annars vegar og
gengislækkunum eða
uppbótakerf um hins veg-
ar, virðist því augljóst, að
ráðstafanir til þess að
jafna tekjur í sjávarút-
vegi milli ára eða tíma-
bila séu skynsamleg
stefna. Þetta voru menn
farnir að gera sér Ijóst
fyrir tæpum áratug. Við-
reisnarst jórnin beitti
sér árið 1969 fyrir laga-
setningu um verðjöfn-
unarsjóð sjávarútvegs-
ins, sem einmitt átti að
hafa það markmið, að
jafna tekjusveif lur i
þessari atvinnugrein.
Þegar útf lutningsverð
hækkaði umfram visst
mark, skyldi greitt í sjóð-
inn. Þegar verð lækkaði,
skyldi hins vegar greitt úr
honum.
Næstum allt sem við
gerum í umferðinni er
háð þvi sem við sjáum.
Ljósin sem við notum,
þótt þau séu það besta
sem völ er á, eru þúsund
sinnum daufari en dags-
Ijósið. Þess vegna er
miklu vandasamara að
átta sig á umferðarskil-
yrðum í mvrkri.
Möguleikarnir á þvi aö
Næstum allt
sem við gerum
árekstri verði forðað veröa æ
minni eftir þvi sem birtuskil-
yrðin verða verri.
Sá ökumaður sem vill aka
með sem mestu öryggi og hefur
áhuga á að tileinka sér þá sér-
stöku ökutækni sem talin er gefa
mest öryggi i nútima umferð,
ætti sem allra fyrst að taka
hana upp.
Það er staðreynd að þaö er
ekki hægt að aka eins að nóttu
sem að degi.
hafi stöðvunarvegalengdina
innan þess svæðis sem ljósið
lýsir upp fyrir framan hann.
Rannsóknir hafa leitt i ljós að
þvi hraðar sem ekið er, þvi
styttra sér maður frá sér. A 30
km hraða er venjulega hægt að
koma auga á ýmsa hluti á ak-
brautinni u.þ.b. 25 metra fram-
undan. En hvað þá ef ekið er á
60-70 km hraða eða ennþá
hraðar? Verði eitthvað óvænt á
leið okkar komum við auga á
það helmingi seinna en ef við
vissum af þvi fyrirfram. T.d.
slæm hola sem maður hefur
farið framhjá dag eftir dag og
man eftir, kemur manni ekki
eins á óvart og hola i vegi sem
maður ekur sjaldan.
UMFERÐARRAÐ
Látum sjónlengdina ákveða
hraöann.
Þrátt fyrir það að manns-
augað sé mikilvægasta skynfæri
okkar og láti okkur i té mest af
þeirri vitneskju sem við höfum
um umhverfi okkar, er hæfni
þess sem áður mjög tak-
mörkuð.
Það er þvi góð regla að aka
ekki hraöar en svo að ökumaður
Látum siónlengdina ákveða hraðann