Alþýðublaðið - 11.12.1977, Blaðsíða 3

^Sunnudagur 11. desember 1977

sunnudegi
Reykjavikurbréf Morgunblaös-
ins.
Siöasta Reykjavlkurbréf
Morgunblaðsins er óvenju skyn-
samlega skrifaö og um leiö
einkar refslega. Þar er fjallað
um prófkjör, kosti þess og galla.
Með löngum aðfararorðum um
ágæti Geirs Hallgrimssonar,
forsætisráðherra, er siðan rauði
þráður bréfsins, að kjósendur
þurfi að gæta sin á fjölmiðla-
strákum og ameriskum kosn-
ingaaðferðum, þar sem pen-
ingarnir ráði kjöri manna.
Það sem er alvarlegast við
þetta Reykjavikurbréf Morgun-
blaðsins er óbein staðhæfing um
að ýmsir þátttakendur i próf-
kjöri Alþýðuflokksins og Sjálf-
stæðisflokksins hafi haft yfir
óeðlilega miklu fjármagni að
ráða. Þetta hefur m.a. orðið til
þess, að Albert Guðmundsson,
alþingismaður, hyggst krefjast
opinberrar rannsóknar á fjár-
málum i sambandi við þátttöku
hans i prófkjöri Sjálfstæðis-
flokksins i Reykjavik.
Höfundur Reykjavikurbréfs-
ins mun vonandi veita athygli-
birtingu reikninga tveggja
frambjóðenda Alþýöuflokksins i
prófkjörum hans, þeirra Vil-
mundar Gylfasonar og Ama
Gunnarssonar. Þar kemur
meðalannars fram, að beinn út-
lagður kostnaður Vilmundar er
rösklega 110 þúsund krónur.
Beinn útlagður kostnaður Arna
er 107 þúsund krónur, þegar
ekki er talinn með simakostn-
aður og flugferðir, sem ekki
voru farnar i prófkjörsslagnum
sjálfum. Arni áætlar, að
heildarkostnaður vegna þátt-
töku hans i prófkjörinu sé um
300 þúsund krónur, og telur
hann þá með áætlaðan útlagðan
kostnað stuðningsmanna, m.a.
vegna simakostnaðar, leigu á
húsnæði og fleira.
Beinn útlagður kostnaður
þessara tveggja frambjóðenda
myndi ekki nægja fyrir hálfs
mánaðar ferð til sólarlanda, ef
gjaldeyriskaup væru talin með.
Vera má, að aðrir
frambjóðendur hafi eytt meiru,
og vissulega væri eðlilegt að
þeir gerðu grein fyrir reikning-
um sinum, tekjum og gjöldum.
En að bera mönnum á brýn
óeðlilega fjármálastarfsemi
vegna prófkjöranna er býsna al-
varlegur hlutur. Að bera saman
frambjóðem’.ur i prófkjörum
hér álandiogi Bandarikjunum
er fjarri allri skynsemi. I
Bandarlkjunum þurfa' menn að
vera stórauðugir til þess að
komast áfram i stjórnmálum,
eða hafa að baki sér fyrirtæki
eða hagsmunahópa, sem hafa
yfir miklu fjármagni að ráða.
En þessar peningahug-
leiðingar i Morgunblaðinu eru
aðeins til að leggja áherzlu á
það aðalatriði, sem byr undir i
hugleiðingum höfundar. Hans
niðurstöðu má lesa á milli
linanna, og hún er sú, aö hinir
„hæfustu” komist ekki að á
meðan „óhæfir” nái góðum
árangri. Hann gefur i skyn, rétt
eins og Sigurður Lindal,
prófessor, i sjónvarpsþætti fyrir
skömmu, að hinir ágætustu
menn þjóðfélagsins séu ófáan-
legir til að taka þátt i skolla-
leiknum prófkjöri. Svarið við
þessari kenningu ereinfalt. Þeir
menn, sem ekki eru tilbúnir að
ber jast fyrir þeim málstað, sem
þeir trúa á, hvar sem er og
hvenærsem er, eiga ekki erindi
i stjórnmál.
Það er þó engan veginn þetta,
sem skiptir höfuðmáli. Það,
sem máli skiptir i oröum höf-
undar Reykjavikurbréfsins, er
gremjan yfir þvi, að sú hin
gamla og algilda aðferð við að
korria mönnum inn á þing, hefur
beðið skipbrot. Aðferð hinna
raunverulegu atvinnupólitikusa
hefur orðið fyrir alvarlegum
hnekki. Sú aðferð hefur verið
fólgin i þvi, að njóta uppeldis I
flokknum frá blautu barns-
beini, taka embættispróf frá
Háskóla Islands, helzt lögfræði-
próf, og sigla siðan fyrir ljúfum
byr inn á löggjafarsamkomu
Magnús Bjarnfreösson starfaði
lengi hjá sjónvarpinu. Hann er
bæjarfulltrúi Framsókn-
arflokksins i Kópavogi og af
honum fer gottorð. Hvaða blað-
ur er þetta i höfundi Reykja-
vikurbréfsins? Erhann að gefa i
skyn, að það eigi að svipta menn
sjálfsögðustu mannréttindum
bara af þvi að þeir skrifa i blöð,
tala i útvarp eða láta sjá sig i
sjónvarpi? Nei,- ölb röksemda-
færsla hans er út f hött Auövit-
að eiga fjölmiðlamenn sama
rétt á þvi að bjóöa sig fram til
hvaða starfa sem er, eins og all-
iraðrir. Verkþeirra munu siðan
sanna eða afsanna getu þeirra
til starfans. Kjósendur munu
væntanlega meta þessa menn
ogvega, og þeirmunu vafalaust
þær skoðanir Alþýðublaðsins,
að i engum islénzkum stjórn-
málaflokki sé flokksræðið eins
algjörtog i Alþýðubandalaginu.
Þetta sanna meðal annars
viðbrögð Þjóðviljans við próf-
kjörum Alþýðuflokksins. Þjóð-
viljamenn reyna með dylgjum
og útúrsnúningum að gera litið
úr prófkjörunum, en til þessara
skrifa er eingöngu stofnað til að
beina athygli flokksmanna frá
gömlum og nýjum kröfum for-
ystumanna Alþýðubandalags-
ins, að þeir einir fái að ráða
hverjirverða fulltrúar flokksins
á þingi og i öðrum trúnaðarstöö-
um. —Forkönnun hét fyrirbæri
á Suðurnesjum, sem Alþýðu-
bandalagsmenn þar efndu til.
Hún gæti minnt á málamynda
Ilaðið.s

Rey kj avíkurbréf
*»♦♦♦♦ ♦♦♦♦♦Laugardagur 3. desember
Kostir prófkjörs
Fyrir hálfum mánuði stóð yfir
umfangsmesta prófkjör, sem efnt
er til.hér á landi til þess að taka
ákvörðun um skipan framboðs-
lista til alþingiskosninga — próf-
kjör sjálfstæðismanna i Reykja-
og Jóhann Hafstein, forsætisráð-
herra og formaður Sjálfstæðis-
flokksins, næstflest atkvæði. I
aUgum sjálfstæðismanna skiptu
þessi úrsliL engu máli eða þau_
atkvæði, sem á milli bar, enda
öllum ijóst, að þeir tveir menn,
sem þar komu við sögu nutu'
menn hafa unnið geysilegt starf j
samtökum launþega. PétuJ
Sigurðsson er upprunninn í.sjó
mannastétt. Hann hefur helga
allt sitt líf starfi, fyrst á sjónun
og siðan i þágu sjómanna, í féj^
samtökum þeirrai að hag
málum þeirra á Alþ
þjóðarinnar. Menn af þessu tagi
hafa verið meirihiuti hinna svo-
kölluöu „fulltrúa þjóðarinnar”
á þingi. Sumir þeirra hafa
aldrei dyfið hendi i kalt vatn né
migið i saltan sjó.
En nú erkominnþverbrestur i
þessa gömlu hefð, og þá er grip-
ið til þess ráðs að flokka menn i
gegna og miöur gegna. Stjórn-
mál eiga nefnilega að vera sér-
greinútvalinshóps, að mati höf-
undar Reykjavikurbréf sins.
Honum finnst til dæmis afskap-
lega vont, að menn, sem unnið
hafa við fjölmiðla, skuli leyfa
sér að hafa afskipti af stjórn-
málum. Þeir hafi haft betri og
meiri tækifæri en aörir til að
kynná sig meðal þjóðarinnar.
Það er hins vegar ekkert á þaö
minnst, að fjölmiðlamenn, eins
og aðrir, fá misjafna kynningu.
Það erheldurekkiá það minnst,
að fáir menn komast i eins náin
kynni viö fólkið i landinu. Jafn-
vel á þvi sviði geta þeir slegið
þingmönnum við, einkum þeim,
sem aðeins sjást i kjördæmum
sinum fyrir kosningar.
Það má lika minna höfund
Reykjavikurbréfsins á það, að
áður hafa fjölmiðlamenn verið i
framboöi. Má í þvi sambandi
minna á Markúsöm Antonsson,
sem lengistarfaðihjá sjónvarp-
inu. Undirritaður hefur ekki
heyrt annaö en að hann stæði sig
með prýði sem borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins. Elin
Pálmadóttir hefur starfað hjá
Morgunblaðinu um langt árabil.
Hún er borgarfulltrúi og hefur
gegnt þvi starfi með sóma.
finna meiri ábyrgð á sér hvila
en margir aðrir, sem lagt hafa
út i' stjórnmálin.
Þar ræður vilji fólksins
litlu.
1 vikunni sagði Karvel
Pálmason nokkrar setningar á
Alþingi, sem ekki hefur verið
veitt nægileg athygli. Hann tók
til máls við umræður um breyt-
ingar á lögum um kosningar til
Alþingis. Karvel talaði sérstak-
lega vegna ummæla Lúðviks
Jósefssonar, formanns Alþýðu-
bandalagsins, sem áður hafði
sagt, að hann vissi ekki i hvaða
flokki Karvel hefði verið.
Þessi ummæli Lúðviks fund-
ust Karvel furðuleg, þar sem
hann, Karvel, hefði verið i
Alþýðubandalaginu. Og svo
komu setningarnar, sem flestir
þyrftu að veita athygli. Karvel
sagði, að í Alþýðubandalaginu
hefði hann kynnzt því vel á
hvern hátt forystumenn flokks-
ins réðu þvi, sem þeir vildu ráða
um framboð. Vilji kjósendanna
fengi þar litlu að ráða. Karvel
kvaðst vita þess nokkur dæmi
hvernig ýmsum brögðum hefði
veriðbeittsvo viljiforystunnar I
Alþýðubandalaginu næði fram
að ganga.
Karvel veit áreiðanlega hvað
hann er að tala um. Orð hans
renna ennstyrkari stoðum undir
Föstudagur 9. desember 1977
skoðanakönnun i æðsta ráði
Sovétrikjanna, ef eitthvað slikt
væri þar til.
Sú staðreynd stendur eftir
óhögguð, að Alþýðubandalagið
hefur ekki og vill ekki beita
lýðræðislegum aðferðum við
kjör fulltrúa sinna. Miðstýring-
in er algjör og áhrifa þessarar
afturhaldssemi er farið að gæta
i óánægju meðal flokksmanna.
Hvert á fólkið að snúa
sér?
Asgeir Danielsson, kennari,
skrifaði eftirtektarverða grein I
Dagblaðið fyrir skömmu, þar
sem hann spurði: „A verkafólk
einhvern pólitiskan valkost?”
Þar fjallar hann meðal annars
um verkalýðsflokkana tvo,
Alþýðuflokkinn og Alþýðu-
bandalagið, og segir að það sé
dæmigert fyrir pólitiska um-
ræðu hér á landi, aö nú sendi
verkalýösflokkarnir hvor öðr-
um tóninn og krefjist þess aö fá
skýr svör um afstööu hins til
hinna ýmsu mála. Þá talar hann
um landsfund Alþýðubanda-
lagsins á dögunum, og leyfir
Alþýðublaðið sér að birta hér
niðurlag greinar Ásgeirs:
„1 setningarræðu sinni á þess-
um landsfundi segir Ragnar
Arnalds að Alþýðubandalagið
hafi það einkenni að það sé
„raunsær flokkur”. Þetta
raunsæi felst samkvæmt
Ragnari í þvi að Alþýðubandal.
sé reiðubúiö til samstarfs við
aðra flokka ef eitthvað sé á þvi
að græða. Hætt er viö að ein-
hverjum þætti þetta takmörkuð
skilgreining á pólitisku raunsæi,
en látum það vera I bili. 1 stjórn-
málaályktun landsfundarins er
sagt að haföar séu i frammi
„grófar hótanir um alvarlega
skerðingu gildandi kjarasamn-
inga”. Þetta er raunsætt mat á
ástandinu. En hvernig á að
bregðast á raunsæjan hátt við
þessum hótunum? 1 stað þess að
svara þeirri spurningu leggur
stjórnmálaályktunin upp lin-
urnar varðandi efnahagsmálin
og mest af umræðunum á lands-
fundinum var um þau mál. Það
eru vissulega margar ástæður
til þess að efast um raunsæi
þeirrar efnahagsstefnu sem
Alþýðubandalagið býður upp á.
Það sem þó er alvarlegast er að
hvort heldur væri, þá er það
óraunsætt að leggja höfuð-
áherslu á stefnu i efnahagsmál-
um, sem Alþýðubandalagið ætl-
ar að framkvæma, þegar það
kemst í rikisstjórnarstöðu. Það
er i fyrsta lagi óliklegt að Al-
þýðubandal. komist i rikis-
stjórnarstöðu og i öðru lagi þá
hefur hvorki Alþýðubandalagið
né verkalýðshreyfingin á Is-
landi þann styrk sem er nauð-
synlegur til þess að
Verkefnin i dag eru að byggja
upp verkalýðshreyfinguna, til
þess að hindra að afleiðingunum
af þvi skipulagsleysi og þeirri
sóun sem einkennir þetta efna-
hagskerfi verði velt yfir á herð-
arverkafólks einn ganginn enn.
Til þess verður að byggja upp
frá grunni. Það verður að efla
félagslegt starf innan verka-
lýðsfélaganna. Það er einmitt
innan faglegra samtaka launa-
fólks sem hægt er að finna það
afl, sem eitt getur staðið gegn
þeim kjaraskerðingarárásum
sem eru yfirvofandi.
Verkfall BSRB sýndi að Isl.
launafólk getur byggt upp virka
hreyfingu til baráttu fyrir hags-
munum sinum. Samskonar
hreyfing hefur verið innan
Alþýðusambandsins á undan-
förnum árum. Það er með þvi
að glæða og efla þessa hreyfingu
sem við getum á raunsæjan hátt
brugðist við þeim verkefnum
sem islensk verkalýðshreyfing
stendur frammi fyrir i dag.
Ef við litum raunsætt á málin
þá er það augljóst, að verkefni
verkalýðsflokks i dag er að
berjast gegn itökum Sjálf-
stæðisflokksins innan samtaka
launafólks og búa verkalýös-
hreyfinguna undir hörkuleg
átök við atvinnurekendur og
samsteypustjórn Sjálfstæðis-
flokksins og Framsóknarflokks-
ins.
1 dag felst pólitiskt raunsæi i
þvi að mynda samstarf milli
verkalýðsaflanna innan Alþýðu-
bandalagsins, Alþýðuflokksins
og Fylkingarinnar, en heyja
óvægna baráttu gegn atvinnu-
rekendum og fulltrúum þeirra
og fyrir stéttarlegu sjáífstæði
verkalýðshreyfingari,nnar.
Þannig og aöeins þannig, veröur
hægt að skapa raunverulegan
pólitiskan valkost fyrir verka-
fólk.”