Alþýðublaðið - 06.02.1979, Blaðsíða 1

alþýöu
■1 nT»TT
Þriðjudagur 7. febrúar 1979, £6. tbl. 60. árg.
Sameinast
Kennara-
samtökin?
Si'ðastliðinn mánudag var
haldinn sameiginlegur fund-
ur stjórna LSFK (Lands-
sambands framhaldsskóla-
kennara) og SGK (Sam-
bands grunnskólakennara).
Var þar eftirfarandi ályktun
samþykkt.
„Sameiginlegur fundur
stjórna LFSK og SGK haid-
inn 29. jan 1979 felur nefnd-
um þeim er stjórnirnar hafa
kjöriö til þess aO fjalla um
sameiningu félaganna, aO
gera drög aö lögum nýrra
kennarasamtaka innan
BSRB.
SkalaO þvi stefnt aO leggja
þau fyrir stjórnir félaganna
fyrir 15. mars næst kom-
andi.”
Svo sem fram hefur komiO
i fréttum og víöar starfa nú
tvö kennarasambönd á
grunnskólastiginu innan
BSRB. Nefnd sú er stjórnir
beggja félaganna hafa skip-
aö eiga samkvæmt framan-
sögöu aö mynda tillögur um
þaö hvort og hvernig sam-
einamegi bæöi kennarasam-
böndin.
Óhætt er aö fullyröa aö
meginþorri allra kennara
innan beggja samtakanna
vilji aö um sameiningu veröi
aO ræöa, þvi svo margar
samþykktir hafa veriö gerð-
ar út um allt land er staö-
festa þaö. Sameiningin
myndi bæta og styrkja stööu
kennarasamtakanna til
muna. -G.
Séö inn I eldhús Mæöraheim -
ilisins
RAGNAR ARNALDS ÓVINÍIR NR. 1
— segja kennaranemar sem tóku á
sitt vald Menntamála- og Fjármálaráðuneytid í gær
Síðdegis í gær gerðist
sá einstæði atburður að
kennarar og nemendur
Kennaraháskóla tslands
tóku á sitt vald tvö ráðu-
neyti. Voru það Mennta-
málaráðuneytið og Fjár-
málaráðuneytið sem urðu
fyrir barðinu á hinu harð-
skeytta liði.
Óhætt er aö segja aö „valda-
rániö” hafi veriö vel undirbúiö
þvi áöur en nokkur vissi voru
bæöi ráöuneytin óstarfhæf.
Fleiri hundruö nemendur ásamt
kennurum sinum fylltu alla
ganga og stiga þannig aö ekki
varö þverfótaö fyrir öllum
mannskapnum. Framhald á 3
VERÐUR MÆÐRAHEIMILINU LOKAÐ?
Kvennasamtökin skora
á borgaryfirvöld að
hefja ekki sparnaðinn
á mæðrum og börnum
fengu ekki bréf sitt lesið upp á borgarstjórnarfundi
1. febrúar s.l. var kvennasamtökunum i
formanni félagsmála- Reykjavik og hann
ráðs Reykjavikurborg- beðinn um að kynna
ar sent bréf frá efni bréfsins á borgar-
stjórnarfundi þar sem
málið átti að vera á
dagskrá. Var formanni
félagsmálaráðs synjað
um að flytja mál sitt á
fundinum og gripu þvi
kvennasamtökin til
þessráðs að senda dag-
blöðunum bréfið til
birtingar. Fjallar bréf-
ið um málefni kvenna-
samtakanna i Reykja-
vik og er svohljóðandi.
Til formanns félagsmálaráös
Reykjavikurborgar, Geröar
Steinþórsdóttur:
Stofnun Mæöraheimilis var
eitt af baráttumálum Banda-
lags kvenna i Reykjavik, um
margra ára skeiö — eöa uns
heimili var sett á stofn af bæjar-
stjórn Reykjavikur, aö Sólvalla-
götu 10. Þessu framtaki var
mjög fagnaö sem menningar-
spori i höfuöborginni.
Reykjavikurborg, er aö okkar
mati, vart stætt á þvi aö ætla
þeim aöilum, er þarna eiga hlut
aö máli, ekkert athvarf. Auk
þess mæla lög svo fyrir sbr. lög
nr. 25, 22.mai 1975.
Þvi skorum viö á háttvirta
borgarstjórn Reykjavikur, aö
vikja frá sér öllum röddum
varöandi þaö, aö leggja skuli
niöur Mæöraheimiliö viö Sól-
vallagötu. Slikt spor afturábak,
stigiö á barnaári, er nokkuö sem
treyst veröur aö ekki gerist.
Heimili sem hér um ræöir er
nauösynlegt 1 borginni. En ef
•þaöekki nýtistsem skyldi, álit-
um viö hyggilegt aö sniöa
Framhald á bls. 2. -'
Helgi Skúli Kjartansson skrifar:
Vaxtastefnan
málamiðlun
Nú eru dagar málamiölunar hjá vhistri stjórninni okkar blessaöri.
Hún vinnur nú aö þvi nauösynlega leiöindastarfi aö þynna út og sulla
saman þvi sem skýrast er — og andstæöast — i stefnum stjórnarflokk-
anna. Meöal þess sem afgreiöa þarf meö einhvers konar málamiölun,
er raunvaxtastefna Alþýöuflokksins og lágvaxtastefna Alþýöubanda-
lagsins.
Þessi grein er hugleiöing um raunvaxtastefnuna og um þaö hverju
sizt megi slá af henni ef hún á aö ná aö einhverju leyti tilgangi slnum.
Verðtrygging löngu
lánanna
Framsóknarmenn hafa hallazt
aö þvi aö verötryggja lán til langs
tima, frekar en aö hafa á þeim
háa vexti, til þess aö dreifa
greiöslubyröinni á láhstimanum.
Þetta er út af fyrir sig skynsam-
leg leiö, liklega einfaldari I fram-
kvæmd en aörar sem gegna
myndu sama hlutverki, og vona
ég aöstjórnin komisér saman um
aö fara hana. Vextir af verö-
tryggöu lánunum mættu auövitaö
vera lágir, og mér finnst Fram-
sóknarmenn leggja furöu-vel i
þegar þeir tala um 5% vexti eöa
hærri á þessum lánum. Miöaö viö
okkar fortiö væri stökkiö allstórt
þótt vextir af verötryggöu lánun-
um væru i fyrstu settir nálægt
núllinu. Jafnvel kæmi til greina,
sem málamiölun til samkomu-
lags, aö hafa löngu lánin verö-
tryggö en meö neikvæöum vöxt-
um. Þá myndi aö vlsu myndast
veröbólgugróöi meö sinum fylgi-
kvillum, en hann væri takmark-
aöur fyrirfram, ekki happdrætti,
og skuldakóngarnir heföu þá ekki
hag af örari veröbólgu.
Stuttu lánin ódýrari?
Af tæknilegum ástæöum er
handhægara aö fryggja skamm-
timalán meö háum og breytileg-
um vöxtum en beinlinis meö visi-
tölubindingu. Framsókn og Al-
þýöuflokkur gætu liklega komiö
sér saman um raunvaxtastefnu
sem byggöist á visitölubindingu
langtimalána og sveigjanlegum
vöxtum skammtimalána.
En Alþýöubandalagiö er and-
snúiö raunvöxtum, og er þaö
raunar skiljanlegt út frá viöhorfi
þess til allra efnahagsmála. Frá
sjónarmiöi Alþýöubandalags-
manna er hægast aö miöla mál-
um á þann hátt aö þeir fallist á
visitölubindingulöngu lánanna og
vexti af skammtlmalánum sem
fylgi veröbólgustiginu upp og
niöur, aöeins ef þeim vöxtum
veröi haldiö vel neöan viö verö-
bólguna. (Þá er veröbólgugróöinn
takmarkaöur og fyrirfram
ákveöinn, rétt eins og meö visi-
tölubindingu og neikvæöum vöxt-
um.) Slík málamiöluner sjálfsagt
fljótt álitiöfreistandifyrir marga
Framsóknarmenn lika, t.d. þá
sem bera fyrir brjósti kaupfélög
eöa önnur verzlunarfyrirtæki, en
verzlunin lifir einmitt mikiö á
skammtimalánum.
Þessi málamiölun heföi i fór
meö sér, aö lán tfl skamms tima,
aöallega vixillán, yröu ódýrari en
langtimalán, svo sem veölán. Til
skamms tima litiö kann þaö aö
viröast allt i lagi (Alþýöubanda-
lagsmenn hafa þá lifsreglu aö
hugsa um efnahagsmál til mjög
skamms tima hverju sinni), en til
lengdar er þaö óþolandi.
Af hverju ekki?
Menn segja sem svo, aö lang-
timalán séu tekin til fjárfestinga
sem skili veröbólgugróöa, en
skammtimalán fari yfirleitt i
rekstursem ekki beri raunvexti.
Þvi sé eölilegt aö verötryggja,
beint eöa óbeint, fjárfestingar-
lánin en ekki rekstrarlánin. Þetta
er háskaleg hugsunarvilla.
Viö veröum aö gæta þess aö
mörkin milli langra og stuttra
lána eru ekki auödregin i fram-
kvæmd. Vixillán, sem aö forminu
til eru til m jög skamms tima, eru
oftar enekkitekin I þeim tilgangi
aö framlengja vixilinn og oft er
samiö um þaö fyrirfram hve oft
megi framlengja hann og hve ört
þurfi aö borga hann niöur. Þá er i
raun um langtimalán aö ræöa, og
mörg fjárfestingarlán eru einmitt
meö þessu sniöi. Rekstrarlán fyr-
irtækja ibönkum erulika i reynd
langtimalán aö langmestu leyti
sem aldreieru borguö niöur held-
ur aukin ár frá ári. Raunveruleg
skammtimalán eru aöallega viö-
skiptaskuldir milli fyrirtækja,
svo og afuröalánin.
Aö öllu eölilegu eru lán til langs
tima eftirsótt, af þvi aö þau veita
lántakanda öryggi, en tiltölulega
torfengin þvi aö bankar mega
ekki binda fé sitt um of til langs
tima. Þvi neyöast fyrirtæki til aö
taka einnig skammtimalán (viö-
skipaskuldir eöa bankalán sem
ekki fylgja vilyröi um framleng-
ingu), og vitaskuld er óvarlegt aö
festa slikt fé til langs tima, þvi aö
þá getur oröiö erfitt aö standa i
skilum. En lánsfjárskorturinn og
gróöavonin, sem hvort tveggja
stafar af veröbólgunni og lágu
vöxtunum, hafa þó freistaö Is-
lendinga til aö fjárfesta fyrir
skammtimalán, meö alkunnum
afleiöingum fyrir skilvisi i viö-
skiptalifi landsins.
Ef vbcillán og önnur almenn
lán væru ódýrari en lán til langs
tima (og þaö eru þau aö talsveröu
leyti nú þegar vegna vaxtaauka-
lánanna og verö- eöa gengis-
tryggingar sumra fjárfestinga-
sjóöa), mýndu fjárfestendur
reyna aö fá sem mest af vixillán-
um (meö framlengingarloforö-
um), enekkitakalöngulánin fyrr
en I neyö. Slikt myndi magna
misbeitingarvald banka-
stjóranna, vegna þess hve erfitt
eraökoma viöeftirliti eöa föstum
reglum um vixillánin. Einnig
myndi aukast freistingin aö binda
skammtimalán i fasteignum. 'Þvi
lengur sem slik vitleysa stæöi, þvi
alvarlegri afleiöingar heföi hún
fyrir alit efnahagslifiö.
Betri lausn
Mérfyndistþvimjög illa fariö ef
Alþýöuflokkurinn neyddist til aö /
ganga aö þvilikri málamiölun aÖ
raunvextir yröu aöeins á lánum
tillangs tima.Ef mönnum viröist
ókleift aö fá fram raunvexti af
öllum útlánum, þá væri hitt miklu
heppilegri málamiölun aö ákveöa
vixilvexti mjög nálægt verö-
bólgustiginu eöa rétt yfir þvi
(raunvextir nálægt núlli eöa rétt
yfir), en hafa lán tfl langs tima
verötryggö meöneikvæöum vöxt-
um. Vandamáli veröbólgugróö-
ans væri þá aö visu ekki útrýmt,
en sniöinn þröngur stakkur, og
■ þessi aöferö væri laus viö auka-
verkanir hinnar sem fyrr var
lýst.
Hvað þá um
rekstrarféð?
En myndu háir vextir af rekstr-
. arfé fyrirtækjanna ekki hafa
geigvænleg veröbólguáhrif?
Þegar frá eru skildar fasteign-
, ir, vélar og tæki og önnur varan-
leg verömæti, þá er fé fyrirtækja
aöallega bundiö I tvennu: I úti-
standandi viöskiptaskuldum og i
vörubirgöum af ýmsu tæi.
Otistandandi skuldir fyrirtækj-
anna bera, eöa ættu a.m.k. aö
bera, almenna vexti, sem myndu
hækka jafnmikiö og rekstrarlán
fyrirtækjanna i bönkum, og þau
væru jafnvel sett eftir sem áöur.
Verra er meö vörubirgöirnar.
Þær eru aö visu varanleg verö-
mæti, og raunverulegt verömæti
þeirra hlýtur aö fylgja veröbólg-
unni, rétt eins og verömæti húsa,
skipa og annarra fastaf jármuna.
En nú gilda ýmsar reglur sem
takmarka eöa banna veröhækkun
vörubirgöa: þær eiga aÖ seljast á
„gamla veröinu” sem oröiö er
lægra en kostnaöarverö. Þetta
er beint tjón viökomandi fyrir-
tækja, sérstaklega verzlana og
Framhald á bls. 2;