Alþýðublaðið - 30.08.1979, Blaðsíða 4

PIÍTT.
blaöió
.útgefandi Alþýðuflokkurinn
Ritstjórn og auglýsingadeild Alþýöublaðsins er aö Síðu-
‘múla 11, simi 81866.
Fimmtudagur 30. ágúst 1979
drukkib vatn úr Baikalvatni og
hefði þaö veriö algerlega ferskt,
þrátt fyrir verksmiöjuna. Hann
staðfesti að með ráðstöfunum
yfirvaldanna hefði tekist að
vernda vatnið frá mengun.
Hreinsunartæki verksmiðjunnar
væru fullkomin, og fram-
kvæmdarstjóri verksmiðjunnar
hefði sannfærtsig um að þau yrðu
stöðugt fullkomnuð.
hreinsunartækjum sem eimir það
og blandar það aftur lifrænum
efnum. Þessi lifræna hreinsunar-
aðferð er framkvæmd meö
kemiskum aðferðum og hjálp
aluminium sulfide. Að lokum fer
vatnið gegn um tveggja metra
leiöslur af sandi og kvarsi.
Aöferðir við hreinsunina eru
stöðugt endurbættar. Limno-
logical institute Sovésku Visinda-
akademiunnar vinnur að uppfinn-
ingu sifellt nýrra aðferða við
hreinsun vatns.
Leyndardómar vatnsins
Um 1.500 plöntur og smádýr
lifa i vatninu, meira en tveir
þriðjuhlutar þeirra eru innlend. 1
Baikalvatni er að finna 300 teg-
undir skólpdýra, 255 tegundir
vatnskrabba, 102 tegundir lin-
dýra, fjölda orma og annara
smálifvera og 50 tegundir fiska.
Sérstök tegund sela lifir einnig i
vatninu.
f byrjun 18. aldar byrjuðu vis-
indamenn að ihuga hvernig þessi
dýr hefðu komist i vatnið, en
þeirri spurningu er ósvarað enn i
dag. Það eru tvær kenningar uppi
um hvernig þau hafi komið þang-
að. önnur er að selirnir hafi kom-
ið þangað nýlega úr ishafinu, eftir
Yenisei-Angara ánum. Hin siðari
er sú að selirnir séu frumbyggjar
vatnsins.
Selirnir fæðast á isnum um
miðjan mars og vaxa hratt. Eftir
svo sem einn og hálfan manuð
vega þeir 20-30 kg. Fullvaxnir
sehr vega um 130 kg. Baikalsel-
irnir verða um 50 ára gamlir, og
telst það langlifi meðal sela. Sela-
veiöi i Baikalvatni hefur verið
takmörkuð og selahjörðin þar er
nú um 70.000 dýr.
Sérstakt hnossgæti finnst selun-
um annar leyndardómsfullur ibúi
vatnsins Golomyankan. Litill
feitur fiskur, sem lifir á 150-300
metra dýpi i vatninu. Hann kem-
ur upp á yfirborðið á morgnana
og hverfur i djúpið aftur á kveld-
in. Ofugt við aðra fiska, hrygnir
Golamyankan ekki, heldur fæðir
lifandi unga, sem eru til þess
skapaðir aö lifa frá fyrsta degi i
svo köldu vatni sem þar er.
Nokkrir fiskimenn á Baikalvatn-
inu hafa haf t heppnina meðsér og
tekist að veiba þennan sjaldgæfa
fisk. Og Golomyankan er vissu-
lega sjalfgæfur fiskur, visinda-
menn heims hafa hvergi fundiö
neitt dýr sem likist henni i öörum
stöðuvötnum jarðarinnar.
Og siðast en ekki sist, hið þriðja
sem frægt hefur orðið við vatnið
eru hinar mörgu fisktegundir þar.
Þær fækkuðu verulega á hinum
erfiðu árum striösins, þegar fisk-
að var i vatninu án takmörkunar.
Og fyrst nú, eftir langa friðun og
nákvæmt eftirlit með gotstöðvum
hefur fiskistofninn náð sér aftur.
S. Ostroumov
(APN)
Baikalvatnið:
Fjórum árum siðar sagði vara-
formaður bandarisku umhverfis-
verndarnefndarinnar, John Rett,
að bandariska sendinefndin væri
mjög hrifin af þvi, hve Sovétrikin
létu sér annt um verndun Baikal-
vatnsins. Fyrir hönd alls heims-
ins lét hann i ljós þakklæti fyrir
það hvernig sovésk stjórnvöld
gæfu öllum heiminum fordæmi
um hvernig vernda mætti fersk-
leik og dýralif stöðuvatna.
Baikalverksmiðjan vinnur all-
an sólarhringinn. Frá henni renn-
ur hreinsað vatn i næstum 300.000
i Baikalvatn daglega. En fyrst
rennur það gegn um röð af
Leyndardómar Síberíuvatsins
Baikal, þetta óviðjafnanlega
vatn plánetu okkar. Visindamenn
úr flestum greinum visindanna
hafa rannsakað eiginleika þess,
dýraiif og eðli i mörg ár, en þvi
liggur ekkert á að ljóstra upp
leyndarmálum sinum.
Fram til þessa dags hefur
visindamönnum ekki tekist að
finna svar við fjölmörgum spurn-
ingum varðandi vatnið. Hve gam-
alt er það? Hvernig varð þaö til?
Hvernig þróaðist jurta- og dýralif
þess? Og siðast en ekki sist,
hvenær var þaö skirt Baikalvatn,
og hvað þýöir þetta fagra nafn?
Það eru margar spurningar sem
enn er ósvaraö.
Það eru aðeins 20 ár siðan dýpt
Baikalvatns var fundin. Það
reyndist vera 1.620 metra djúpt,
en ekki 1.741 eins og áöur hafði
verið talið. Það hafði verið taliö
að i vatninu væru 27 eyjar en
þær reyndust vera þremur fleiri.
Fimmhundruð fjörutiu og fjórar
ár renna i vatniö.
Baikal er 636 km langt og 79
km breitt, og þaö er svo tært að
það sést til botns i þvi á 40 metra
dýpi, sem er meira en i nokkru
öðru vatni.
Ég hef heimsótt vatnið mörgum
sinnum og i hvert skipti hef ég
uppgötvað þar eitthvað nýtt.
Ef maður siglir á vatninu á sól-
rikum sumardegi, má sjá fiska,
seli og önnur sjávardýr synda i
þvi, fugla sveima yfir þvi. Mótor-
skip og flutningaprammar sigia
framhjá manni og stærri skip eru
i sjónmáli i fjarlægö.
A veturna er isinn á vatninu
meira en metri að þykkt og
merkilega tær og gegnsær.
1 enda mai eru bakkar Baikal-
vatns þaktir grænu grasi, blóm-
um, graslauk, smára, berjalyndi
og fjólan er byrjuö aö blómstra
þar. En vatniö sjálft er þó enn i
klakaböndum. Þaðer ekki fyrr en
i byrjun sumarsins að vindarnir
færa það úr klakabrynjunni. En
isinn losnar smám saman sundur
og á isjökunum sem enn eru á
norðurhluta vatnsins sleikja sel-
irnir sólskinið.
Kristalstært vatn
Það er ekki aðeins fegurð
Baikalvatns sem hefur stuðlað að
frægð þess. Það er ferskt, kristal-
tært og svalandi, og i þvi liggur
aðal aðdráttarafl þess.
Lægðin i Baikalfjallgarðinum
sem geymir Baikalvatnið gæti
auðveldlega geymt allt Eystra-
saltiö.
Baikalvatnið er svo ferskt að
hæglega má drekka það án þess
að hreinsa þaö.
Hvernig stendurá að þetta vatn
er svona óvenjulegt? Til þess
liggja margar samvirkandi
ástæður. Til dæmis þessi: Hita-
stig vatnsins undir 250 metra og
alveg niður á botn hefur um alda-
raðir verið stöðugt og ætiö hið
sama — 3,5 gráður. Þá er yfirborö
vatnsins, niður á 25-50 metra
dýpi,siað nokkrum sinnum á ári.
Þetta geysimikla verk fram-
kvæmir sérstök tegund af
krabbadýrum. Jafnhliöa og að
meðtaka fæöu sina i vatninu, sia
hreinsunartækja verksmiðjunn-
ar, sem kostaði allt að þrjátiu
miljónum rúblna.
Arið 1972 hafði Russel Train,
formaður Náttúrverndarráðs
Bandarikjanna, sem starfaði á
vegum Bandarikjaforseta, blaða-
viðtal sem hann sagðist hafa
þau vatniö. Þannig er ferskleiki
vatnsins tryggður af náttúru
þess, náttúru sem aðeins er að
finna i Baikalvatni. Dunar vatns-
plönturnar sem vaxa niðri i vatn-
inu þjóna einnig þvi hlutverki að
hreinsa það, þær hreinsa úr þvi
kisil. Þá hefur loftslagið i Baikal-
lægðinni ekki minni þýðingu, en
þar mætast fjöll og skógar.
Baikalvatnið inniheldur meira en
20% af ferskvatni jarðar. Það var
þvi ekki undarlegt þó að hug-
myndin um að byggja verksmiðju
á bakka vatnsins, að það mætti
öflugri mótspyrnu, og ótti um að
hún myndi óhreinka vatniö kæmi
upp. Hatrammar deilur risu i
fjölmiðlum og héldu áfram nokk-
ur ár.
Þær hjöönuðu loks þegar rikis-
stjórnin samþykkti að vernda al-
gerlega náttúru Baikaivatnsins
og umhverfis þess.
Visindamenn og forvigismenn
iðnaöarins settust nú á rökstóla
og hófu i sameiningu umræöur
um hvernig mætti varöveita full-
kominn ferskleika vatnsins. Þetta
leiddi til fullkominna

BÓKAGJÖF TIL BÆJflR- OG HÉRflÐS-
BÓKASAFNSINS i HAFNARFIRÐI
Hinn 9. ágúst s.l. afhenti Kurt
Schleucher forstöðumaður „Die
Martin Gesell-GesGlschaft” i
Darmstadt i Þýskalandi Bæjar—
og héraðsbókasafninu I Hafnar-
firði mjög vandaða bókagjöf, alls
nær 200 bindi. Þetta eru eingöngu
tónlistarbækur,enda er tónlistar-
deild starfrækt við safnið.
Die Martin-Behaim-Gesell-
schaft er stofnun, sem vinnur að
gagnkvæmum menningar-
kynnum milli þjóöa undir kjör-
orðinu „BrtTcken uber Breiten-
grade” (Brýr yfir breiddar-
gráður), og hefur ma. gefið
bækur til bókasafna, skóla og
sjúkrahúsa viða um heim.
Viðstaddir afhendinguna voru
auk yfirbókavarðar og forstööu-
manns tónlistardeildarinnar,
sendiráðunautur Karkheinz Krug
og frú frá þýska sendiráöinu
Reykjavik bæjarstjórinn i
Hafnarfirði,' bókasafnsstjórnar-
menn og forseti bæjarstjórnar,
sem veitti gjöfinni viðtöku.

óli „lögsögukall"
Heimspeki er nokkuð sem lög-
fræöingum er almennt ekki
ofarlega i huga. 1 heimspeki er
nefnilega ekki alltaf gengið út
frá þvi að lögum sé ekki ábóta-
vant. Heimspekilega þenkjandi
menn (þ.e.a.s. ekki meirihluti
islenskra lögfræðinga og þing-
manna) pæla stundum i rikjandi
siðferði hvers tima, og þá hvort
i „rétt” og „rangt” sé háð al-
; menningsáliti.
Óli Jó er greindari en fjöld-
inn. Raunar er hann hættulega
greindur, ef miðað er við is-
lenska lögfræðinga og visitölu-
þingmann. Honum hefur á
undanförnum árum tekist aö
túlka lagaákvæöi eftir eigin
geðþótta. Óli segir að þetta og
hitt beri að skilja svona og hin-
segin. Siðan glápir þingheimur
á Ola og segir já og amen, —nú
og auðvitað glottir lagatúlkur-
inn I laumi aöþessum moðhaus-
um sem ýmist kallast lögfræð-
ingar eða þingmenn.
Um þetta atferli Óla Jó segir
Vilmundur i kjallaragrein DB:
„Það má taka um það mýmörg
dæmi hvernig Ólafur Jóhannes-
son, bæði á Alþingi og utan þess,
hefur gert tilraunir, sem raunar
hafa oft heppnazt, til þess að
segja lögin i landinu, og auðvit-
að hafa túlkanir hans ekkert
komið lögfræði við, heldur veriö
kalt pólitískt mat I eigin þágu.
En kallinn hefur komizt
uppmeð þetta, þó stundum hafi
þó gengið fram af öðrum, og t.d.
á Alþingi hafi aðrir þingmenn
lesið yfir hausamótunum á hon-
um úr hans eigin fræðiritum,
sem kölluö eru.” — Já, öllu má
nú nafn gefa Vimmi minn.
ólafur
Kurt Schlaucher og forseti bæjarst jórnar Hafnarfjarðar Stefán
Jónsson.