Alþýðublaðið - 19.02.1981, Blaðsíða 1

Víxlarnir í musterinu
Sjá leiðara bls. 2
27. tbl. 62. árg.
Réttarstaða
fólks í
óvígðri
sambúð
— Þingsályktunar
tillaga Jóhönnu
Sigurðardóttur
samþykkt á Alþingi
A mánudag var samþykkt á
Alþingi þingsályktunartillaga
Jóhönnu Sigurðardóttur, um
könnun á réttarstöðu fólks i
óvigðri sambúð. Samkvæmt til-
lögunni skal viðkomandi ráð-
herra skipa nefnd, er ger.i til-
lögur um hvernig réttindum
fólks á óvigðri sambúð verði
best fyrir komið, sérlega meí
tilliti til eignarréttar og erfða-
réttar. Nefndin skal hraða störf-
um og skila áliti og tillögugerð
áður en næsta reglulegt Alþingi
kemur saman.
1 greinargerð með tillögu Jó-
hönnu, var vitnað til álitsgerðar
sambands Alþýðuflokkskvenna,
en i greinargerðinni segir m.a.:
„Þróun siðari ára hvað snertir
óvigða sambúð og réttarstaða
þeirra, sem hana kjósa, hefur
sýnt fram á nauðsyn þess, að
brýn þörf er á að itarleg könnun
fari fram á þvi, hvernig löggjaf-
inn getur best tryggt hagsmuni,
réttindi og skyldur þeirra aðila,
sem velja slikt sambúðarform,
ekki sist með tilliti til eignar- og
erfðaréttar”.
„Helstu lög, sem tryggja eiga
réttindi og skyldur i hjúskap,
eru lögin um stofnun og slit hjú-
skapar og lögin um réttindi og
skyldur hjóna, en þessi lög ná
ekki til fólks i óvigðri sambúð og
hefur löggjafinn enn sem komið
erekki séð ástæðu til sérstakrar
lögverndar sliks sambúðar-
forms.
Fyrst og fremsteinkennist þvi
efnahagsleg réttarstaða ógifts
fólks i sambúð af öryggisleysi,
sem hlýtur að verða að gefa
gaum og löggjafinn verður að
gripa inn i á þeim sviðum sem
brýnust eru”.
Verður að telja grundvallar-
atriði, að nauðsynlegur undan-
fari þess að aflétla þvi réttar-
farslega öryggisleysi, sem rikir
hjá fólki i óvigðri sambúð, sé sá,
að gaumgæfilega sé kannað
hvar og hvernig réttindamálum
þeirra verður best fyrir komið.
Óhjákvæmilegt hlýtur einnig
að vera að taka afstöðu til hvað
það er, sem ákveði hvort um
sambúð sé að ræða sem eigi að
veita þau réttindi sem hér hefur
verið vikið að.
Verður varla hjá þvi komist
að slikt verði gert með tilkynn-
ingaskyldu eða skráningu sam-
búðar sem báðir aðilar standi
aö.
Gæti þvi verið um val að ræða
hjá fólki i óvigðri sambúð — þar
sem annars vegar væri um að
ræða óbreytt ástand, en hins
vegar skráningu óvigörar sam-
búðar sem fylgdi efnahagslegt
og réttarfarslegt öryggi. Væri
slik skráning ekki fyrir hendi
hlyti það að skapa vandræði,
t.d. ef sambúð hefur staðið mjög
stutt og annar hvor aðilinn ætti
mun meiri eignir en hinn, auk
þess sem skilgreining á hugtak-
inu sambúð yrði að vera skýr og
ótviræð þegar um aukinn laga-
legan rétt væri að ræða”.
Þelr fara með aðalhlutverkin I togarahneykslinu. Talið frá vinstri: Stefán Valgeirsson, Steingrfmur,
Sverrir Hermannsson og Eggert Haukdal.
Togarahneyksli utan dagskrár í báðum deildum Alþingis:
„Skiptir ekki öllu máli hvort þorskurinn er
drepinn með dýrum eða ódýrum togurum”
sagði Steingrímur Hermannsson á Alþingi í gsr
Fyrirsögnin er dæmigerð fyrir
Steingrfm Hermannsson. Hann
og fleiri Framsóknarþingmenn
gera nú allt sem i þeirra valdi
stendur til að afgreiða Þórshafn-
armálið „fljótt og vel” eins og oft
er sagt um skitamálin. Liflegar
umræður urðu utan dagskrár I
báðum deildum Alþingis f gær. I
báðum deildum var rætt um tog-
arakaupin til Þórshafnar. t báð-
um deildum reyndi rikisstjórn að
þvo hendur sinar. t báðum deild-
um fórst fyigismönnum hennar
það jafn illa.
Kjartan Jóhannsson kvaddi sér
hljóðs utan dagskrár i Efri deild
Alþingis um málið. Kjartan sagð-
ist vildu bera fram nokkrar
spurningar til forsætisráðherra
um málið. Almenningur ætti
heimtingu á að vita hvernig málið
hefði þróast. Um fátt væri meira
talað meðal fólks, en einmitt
þetta skuggalega mál.
Kjartan lagði áherzlu á það, að
hann og margir aðrir þingmenn
teldu þessi togarakaup röng. Með
leyfisveitingu fyrir togarakaup-
um erlendis frá, hefði verið farið
framhjá reglum um togarakaup
og þá sagði Kjartan að það væri
stör spurning hvort ætti að leysa
atvinnuvandamál staðanna með
þessum hætti.
Kjartan ítrekaði aö þingmenn
kjördæmisins hefðu lagt málinu
lið á þeim forsendum, aö keyptur
yrði togari, sem upphaflega kost-
aði 1.5 milljarða gamalla króna.
Kaupverðiö nú væri komið i 3.5
milljarða og þar með væru for-
sendur þingmannanna brostnar.
Þá rakti Kjartan yfirlýsingar
þeirra stjórnarmanna i Fram-
kvæmdastofnun, sem úttalað
hafa sig um málið og vildi fá
skýringar d þvi, hvers vegna
Fra mk væmdastofnun hefði
kúvent i afstöðu sinni til kaup-
anna. Sverrir Hermannsson hefði
lýst þvf, að hann væri mótfallinn
kaupunum. Siðan hefði verið
samþykkt í stjórn Framkvæmda-
stofnunar að afgreiða beiðni
rikisstjórnar þannig að af kaup-
unum yrði. Kjartan Jóhannsson
lýsti furðu sinni á þessari kúvend-
ingu.
Kjartan itrekaði að Karl Stein-
ar Guðnason, fulltrúi Alþýðu-
flokksins í stjórn Framkvæmda-
stofnunar hefði ætið verið andvig-
ur kaupunum, enda hefði hann
ávallt látið gera sérstaka bókun
þegar til atkvæðagreiðslu hefði
komið.
t framhaldi af þessu beindi
Kjartan Jóhannsson nokkrum
spurningum til forsætisráöherra,
Gunnars Thoroddsens. Hann
spuröi fyrst hvort einhver bókun
hefði veriö gerð um málið i rikis-
stjórninni I fyrradag. Þá spurði
Kjartan hvort rikisstjórnin hefði
látið boð ganga inná fund st jórnar
Framkvæmdastofnunar um af-
greiðslu. Og aö endingu spuröi
Kjartan forsætisráðherra um
það, hvort það væri stefna rikis-
stjórnarinnar að afla fjár til
kaupanna meö þvi að taka af fjár-
munum, sem ætlaöir hefðu veriö
til styrktar innlendum skipaiðn-
aði I landinu.
Forsætisráöherra, Gunnar
Thoroddsen, gerði sér far um að
svara Kjartani Jóhannssyni, i
framhaldi af fyrirspurnunum.
Hann rakti béfaskriftir rikis-
stjórnar og Framkvæmdastofn-
unar og sagði, i framhaldi af þvi,
að rikisstjórnin hefði fallist á það
1. ágúst siðastliðinn, að keyptur
yrði erlendur togari og aö tryggt
yrði fjármagn til kaupanna með
sérstakri fjárveitingu. i-K
Hann vildi ekki svara þvi 12/
hvort Steingrimur W
„MÖRGU GÖMLU FÓLKI HRÝS HUG-
UR VIÐ ÞESSARI BREYTINGU”
— segir Gisli Jónsson prófessor um
áformaða skrefatalningu á
höfuðborgarsvæðinu
Það hefur varla farið fram
hjá mörgum Reykvikingum, aö
til stendur að taka upp skrefa-
talningu á simtöl innan höfuð-
borgars væðisins á næstu
mánuðum og hefur sú fram-
kvæmd vakið upp deilur um
réttmæti þessarar ákvörðunar
Pósts og sima. 1 bigerð munu
mótmæli á höfuðborgarsvæðinu
gegn skrefatalningunni og er
meöal annars er hafin undir
skriftasöfnun og til stendur að
halda borgarafund um málið. Af
þessu tilefni þykir Alþýðublað-
inu rétt að rifja upp aðdraganda
málsins og ræða við Gisla Jóns-
son, prófessor, sem mest hefur
beitt sér gegn skrefataln-
ingunni. Hann telur, að skrefa-
talningin sé spor aftur á bak og
muni hafa ófy rirsjáanleg
félagsleg áhrif.
Úmræða um mismunandi
verð á simaþjónustu i þéttbýli
og dreifbýli hefur komið upp i
fjölmiðlum meö ýmsum hætti á
undanförnum árum. Þannig
birti Fjórðungssamband Vest-
firöinga á sinum tima skýrslu,
sem sýndi fram á aö kostnaður
fyrirtækja vegna sima-
kostnaðar var miklu hærri á
landsbyggöinni en i Reykjavik.
Lengi hefur sú skoðun verið al-
menn meðal dreifbýlisfólks, að
langlinusamtöl væru of dýr
miðað við innanbæjarsimtöl.
Mál þessi komust I brenni-
depil árið 1977, þegar sett voru
lög áriö 1977 um málefni Pósts
og sima, en þar var ákveöið að
fara allt aðra leið til leiðrétt-
ingar á mismunandi sima-
gjöldum en nú hefur verið
ákveöiö. 1 lögunum segir (ll.gr.
l.nr. 36-1977) að „stefnt verði að
þvi við gjaldskrárgerð, að sömu
gjöld gildi innan hvers númera-
svæðis” og skal ákveöið i reglu-
gerð hvenær þetta ákvæði
kemst til framkvæmda. Þá var
ráöherra heimilað að ákveða aö
sama gjald yrði krafist fyrir
simtal við helstu stjórnsýslu-
stofnanir á höfuðborgarsvæð-
inu, hvaðan sem hringt væri af
landinu. Setja átti reglugerð á
grundvelli laganna, en hún
hefur ekki séð dagsins ljós enn i
dag og má það heita furðulegt,
þar sem þar heföu efalaust
komiö til framkvæmda ein-
hverjar leiðréttingar i anda
laganna.
Það sem næst gerist i málinu,
var að á Alþingi 22. mai 1979,
tæpum tveim árum eftir að
lögin voru samþykkt, upplýsti
Ragnar Arnalds, þáverandi
simamálaráöherra, á Alþingi,
aö Póstur og simi hefði pantað
nýjan búnað til aö mæla lengd
simtala á höfuðborgarsvæöinu
til að jafna simakostnað á
landinu. Upplýsingar Ragnars
Arnalds urðu tilefni harörar
gagnrýni á yfirmenn Pósts og
sima fyrir aö leyfa sér að panta
dýran tækjabúnaö án heimildar
fjárveitingavaldsins. Kostnaöur
vegna hins nýja búnaðar var
siðan tekinn inn á f járlög 1980 og
hefur Gisli Jónsson prófessor
m.a. varpað fram þeirri spurn-
ingu, hvort þingmenn hafi al-
mennt gert sér grein fyrir þvi,
hvað þeir voru að samþykkja.
Tækjabúnaöurinn var I fjár-
lögunum kallaöur , Karlssons-
búnaður” og þótti ýmsum, sem
það væri verið aö dulbúa eöli
búnaðarins með þessu oröi.
Gisli Jónsson prófessor sagði i
samtali viö Alþýðublaðið i gær,
að það væri furðulegt, að þessi
tækjabúnaður væri settur upp
nú bersýnilega i trássi við lögin

Albert ólason
Tveir sjómenn
taldir af eftir
óveðrið
Báturinn Heimaey Ve 1,
strandaöi á Þykkvabæjarfjöru i
óveðrinu mikla á mánudags-
kvöld. Niu skipverjar björg-
uðust i land, en tvo tók út i brim-
garöinum og hafa lik þeirra ekki
fundist enn. Þeir voru Albert
Ólason, tvitugur sjómaöur frá
Vestmannaeyjum, en hann
lætur eftir sig unnustu og barn,
og Guðni Guömundsson, tvitug-
ur sjómaður frá Vestmannaeyj-
um einnig, en hann var ein-
hleypur.
Guðni Guömundsson.
Gisli Jónsson.
um Póst og sima frá 1977, þar
sem Alþingi hefði markað allt
aðra stefnu. Lögin hefðu veriö
einróma samþykkt og
núverandi simamálaráöherra
Steingrimur Hermannsson,
hefði þá lýst sig fylgjandi jöfnun
simagjalda innan hvers
númerasvæðis og heimild til
sömu gjaldtöku hvaðan sem
hringt er af landinu fyrir simtöl
til stjórnsýslustofnana á höfuð-
borgarsvæðinu. Halldór E.
Sigurösson minntist á skrefa-
talningu i umræðunum en
enginn þingmaður tók undir
sjónarmiö hans og þvi er það
furðulegt að Pósti og sima skuli
hafa tekist að knýja þetta mál i
gegn i trássi við vilja Alþingis,”
sagði Gisli.
„Það hafa aldrei
komiö fram