Alþýðublaðið - 04.07.1981, Qupperneq 3

3
Laugardagur 4. júlí 1981
alþýöu-
blaðið
(Jtgefandi: Alþýðuflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann
es Guömundsson.
Stjórnmálaritstjóri (ábm>:
Jón Baldvin Hannibalsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Helgi Már
Arthursson.
Blaóamenn: Olafur Bjarni
Guönason, Þráinn Hall-
grimsson.
Auglýsingar: Þóra Haf-
steinsdót.tir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdótt-
ir.
Dreifingarstjóri: Siguröur
Steinarsson.
Ritstjórnog auglýsingar eru
að Síðumúla 11, Reykjavlk,
simi . 81866.
V alddreifing, áherzlan á
dreift vald og smáar einingar,
er það sem koma skal. Það er
lifsskoðun í sjálfu sér, að i efna-
hags- og félagsmálum, sé smátt
fagurt. Ogþað má fastlega gera
ráð fyrir þvi að sú áherzla, sem
franskir jafnaðarmenn leggja á
valddreifingu eigi eftir að hafa
veruleg áhrif á mótun slikrar
hugmyndafræði umbótamanna
á næstu árum. Franskar hug-
myndir hafa áður i mannkyns-
sögunni reynzt vera töluvert
smitandi.
Hugmyndir i þessa veru eru
vitaskuld ekki nýjar af nálinni.
Af þessari hugmyndafræði eru
leiddar hugmyndir um atvinnu-
lýðræði. Sh'kar hugmyndir hefur
Alþýðuflokkurinn margoft
kynnt á Alþingi. Til þessarar
hugmyndafræði heyra einnig
hugmyndir um marga, litla og
dreifða veitingastaði. Reykvik-
ingar þekkja að á undanförnum
árum hefurorðið nánast bylting
i Reykjavik I þessum efnum.
Þaö er þróun, sem hefur farið
vel af stað og verður að halda
áfram. Aherzlan á smáan og
sjálfstæðan atvinnurekstur er
einnig af þessum skóla — ekki
fyrst og fremst vegna þess að
hann sé alltaf og endilega efna-
hagslega skynsamlegastur —
heldur vegna ánægjunnar, sem
slik starfsemi hefur iðulega i f ör
með sér.
Stjórnarmálaflokkar hafa
verið að þróast i samræmi við
shkar kenningar. Flokkar sem
áður voru miðstýrðir, verða
fjölstýrðir. Þetta er veigamikil
dreifing valds, auðvitað ekki
einhht og engin allsherjarlausn
á sjUkdómseinkennum lokaðs
lýðræðis, en mikil framför
samt. Heilbrigöir stjórnmála-
flokkar verða auðvitaö að fylgja
shkum breytingum eftir með
sams konar breytingum á
fldckskerfum sinum, dreifingu
valds, auknum réttindum ein-
stakra félagsmanna.
Fyrir nokkrum árum urðu i
Alþýðuflokknum mjög virkar
umræður um prófkjör. Niður-
staða þeirra umræöna varð sU
að Alþýðuflokkurinn gekk
lengst allra islenzkra stjórn-
málaflokka i þessum efnum
þegar hann lögbatt prófkjör i
öilum kjördæmum og til allra
sveitarstjórna. Þetta var á sin-
um tima umdeild róttækni,
völdum dreift frá „flokkseig-
endum ” til hins almenna
manns. En reynslan hefur verið
góð, spár um skemmdarverka-
starfsemi reyndust Ut i loftið, og
þUsundir manna og kvenna um
land allt völdu fulltrUa flokksins
til Alþingis og til sveitarstjórna.
Þetta kerfi þýðir hins vegar að
enginn er tryggur, þaö „á” eng-
inn Alþýðuflokkinn i hinum
gamla skilningi. Sjálfstæðis-
flcáckurinn hefur aftur á móti
mjög mismunandi reglur, kjör-
dæmisráðin, flokkseigendurnir,
ráða þvi hvort þeir hafa próf-
kjör eða ekki. 1 þeim tveimur
kjördæmum sem Sjálfstæðis-
flokkurinn klofnaði fyrir siðustu
kosningar var það einmitt
vegna deilna um það, hvort
halda skyldi prófkjör eöa ekki.
Alltum það, þá hefur i báðum
þessum flokkum fariö fram al-
vöruumræða um kosti og tak-
markanir raunverulegs lýðræð-
is.
Alþýðubandalagiö islenzka er
sér á parti i' þessum efnum eins
og svo mörgum öðrum. 1 þess-
um efnum, eins og svo mörgum
öðrum félagslegum umbóta-
málum, druslast þeir einhvern
veginn með, hafa ekkert frum-
kvæði og dettur ekkert i hug.
Arum saman reyndu þeir að
hæðast að prófkjörum, þau voru
amerisk og asnaleg að þeirra
mati. En einsog svo aftáður (til
dæmis i vaxtamálum) þá hafa
þeir orðiö, nauðugir viljugir aö
druslast með.
Alþýðubandalagið i Reykjavik
setti fyrir nokkru tvo litlausa
ungbirókrata, hluta af hinni
nýju stétt, i það að bUa til regl-
ur. Þeirkalla það raunar forval,
þeir hafa sagt svo mikið um
prófkjörin. Og hvernig skyldu
reglur birókratanna, sem ein-
hver fámennur fundur hefur svo
samþykkt og gert aö reglum
flokksins i Reykjavik, vera?
Reglurnar eru brandari frá
upphafi til enda. Fyrst er aö
telja að prófkjör kommanna er
lokað öörum en flokksbundnum.
Þátttakan verður þvi um sex
hundruð manns eða svo. Fyrst
eiga menn að mæta og skrifa
þau nöfn á lista sem mönnum
dettur i hug, þó ekki þeirra sem
fyrir eru i þíeim embættum sem
kjósa skal til. Þaö er sem sagt
minnt rækilega á Svavar og
GuðrUnu i fyrstu umferð. Siðan
eiga menn að koma aftur eftir
viku. Þá eru þeir efstu frá þvi
helginni áður, aö viöbættum
þeimsem fyrir sitja i sætunum.
Niðurstaðan af þessu rölti er
siðan send uppstillingarnefnd,
sem er óbundin af öllu saman!
Þar situr væntanlega fastur lið-
ur eins og venjulega, Ingi R.
Hdgason, forstjóri Brunabóta-
félags Islands. Hann hefur unn-
iö þetta verk i áratugi. Með öör-
um orðum, hafi þeir fáu sem þó
nenntu aö koma tvær helgar i
röð ekki kosið Svavar og Guð-
rúnu, þá leiðréttir Ingi mistök-
in. Þá verður minnt á að Svavar
er formaður og að GuðrUn er
kona.
En gallinn er aö þetta er
meiraen brandari. Hér er verið
að jýsa stjórnmálaflokki, sem
nær fimmti hver Islendingur
hefur kosiö i almennum, frjáls-
um og leynilegum kosningum.
Hitthugsa menn of sjaldan um,
að fyrir þessu eru skýringar.
Lenin skilgreindi lýðræði, elitu-
lýöræöið, lýðræði hinna fáu, Ut-
völdu og visu. Lýðræði Urvals-
sveitarinnar, sem er til þess
fallin að hafa vit fyrir fjóldan-
um. En hugmyndir Lenins hafa
hvergi gengið upp. Alls staöar
hefur „lýðræði” af skóla Lenins
snUizt i andhverfu sina, fram-
kallað þröngsýnt fólk, þar sem
sálinni svipar til reglnanna.
Og það sem meira er, kerfi af
þessu tagi er óendanlega leiðin-
legt. Æ fleirihverfa frá, sjá eng-
an tilgang i þvi að taka þátt. Af
þeim ástæðum einnig safnast
valdið á færri hendur. Það er
raunar furðulegt að þau hundr-
uö manna, sem þó eru flokks-
bundin i' Alþýðubandalaginu i
Reykjavik skuli ekki sjá i gegn
um fingur sér við þennan
ómengaða leninisma — og
hreinlega gera uppreisn — af-
neita þessu birókratlska bulli.
Ariö 1981 velta menn fyrir sér
kostum valddreifingar og leið-
um til þess aö Utfæra hana. Það
er aldeilis furðulegt aö á þvi
sama herrans ári skuli stjórn-
málaflokkur hafa kjark til þess
að kynna reglur sem er svo
leninskar i eðli sinu, aö jafnvel
Lenin sjálfum hefði ofboðiö.
—VG.
SUNNUDAGSLEIÐARI:_______________
ARFUR FRÁ LENÍN
SVO VAR ÞAÐ FYRIR
ÁTTA ÁRUM
Úr einu
Guðmundur J. Guðmundsson
erum margtgóður sonur stéttar
sinnar. Kallinn er greindur vel,
og umfram allt hefur hann
þennan grófa gálgahUmor, sern
er sumpart ruddalegur, sum-
part hlýr. Okkur hér þykir hann
að visu vera frumstæður I
félagslegum efnum, svo frum-
stæður að frummann má kalla.
En — hann er barn kreppunnar
— og enginn dregur i efa góðan
vilja til handa þeirri stétt reyk-
viskra verkamanna sem býr við
svo svivirðileg kjör, að ekki
geta kallast mannsæmandi.
Blaðamaðurinn og
verk alýðsforin ginn
Blaöamaður Alþýöublaðsins
hefur á þriðjudag samband við
verkalýðsforingjann til þess aö
spyrja hann álits á IUxusfrii
Asmundar Stefánssonar i
sumarbUstöðum sovésku yfir-
stéttarinnar viö Svartahaf.
Blaðamaður spyr itrekað — og
þvi verður díki á móti mælt að
Guðmundur verst og berst
býsna vel. Málstaöurinn er að
visu hræðilegur og þaö veit
Guðmundur auðvitað mætavel.
En Asmundur er flokksbróðir
hans og vinur, og hann gefur
ekki eftir.
Guðmundur ruglar að visu um
eðli sovézkrar verkalýðshreyf-
ingar, þykist ekki skilja eðli og
sögu bandariskrar verkalýös-
hreyfingar. Þessi ruglingur
stafar auðvitað ekki frá heilabUi
Guðmundar — það er tiltölulega
vel byggt — heldur frá þeim
ruglingslega stjórnmálaflokki,
sem hann þvi miður ennþá til-
heyrir.
En svörin eru perlur. Myndir
þU fara slika ferö? spyr blaða-
maöur. — Hóstalaust, svarar
verkalýðsleiötoginn. Er Alþýðu-
samband Sovétrikjanna verka-
lýöshreyfing? spyr blaðamaður.
Þessu svarar Guömundur auö-
vitað ekki, en hann segir: — ÞU
ert að reyna aö fá einhverja
ástarjátningu frá mér. Verka-
lýöshreyfingin á ekki að láta
ótinda blaöamenn spenna sig
upp!
30 árum á undan
siálfum sér
í miðri varnarsókninni segir
GiAmundur eftir að hafa til-
kynnt að honum finnist um-
fjöllun Alþýöublaðsins um
Sovétrikin „lekandi and-
styggð”, aö Alþýöublaðið sé
þrjátiu árum á eftir timanum.
Aö vera á eftir timanum er að
visu einn af þessum skringilegu
frösum, sem er ekki aðeins
vitlaus — heldur botnlaus. Eins
og þau orð, sem spekingar slá
oft um sig með, að undantekn-
ingin sanni regluna. Hvaö er aö
vera þrjátiu ár á eftir
timanum? Ef Alþýðublaöið
heföi skrifað svona um Sovét-
rikin fyrir þrjátiu árum, hefði
Guömundur þá verið sammála?
Eða vill hann aö Alþýðublaðið
skrifi i dag eins og Þjóðviljinn
skrifaðifyrirþrjátiuárum? Eða
ætti Þjóðviljinn i dag aö skrifa
eins og Alþýðublaðiö skrifaði
fyrir þrjátiu árum?
Hvernig er maður þrjátiu
árum á eftir timanum? Eða er
Guðmundur þrjátiu árum á
undan sjálfum sér?
Fyrir 30 árum
Það var skrifað i blöð fyrir
þrjátiuárum. Meðal annars um
Sovétrikin. Fyrir rétt tæpum
þrjátiu árum, i marz, 1953,
andaöist Jósef Stalin. Þá birti
Þjóðviljinn leiðara, sem hét ein-
faldlega Stalin.Um nafn Stalins
lék sorgarrönd.
Þar sagði:
Stalfn er Iátinn... með
klökkum hug og djúpri viröingu,
hugsa allir þeir sem berjast
fyrir sósíaiisma (takið eftir orö-
inu) á jörðinni til hins
ógleymanlega (þaö er þó satt)
látna leiötoga.
Vér minnumst hins unga eld-
huga, sem vakti undirokaða
þjóð sina til baráttu fyrir frelsi,
og tendraði neista sósialisma
(kemur það enn) i brjósti
kúgaðs verkalýðs Kákasusland-
anna...
Vér minnumst flokksfor-
ingjans sem við hlið Lenins (þá
var bUið aö klippa Stalin inn á
myndirnar af Lenin) skóp
Bolsevikaflokkinn og skipulagði
hann til þess að vinna það stór-
virki (það er nU svo) sem
mestum aldahvörfum veldur í
veralda rsögunni.
Vér minnumst hugsuðarins,
sem, sjálfur fæddur af smárri
þjóð (veröur nokkrum óglatt?
auðgaöi sósáialismann (Uff)
með kenningunni um óafsalan-
legan rétt þjóðanna til sjálf-
stæðis (skyldi höfundurinn hér
eiga við Eystrasaltslöndin eða
vera að spá fyrir Ungverjalandi
og Tékköslóvaklu, Afganistan
eða Póllandi? A máli JBH —
veldur hér fláttskapur eða
fáfræði?)...
Vérhugsum til þess framsýna
stórhuga þjóðarleiðtoga sem
stjórnaði þvi stórvirki að ger-
breyta... (fræðimenn greinir a
um þaö, hvort það hafi verið
átta milljónir eða átján, sem
myrtar voru af lögreglu Stalins)
Vér minnumst hetjunnar er...
1941, elskaður og dáður..., sneri
vörn sinnar hraustu þjóðar gegn
ósigruðum nasistaher (en við
steingleymum bandalagi Hitl-
ers og Stalins 1939 - 1941, og eig-
in framkomu þá)
....Vér minnumst þess að
fram á siðustu stundu (þá var
aö vísu enn ekki bUiö að skjóta
Beria — ekki bUið aö taka kafl-
ann um Beria Ut Ur alfræöibók-
um og lengja aö sama skapi
kaflann um Beringshaf — það
gerðist nokkru eftir látið) hélt
hann áfram að vlsa veginn (þaö
er þó satt)...
Vér minnumst mannsins Stal-
in, sem hefur verið elskaður og
dáður meir en flestir menn i
mannkynssögunni.. en lét sér
aldrei stiga þá ást (þetta voru
kommar með K-i — og sögðust
vera sósialistar) og aödáun til
höfuðs, heldur var til siöustu
stundar sami góði félaginn
(hugsið ykkur, það eru þó ekki
nema tæp 30 ár siðan) sem mat
manngildið (O, lord) ofar öllu
öðru...
Gagnvart mannlegum mikil-
leik þessa látna baráttufélaga
drjúpum við höfði — i þökk fyrir
alltsem hann vann fyrir verka-
lýðshreyfinguna (skyldi As-
mundur hafa flutt þetta þakk-
læti við Svartahaf?) og sósíal-
ismann (skyldu þeir vera til
sem sjá einhver tengsl milli
þessa og nýjustu atburöa i
Frakklandi?) — I djúpri samúð
við flokk hans og alþýöu Sovét-
rlkjanna.
Og undir þessu stóð Einar 01-
geirsson. Til umhugsunar fyrir
Guðmund — og kannske fleiri
Svona var skrifaö i islenzkt
dagblað, fyrir þrjátiu árum.
Höfundurinn er fulloröinn heiö-
ursmaður — og á auðvitað per-
sónulega allt gott skiliö. Það
hafa fleiri haft afskræmdar
skoöanir af öllum sortum og
geröurn.
En það gagnar engum að
reyna að ljUga til um, hvernig
tslnadssagan var I raun en veru.
Það er til umhugsunar fyrir
Guömund jaka — og fleiri raun-
ar.
Er það alveg öruggt að Al-
þýðublaðið sé þrjátiu árum á
eftir timanum — hvað sem þaö
nú annars þýðir. JU, vera má.
— VG.
í annað