Alþýðublaðið - 22.09.1981, Qupperneq 4

4
Þriðjudagur 22. september 1981
1
Norðurland eystra
Nokkrlr ráOstefnufulltrúa á Húnavöllum. Má þar sjá Jón Karlsson
frá Sauöarkróki viö skriftir, en aörir fundarmenn fylgjast af athygli
meö umræöum.
Norðurland vestra
1
aðhin óhóflega yfirvinna
islenskra launþega hafi kom-
ið þungt niöur á heimilum og
skert getu launþega til eðli-
legs félagslifs. bvi sé
nauðsynlegt aö laun fyrir 40
stunda vinnuviku nægi til
lifsviöurværis.
að það sé íslenskri verkalýðs-
hreyfingu mikilvægt að
fyllsta lýðræðis sé gætt i öllu
skipulagi og yfirstjóm hreyf-
ingarinnar og vekur athygli á
frumvarpi um vinnulöggjöf
sem lagt hefur veriö fyrir
alþingi.
að til að draga úr óhóflegu
vinnuálagi hösbyggjenda
verði að breyta lánafyr-
irkomulagi og lengja
lánstima — og minnir á
frumvarp þingmanna
Alþýðuflokksins þar að
lútandi.
Áiyktun um atvinnumál
Aðalfundur kjördæmisráðs
Alþýðuflokksins i norðurlands-
kjördæmi eystra, haldinn á
Húsavik 18. og 19. september
1981, ályktar:
,,Mikil óvissa rikir nú i at-
vinnumálum kjördæmisins. At-
vinnuhorfur hafa ekki veriö
ótryggari um margra ára skeið.
1 þeim efnum má nefna nokkur
dæmi, rekstrarstöðvun hjá Jökli
hf. á Raufarhöfn, erfiðleika SIS
verksmiðjanna á Akureyri,
samdrátt I byggingariönaði og
rekstrarerfiöleika prjónastofa.
Þá þrengist mjög kostur
margra annarra atvinnufyr-
irtækja.
Kjördæmisþingið bendir
einnig á þá staðreynd, að at-
vinnutekjur, brúttótekjur fram-
teljenda i norðurlandskjördæmi
eystra, eru einhvérjar þær'
lægstu sem dæmi eru um á
landinu, samkvæmt. nýrri
könnun Framkvæmdastofnunar
rikisins.
Af þessum sökum leggur
aöalfundur kjördæmisráðsins
áherslu á eftirfarandi atriði:
1. Virkjun Blöndu verði hraöað
eftir mætti, enda er sá virkj-
unarkostur sá hagkvæmasti,
sem nú er fyrir hendi i
landinu, samkvæmt
rannsóknum og mati allra
þeirra stofnana, er um virkj-
unarmál fjalla. Virkjun
Blöndu er ein heista undir-
staða þeirrar atvinnuþró-
unar, sem vinna þarf að. Má i
þvi sambandi minna á hug-
myndir um pappirsverk-
smiðju viö Húsavik og orku-
frekan iðnaö viö Eyjafjörð.
2. Hvert sveitarfélag i
kjördæminu veröur að móta
ákveöna atvinnumálastefnu
sem miðaö aö fjölgun starfa i
iðnaöi, sem að mestum hluta
erætiaöaðtaka viöþvivinnu-
afli.erkemurá vinnumarkað
á nætu áratugum.
3. Sveitarfélögin kanni hvort
ekki sé unnt að bjóða iönfyrir-
tækjum betri kjör en nú gilda.
Þá erhaft ihuga aö unnt sé að
laða til kjördæmisins iönfyr-
irtæki, sem ella telji hag-
kvæmara að festa rætur á
höfuðborgarsvæðinu.
4. Kjördæmisráðið gerir þá
kröfutil rikisstjórnarinnar að
vandi SIS verksmiöjanna á
Akureyri veröi leystur þegar I
stað. Þar er i' húfi atvinna um
700 manna, en verksmiöj-
urnar eru eitt mikilvægasta
atvinnufyrirtækiö i kjördæm-
inu.
5. Kjördæmisráðið gerir einnig
þá kröfu til rikisstjórnarinnar
aö hún standi viö þau loforö
si'n, að iðnaðurinn njóti sömu
kjara og sjávarútvegur og
landbúnaður.
Aðalfundur kjördæmisráðsins
bendir á þa staöreynd, að fram
til ársins 2000 þarf að skapa
mörg þúsund ný atvinnutæki-
færi i noröurlandskjördæmi
eystra. Verði það ekki gert eru
aílar likur á þvi, að ungt fólk
telji framtið sinni ekki borgiö I
fjórðungnum og flytjist á brott.
þeir, Magnús H. Magnússon,
Bjarni P. Magnússon, Jón Sæ-
mundur Sigurjónsson og Finnur
Torfi Stefánsson og fluttu þeir
ásamt Jóni Karlssyni frá Sauðár-
króki framsöguerindi.
Ýmis málefni voru tekin til um-
ræðu og skal hér greint frá þvi
helsta:
Það var álit manna, að vinnu-
brögð Alþýöuflokksins i stjórnar-
andstöðu heföu verið ábyrg og
flokkurinn gerði rétt i þvi að
styðja rikisstjórnina i þeim mál-
um, sem samræmdust stefnu
flokksins. Hins vegar ætti
flokkurinn að berjast eindrégið
gegn þeim stefnumálum rikis-.
stjórnarinnar sem tilófara horfði
fyrirþjóöina, einkum i efnahags-
og kjaramálum, sjávarútvegs-
málum, iðnaðar- og orkumálum
og húsnæðismálum.
Málefni Alþýðuflokksins voru
mjög til umræöu. Töldu menn
flokkinn standa vel málefnalega,
en skorta á að upplýsingar um
stefnu og störf bærustalmenningi
nægilega vel. Or þessu þyrfti að
bæta, m.a. með eflingu Alþýðu-
blaösins og annarra málgagna
flokksmanna. Mjög var rætt um
svonefnda Alþýöublaösdeilu og
kommúnistamáliö. Hörmuðu
menn að slikar uppákomur
skyldu verða I Alþýðuflokknum
og hvöttu forystu flokksins til að
kveða slikt niður til frambúðar.
Sveitarstjórnarmál og byggða-
stefna voru rækilega til umfjöll-
unar. Drög byggöastefnunefndar
Alþýöuflokksins lágu fyrir fund-
inum og Magnús H. Magnússon
kynnti tillögur er hann hefur
unnið um aukið sjálfræöi sveitar-
félaga. Töldu menn rika þörf á
því, aö Alþýðuflokkurinn tæki af-
gerandi frumkvæði I báðum þess-
um málum flokksins og ryfu það
aögerðarleysisástand, sem þar
hefur rikt.
Islandssaga í heitum potti
A sunnudagskvöld fengum við
loksins eftir langa bið að sjá
sjón varpskvikmýndina um
Snorra Sturluson. Þvi miður
höfðu islensk blöð áöur birt tals-
vert af umsögnum um verkið úr
dönsku pressunni, og voru þau
ummæli flest á einn veg, og
dómarnir slæmir þannig voru
skoðanir áhorfenda mótaöar
fyrirfram. Það er skemmst frá
þviað segja, að eftir aö hafa séð
fyrri hluta myndarinnar, má
það vera hverjum manni ljóst,
hversvegna frændum vorum
Dönum fannst ekki mikiö koma
til hennar. Það hefði hinsvegar
ekki þurftað koma i veg fyrir að
íslendingar, a.m.k. þeir, sem
þokkalega eru að sér i sögu
þessa tima, hefðu getað haft
gaman að myndinni.
Þaö má skoöa myndina ann-
aðhvort sem tilraun til aö f jalla
um persónuna Snorra Sturlu-
son, eða sem tilraun til að segja
sögu stjómmálaþróunar á ts-
landi á Sturlúngaöld. Hvort sem
markmiðið hefur verið, mis-
tekst tilraunin. Sem umfjöllun
um einstaklinginn Snorra, mis-
tekst myndin þvi Snorri verður
manni ekkert skýrari persónu-
leiki eftir aö hafa séö hana.
Snorri var höfðingi, skáld,
fræðimaður, heigull, ágjarn,
ólánssamur bæöi i sjálfum sér
og börnum si'num, framsýnn
stjórnmálamaður, svikull og
fláráður. Sá maður kemur ekki
mjög skýrlega fram i myndinni.
Hann kemur frekar fyrir sem
heldur veiklundaður, en vel-
meinandi bændahöfðingi, sem
er mjög hrjáður af frekum
börnum.
Það er auðvitað rétt, að
heimilislif Snorra hefur ekki
veriö beinlinis friösælt. Það er
auðvitað rétt, að hann vildi frið.
En, eins og aörir höfðingjar
þess tima, vildi hann frið á sin-
um skilmálum.Hann vildi vinna
friöinn, eins og sagt er. Það
viröist.sem imyndinni sé gefiö i
skyn,að Snorrihafi viljað vinna
gegn Noregskóngi, og koma i
veg fyrir að hann næði völdum
hér. Hann er I myndinni látinn
ráða mönnum frá þvi, að fara
utan til Noregs, liklega vegna
þess, að með þvi að ganga á
fund kóngs, og hlýöa kalli hans,
væru menn óbeint að viður-
kenna rétt hans til að ihlutast
um málefni tslands. Onnur
skýring er til, ekki siður li'kieg,
sem er, að stjórnmálarefurinn
Snorri hafi fundið að kóngur
vildi ekki deila völdum með
neinum, og þess vegna ekki
ganga erinda hans hér heima,
heldur viljað skara eld að eigin
köku. Þó Snorri hafi verið
menntaöurog listfengur,er ekki
nein ástæða til aö ætla að hann
hefi verið betri maður en aðrir
höfðingjar á Islandi á sinni tið.
Þessi ótrúlega margbrotni
karaktér kemur hvergi nærri
nógu skýrt fram i sjónvarps-
kvikmyndinni. Það væri enda
nauðsynlegt að taka þá fyrir
lengri kafla úrævisögu Snorra,
t.d. uppvaxtarár hans i fóstri
hjá Jóni Loftssyni og fleira. í
kvikmyndinni viröist, sem
Snorri hafi að mestu leyti setið
heima i Reykholti, og reynt að
spinna einhvern valdavef það-
an, aö mestu ieytián snertingar
við það sem var að gerast i
kringum hann, nema eftir frétt-
um sem honum bárust með
gestum og gangandi.
Ef litiö er á myndina, sem
sögu þessa timabils i fslands-
sögunni, hefur hún einnig mis-
tekist. Þar er hreinlega um að
ræða, að efnið er svo mikiö og
atburöarásin svo flókin, aö ekki
er vinnandi vegur að koma þvi
fyrir I kvikmynd af þessari
lengd, án þess að einfalda þráð-
inn mikið. Ef tilgangurinn hefur
verið að segja sögu timabilsins,
og það væri út af fyrir sig kjörið
efni, bæöi skemmtilegt og fræð-
andi, hefði þurft að gera úr
þessu seriu af þáttum, 10 til 20
talsins. En þegar reynt er að
gera svo flókinni atburöarrás
skil i kvikmynd sem er aðeins
um 3 klukkutimar aö lengd,
verður að skilja svo mikiö eftir,
að það sem eftir stendur verður
ekki skiliö, nema af þeim, sem
þekkja sögu þessa timabils
nokkuð vel.
Það er þannig augljóst, að
danskir áhorfendur hafa varla
skiliö hversvegna Sturla Sig-
hvatsson hataöi þá Þorvalds-
syni svo m jög. Að visu er Sauða-
fellsför nefnd nokkrum sinnum i
myndinni, en það er varla næg
skýring fyrir fólk, sem ekki
þekkir til sögunnar. 1 kvik-
mynd, sem á að gefa einhverja
mynd af sögu og lifi fólks á
ákveönu timabili, er það varla
næg kynning á timamótamark-
andi atburðum, að t veir eða þrir
karlar ræöi atburðina kófsveitt-
irilaug. Þannig myndast aldrei
sú spenna, sem kvikmyndin
þarf þó á að halda, til að geta
talist fullgilt verk. Þó þeir sem
þekkja sögu timabilsins hafi
kannast við atburöi sem frá var
sagt, og þekkt flesta eða suma
helstu einstaklingana sem
myndin fjallr um, er það ekki
nóg. Kvikmyndin verður að
standa, verður að skemmta
fólki og fræða þaö, án stuðnings
af þvi, sem áhorfendur hafa
lesið sér til áður.
Fyrir þá, sem kannst við
atburðarás á Sturlungaöld, var
myndin þrátt fyrir þetta ágæt
kvöldskemmtun. Þó ekki væri
nema fyrir það, að þaö er
gaman að sjá þessa frægu ein-
staklinga á skerminum, og
reyna aö bera þá saman við þær
hugmyndir, sem maður hafði
áður gert sér um þá. Undir-
ritaður varð hvað hrifnastur af
leik Gisla Halldórssonar i hlut-
verki Sighvatar Sturlusonar.
Þar var Sighvatur lifandi kom-
inn, dulur, kaldrifjaður og
meinhæðinn. Þá má segja að
Egill ólafsson hafi komist
nokkuð nærri Sturlu Sighvats-
syni, skapmiklum og metnaðar-
gjörnum ungum manni, sem
var sama marki brenndur og
flestir hans samtiðarmenn, að
hann virti loforö og svardaga
ekki m ikils, eða skyldleika. Það
er þó heldur óliklegt, að Sturla
hafihaft þann kæk, aö stilla sér
upp og yggla sig, i hvert sinn,
sem hann tók afdrifarikar
ákvarðanir.
Aðrar höfuðpersónur
myndarinnar, eru allar óljósari
og von til þess, að þær lifni og
skýrist kannski í seinni hluta
myndarinnar, þær sem ekki eru
þegar dauðar, þ.e.a.s.
Að lokum vill undirritaöur
nefna tvennt. A sunnudagskvöld
fengum við að sjá Stakkgarðs-
bardaga, þar sem Þorvalds-
synir voru vegnir. Þar loks
Veisia i Reykhoiti
Húsnæöismálastefna rikis-
stjómarinnar var mjög gagnrýnd
og það harmaö hve grátt hún
hefur leikiö frumvarp Alþýðu-
flokksins um þau mál, sem varö
að lögum eftir að rikisstjórnin
hafði unniö á þvi verulegar
skemmdir. Var á það bent, að
stefna rikisstjómarinnar væri að
útiloka heila kynslóð ungs fólks
frá að geta komið sér þaki yfir
höfuðiö.
Kjaramál settu mjög svip sinn
á ráðstefnuna. Þaö var mat
manna að atvinnuástand væri
yfirleitt gott i bili, mjög ótryggt
væri um framhaldið. Fyrirtaeki i
útgerð og fiskvinnslu stæðu höll-
um fæti viða og erfiðleikar fram-
undan. Þá var það átalið hve
dregist hefur að hefja fram-
kvæmdir viö Blönduvirkjun og
steinullarverksmiðjuna á Sauð-
árkróki. Mikil áhersla var lögð á
úrbætur isamgöngumálum, eink-
um að vegasamband milli þétt-
býlisstaöa yrði bætt.
A ráðstefnunni var samþykkt
eftirfarandi ályktun: Ráðstefna
Alþýðuflokksmanna i Norður-
landskjördæmi vestra haldin að
Húnavöllum dagana 19. og 20.
september krefst þess að nú
þegar veröi hafist handa við
virkjun Blöndu. Ráðstefnan teiur
virkjunina vera mikilvæga for-
sendu fyrir bættum lifskjörum i
kjördæminu og landinu öllu.
Ennfremur styður ráðstefnan
eindregið byggingu steinullar-
verksmiöju á Sauöárkróki.
Þá bendir ráöstefnan á þá stað-
reynd, að atvinna getur brugðist
á þýöingarmiklum stöðum i kjör-
dæminu, er leitt getur til fólks-
flutninga og hvetur þvi sveitar-
stjórnarmenn Alþýðuflokksins i
kjördæminu, að vera vel á verði i
þessu máli.
Þá bendir ráðstefnan á, að
miklir erfiöleikar steðja að
rekstri útgerðar og frystihúsa i
kjördæminu og sums staðar er at-
vinnuöryggi i hættu af þessum
ástæðum. Hvetur ráðstefnan
sveitarstjórnarmenn Alþýðu-
flokksins að halda vöku sinni i
þessum efnum.
Snorri Sturiuson
feigum viö að sjá, hvernig for-
feður okkar börðust. Vegna
þess, hversu vopn Islendinga
voru alltaf léleg, börðust þeir
einna helst með grjótkasti. Egg-
vopn forfeðra okkar voru til
lítils nýt og þurfti fullhraustur
karlmaöur varla að óttast
alvarleg sár i bardaga, en
frekar hitt, aö hann bugaðist af
þreytu. Eins mátti sjá af bar-
daganum,aö þó mikið hafi verið
barist i þann tið hér á landi,
voru Islendingar ekki vel að sér
I herstjómarlist, heldur var
hver bardagi frekar fjöldi li'tt
skipulegra einvigja.
Annað sem undirritaður vill
nefna að lokum, er sú tilhneig-
ing kvikmyndagerðarmanna
hér, að velja i smærri hlutverk
úr hópi kunningja og vina.
Þannig leika rithöfundar, ljóð-
skáld, leiklistargagnrýnendur
og fleira fólk ýms smáhlutverk i
myndinni. En þó þessir menn
séu allir hæfir menn á þvi sviði,
sem þeir hafa valið sér, er það
varla nokkuð trygging fyrir þvi,
að þeir séu góðir leikaarar. Það
er hinsvegar góð skemmtun,
sem ekki kemur efni myndar-
innar beint við, að leita eftir
andlitum þekktra manna i
aukahlutverkunum. Fyrir þá,
sem ekki þekkja sögu
Stúrlungaaldar, gæti reynst full
ástæða tilað horfa á myndina til
enda. óbg