Alþýðublaðið - 17.10.1981, Blaðsíða 9

Laugardagur 17. október 1981
9
Hin hlutlausa fréttastofa
og „hlutleysisstefnan”
Sl. fimmtudag birti AlþýOu-
blaðið frétt af útvarpsráOsfundi.
Tilefniö var cröalag á Reuters-
fréttþar sem Bandarfkjaforseti
og framkvæmdastjóri Atlanz-
hafsbandalagsins voru sagöir
„hafa látiö i ljds áhyggjur
vegna sfvaxandi fylgis viö mál-
staö friöar og hlutleysis f V-
Evrópu”. Skv. frétt Alþýðu-
blaOsins haföi þaö veriö véfengt,
aö þetta oröalag væri rétt
þýöing á umræddu fréttaskeyti.
Ennfremur, aö samþykkt heföi
veriö aö láta kanna frumheim-
ildir þessarar fréttar.
Nú hefur blaöinu borist at-
hugasemd frá fréttastjóra rfkis-
útvarpsins, Margréti Indriöa-
dóttur, vegna þessa #máls.
Athugasemdin er svohljoöandi:
Jón Baidvin Hannibalsson
ritstjóri Alþýðublaösins.
t forsiöufrétt i Alþýöublaöinu f
dag 15.10. ’81 er gefiö 1 skyn, aö
starfsmaöur fréttastofu útvarps
hafi fariö rangt meö frétta-
skeyti frá Reuters fréttastof-
unni f útvarpsfréttum sunnu-
dagim 11.10. um fund þing-
manna 14 rilqa AUanzhafs-
bandalagsins i Munchen. Hiö
rétta er, aö útvarpsfréttin var
mjög nákvæm þýöing á frétta-
skeyti Reuters. Ekki er aö efa
aö Alþýðublaðið vill hafa þaö
sem sannara reynist. Frétta-
stofan fer þvi fram á aö blaðið
birti I heild meðfylgjandi út-
varpsfrétt, sem ein setning er
tekin úr i blaöinu f dag, og þann
hluta fréttaskeytis Reuters,
sem fréttin er tekin rúr fylgir
einnig hér meö. Fer þá ekkert á
milli mála.
F.h. Fréttastofu útvarps,
Margrét Indriðadóttir
fréttastjóri.
Alþýöublaöinu er mikil
ánægja aö veröa viö þessum til-
mælum fréttastjórans.Hér fer á
eftir umrædd útvarpsfrétt og
siöan hin umdeilda setning úr
fréttaskeyti Reuters á ensku.
Þýðing fréttamanns
„Þingmenn frá 14 rikjum
Atlanzhafsbandalagsins komu
til fundar í Munchen i V-Þýska-
landi i dag. Þeir hyggjast ræöa
um hina vaxandi friöar-
hreyfingu i Evrópu. í gær tóku
250 þús. manns þátt i mótmæla-
aögeröum gegn kjarnorkuvíg-
búnaöi i Bonn. Þetta voru fjöl-
mennustu mótmælaaögeröir i
landinu frá striöslokum. A fundi
Atlanzhafsbandalagsins á aö
fjalla um innri vandamál þess
og kjarnorkuvopnastefnu
niunda áratugarins. Athyglin
beinist ekki sist aö afdrifum
áætlana bandalagsins um aö
koma nýjum, meöaldrægum
kjarnorkuflaugum fyrir i
Evrópu. Fyrstu eldflaugarnar á
aö setja upp áriö 1983. Andófiö i
Bonn i gær beindist fyrst og
fremst gegn þessum áætlunum
Atlantshafsbandalagsins, sem
hafa mætt viötækri mótspyrnu.
Ronald Reagan, Bandarlkjafor-
seti, og Josef Luns fram-
kvæmdastjóri Atlanzhafs-
bandalagsins, hafa látiö i Ijós
áhyggjur vegna sfvaxandi fylgis
viö málstað friöar og htutleysis I
V-Evrópu. Aö sögn embættis-
manna veröur spurningin um
þaö, hvernig bregöast skuli viö
friöarhreyfingunni ofarlega á
baugi á fundi bandalagsins I
Munchen.”
Hin umdeilda setning, sem at-
hugasemdir voru geröar viö,
hvort rétt væri þýtt, hljóöar svo
á ensku i Reauters skeytinu:
„President Reagan and Josef
Luns, secretary general of
NATO, have voiced alarm at
what they see as growing pacif-
ist and neutralist sentiment in
W-Evrope ”.
Athugasemd ritst]óra:
Ég þakka Margréti Indriöa-
dóttur, fréttastjóra, fyrir aö
bregöast fljótt og vel viö og fá
Alþýöublaöinu til birtingar
frumtexta umrædds frétta-
skeytis frá Reuter. Svona eiga
sýslumenn aö vera. Þaö er hins
vegar misskilningur frétta-
stjóra aö texti fréttastofunnar
sé „mjög nákvæm þýöing á
fréttaskeyti Reauters”. Þvert á
móti. Þýöingin byggist á hug-
takabrengkm og er beinlinis
villandi. 1 hinum enska texta er
hvergi vikiö aö þvi sem frétta-
maöurinn kallar „málstaö
friöar”. A þaö er enginn dómur
lagöur. Hér segir einfaldlega aö
umræddir heiöursmenn hafi
varaö viö þvi, sem þeir kalla,
vaxandi undirtektir í V-Evrópu
viö einhliöa afvopnun og hlut-
leysisstefnu. Væntanlega dettur
engum 1 hug aö gera þessum
herramönnum upp þá skoöun,
aö aukinn stuöningur viö hlut-
leysisstefnu og andóf gegn
varnarviöbúnaöi eigi eitthvaö
skylt viö „málstaö friöar.”?
Nemaumræddum fréttamanni,
sem meö oröalagi sinu gerir
þeim upp þá skoöun, aö þeir
vari viö „málstaö friöar”. Hér
er m.ö.o. um hugtakabrenglun
aö ræöa.
Nú skal viöurkennt, aö oröiö
„pacifist’ ’ getur veriö vandþýtt.
Merkingin ræöst nokkuö af
samhenginu. Merking þess er
þó fyrst og fremst „maöur sem
af trúarlegum eöa siöferöi-
legum ástæöum er andvigur
vigbúnaöi eöa vopnaburöi, i
þágu hvaöa málstaöar sem er”.
I ensku máli hefur þaö einnig
aöra og talsvert niörandi merk-
ingu, s vipaöa og „defeatist” eöa
uppgjafarsinni. Leyfist mér aö
minna á „appeasement”?
Sögufrægur friðarsinni
Breski heimsvaldasinninn -
Neville Chamberlain var á
slnum tima, af sumum, hylltur
sem mikill „pasifisti”, þegar
hann sneri heim af fundi Hitlers
og veifaöi bréfsnifsi meö undir-
skrift Hitlers framan I
Lundúnabúa og hrópaöi „Peace
in our times”. Þessi stuöningur
Chamberlains viö „málstaö
friöar” — svo notaö sé
þýöingarlag fréttamannsins,
kostaöi þjóöir Tékkóslóvakiu og
reyndar Evrdpu allar ófá
mannslif. Þegar Bretar nú upp-
nefna NevilleChamberlain sem
paifista, þá meina þeir aö hann
hafi veriö flfl og aumingi, sem
þarf ekki endilega að þýöa þaö
sama og „friöarsinni”.
Chamberlain var emfaldlega
ski'thræddur viö ofbeldishótanir
þýzku gangsteranna, og kaus
þvi aö Iáta undan, friöa þá, meö
þvi aö fleygja Tékkum og Sló-
vökum I gin óargadýrsins. Þaö
var samkvæmt þvi siöferöilega
lögmáli, „aö heiöra skuli skálk-
inn.svo aö hann skaöi þig ekki”.
Nú, 40 árum og 52 milljónum
mannslifaslöar, á sú „friöar-
hreyfing”, sem kennd var vib
andann frá Munchen, ekki upp á
pallboröiö hjá sagnfræöingum.
Þaö er vægast sagt mikiö vafa-
mál, hvort þeir menn, sem á
okkar dögum kjósa aö heiöra
skálkinn Brésnev, af svipuöum
hræöslugseöum, geti talizt þjóna
,,málstaö friöar” fremur en
Chamberlain foröum.
Ögmundur þýðir
1 fréttaútsendingu sjónvarps
þann 11.10. mátti heyra útlegg-
ingu Ogmundar Jónassonar,
fréttamanns, á þessu sama
Reuters f ré tt a s k ey t i.
ögmundur foröast þá hugtaka-
brenglun.sem núverandi frétta-
maöur útvarps og fyrrverandi
blaöamabur á Þjóöviljanum,
Einar örn Stefánsson, geröi sig
sekan um. ögmundur kemur
fréttinni til skila meö þessum
oröum:
„Bæöi Reagan Bandarikja-
forseti og Josef Luns, fram-
kvæmdastjóri Atlanzhafs-
bandalagsins, hafa nú lýst
áhyggjum sinum vegna auk-
innar tilhneigingar i Evrópu til
fylgis viö einhlfiia afvopnun.”
Þetta stemmir. Bæöi viötexta
Reuters-skeytisins og margyfir-
lýstar skoöanir þeirra Reagans
og Luns.
Þaö veröur aö teljast vafa-
samt af fréttastofu rikis-
útvarpsins aö ætla aö svipta
Þjóöviljann einkarétti sinum á
þvl aö flytja einhliöa og villandi
frásagnir af umræddri andófs-
hreyfingu, sem félagi Helmut
Schmidt segir meö réttu aö eigi
aö heita „Angstbewegung” eöa
hræöslubandalag, miklu fremur
en friöarhreyfing. Þvi miöur er
þaö svo, aö þeir sem ekki hafa
vib annaö aö styöjast en frétta-
flutning rikisútvarpsins af
þessum málum, vita ekki betur
ain aö hér sé um aö ræöa sam-
tök „fribarsinna” imerkingunni
andstæöingar vopnaburöar og
varna af hvaöa tagi sem er.
Misskilningur
Þetta er reginmisskilningur.
Friöarsinna I þessari merkingu
ereinkum aö finna meöal kirkj-
unnar manna. Slikir menn eru
sjálfum sér samkvæmir, þegar
þeir beita sér fyrir einhliöa af-
vopnun — ab smiöa plógjárn úr
sveröum. En þaö veröur aö
segjast eins og er, aö meöal
talsmanna þesssarar hreyf-
ingar eru þeir sárafáir, sem
reka mál sitt á þessum grund-
velli. Rauöi þráöurinn er óttinn
viö kjarnorkustriö og ófyrir-
sjáanlegar afleiöingar af stig-
mögnum vigbúnaöar.
Kirkjunnar menn eru ekki einir
um þaö. Akvöröun Nato var tvi-
þætt: Hún fól I sér aövörun og
frest til handa Kremlverjum i 4
ár, um aö setjast aö samninga-
boröi og takmarka kjarnorku-
vigbúnaö beggja, — ella veröi
eldflaugarnar settar á sinn staö
iárslok 1983.Hérer boöiö upp á
„moratori'um”l4 ár. Oghverju
svara Rússar? Þeir setja upp
eina eldflaug á viku hverri. Þeir
hernema Afgnanistan og hóta
Pólverjum striöi daglega. Svo
kalla þeir sig heimsfriöar-
hreyfingu ofanikaupiö, en hrak-
yröa Helmut Schmidt og Franc-
ois Mitterrand sem striös-
æsingamenn. Þvilik djöfuls
ósvifni. H verjir haf a veriö staö-
fastari boöberar sátta og friöar
milli Austurs og Vesturs en
þýskir sósialdemókratar á
undanförnum áratug? Engir.
Sú umræöa, sem nú fer fram i
Þýzkalandi um varnir Evrópu,
og um samstarf Evrópu og
Bandarikjamanna er geysifróö-
leg, enda stunduö á háu plani.
Hún S^ékkert skylt viö þann
enduróm hinnar sovézku
áróöursherferöar semrekiner á
sibum Þjoöviljans. Þess vegna
er slæmt, aö fréttastofan skuli
ekki kunna þýzku. Hitt vissum
viö ekki fyrr, aö hún kynni ekki
einu sinni aö þýöa skammlaust
úr ensku. Vonandi stendur þaö
til bóta.
Afmæliskveðja:
Gústaf Lárusson,
Einn virtasti borgari Isa-
fjaröarbæjar, Gústaf Lárússon,
fyrrv. skólastjóri, er 70 ára i
dag. Þegar ég nú hugsa til þessa
gamla kennara mins og skóla-
stjórá á þessum timamótum i
ævi hans, finnst mér eins og
ósjálfrátt aö þeir eölisþættir
persónuleikans sem gera hann
hugstæöastan vinum sinum séu
þrieinir.
Gústaf er frá náttúrunnar
hendi þaö sem vinir vorir
Bretar hafa sett sér sem mark-
miö meö skólun sinni og þjóöar-
uppeldi: Hann er hinn sanni
heiöursmaöur. „Gentleman”
fram f fingurgóma.
Gústaf Lárusson er lika
persónugerfing þess, sem hvaö
mest hefur dugaö góöum
mönnúm til farsældar og lifs-
fyllingar.hann er hinn innhverfi
og iliuguli lærdómsmaöur, sem
á sér veröld I eiginhugarheimi.
GústafsLárussonar veröur ekki
minnst, án þess aö geta um leiö
þeirrar gyöju, sem hann hefur
veriö handgengnastur alla tiö.
— En sú er Madam Matemat-
ika, gyöja stæröfræöinnar,
drottning hinnar tæru hugsunar.
Ótaldar munu þær stundir, sem
Gústaf hefur notiö þeirrar
fagurfræöilegu nautnar sem
honum er fólgin f glimu viö
stæröfræöiþrautfr. Stæröfræöin
skipar öndvegiö I vönduðu bóka-
safni hans. Margar mestu
ánægjustundirnar I lifinu á liann
list hennar aö þakka.
Gústaf sagöi mér einhverju
sinni frá samskiptum sinum viö
Vilhjálm bónda á Narfeyri,
þann náttúrusnilling islenzkrar
stæröfræöi, sem naut alþjóö-
legrar viöurkenningar fyrir
frumleik sinn og sköpunargáfu.
Þeim manni hygg ég aö Gústaf
vildi gjarnan Ukjast.
Ég minnist þess frá skóla-
meistaraárum minum vestra,
þegar aö þvi kom aö brautskrá
fyrstu stúdentana, þá kom
Gústaf til min á laun og fékk
mér i hendur einhver úrvalsrit
stæröfræöinnar til aö afhenda I
verölaunaskyni þeim stúdent,
Gústaf Lárusson
sem frammúr skaraöi á þvl
sviöi. Þeim vana hélt hann
siöan. En anonymus var hann
ævinlega. Þaö er hans still. Mér
fyrirgefst hins vegar vonandi,
þótt ég ljóstri þessu upp núna.
Þriöji þátturinn i skaphöfn
Gústafs, sem gerir hann okkur
eftirminnilegan og aölaöandi, er
húmorinn. Þetta ljufa , hlýja
skopskyn, sem umvefur lífið
tviræöri birtu og gerir okkur
öllum tilveruna ögn bærilegri en
efni standa til. Þá náöargáfu
hefur Gústaf þegiö i vöggugjöf. t
hans version er hún glettin,
glaövær og græskulaus.
Kannski dálitiö dönsk, en mjög
siuiliseruð. Sá húmor hæfir vel
höfuðstaö Vestfjaröa, sem á sö-
sögufræga fortiö og gamlar
menningarlegar rætur, kannski
ögn danskar ef aö er gáö.
Gústaf Lárusson er fæddur 17.
október áriö 1911 aö Tröllatungu
iSteingrimsfiröi i Strandasýslu.
Foreldrar hans voru Lárus
Jakobsson Richter, og Anna
Bjarnadóttir. Gústaf mun hafa
veriö á fyrsta árinu þegar harin
fhittist ásamt fjölskyldu sinni til
ísafjaröar, þar sem faðir hans
starfaöi siðan sem skipasmiöur
viö góðan oröstir. Gústaf er þess
vegna nærri þvi innfæddur
ísfirNngur, en sú manngerð er
næsta fátiö nú á dögum.
ísfirbingar eru flökkukyn.
Gústaf hefur hins vegar haldiö
kyrru fyrir. Hann þarf ekki aö
skipta um umhverfi tii þess aö
leita tilbreytingar. Hann á sér
sinn innri heim.
Gústaf varö stúdent frá
Menntaskólantim á Akureyri
áriö 1933. Þvi næst lagöi hann
stund á læknisfræði viö Háskóla
Islands á þriðja ár, en varö aö
hverfa frá námi vegna veikinda.
Ariö 1937 geröist hann kennari
við Gagnfræðaskólann á Isa-
firtS. Þeirri stofnun hefur nafn
hans veriö tengt lengst af siöan.
Hann lét af störfum áriö 1977
eftir 40 ára farsælan feril sem
kennari og skólastjóri. Hann
var um langt skeiö náinn sam-
starfsmaöur fööur mins og
leysti hann af hólmi viö skóla-
stjórnina árum saman, meöan
Hannibal sat á þingi. Þegar
Hannibal sagöi endanlega skiliö
viö ísaf jörö og hélt suöur til aö
herja á Róm eins og nafni hans I
mannkynssögunni, tók Gústaf
viö skólastjórninni og gegndi
henni i 10 ár. Nemendur hans
frá 40 ára kennaraferli á Isafiröi
skipta hún orðiö hundruöum. Þá
er nú aö finna i öllum heims-
hornum. Og allir munu þeir
hugsa hlýlega til Gústafs i dag.
Ariö 1939, þ. 7. október gekk
Gústaf aö eiga Kristjönu
Samúelsdóttur, fallega og glaö-
væra konu, eins og þær gerast
bestar á Isafiröi. Þeim varö
tveggja barna auöiö. Samúels
prentara og skiöagarps, á ísa-
firöi og Onnu Láru, sem gift er
Steingrimi Steingrimssyni,
tæknifræöingi, og búsett syöra.
Barnabömin eru oröin 6. Þaö
veröa fangaðarfundir i' Tún-
götunni þegar þessi glaðværi
hópur kemur saman til þess aö
samfagna afmælisbarninu I
jdag.
Aö lokum þykir mér hlýöa aö
AlþýðublaKÖ sendi jafnaöar-
manninum Gústaf Lárussyni
hugheilar kveðiur á afmælis-
daginn. \ JónBaldvin.