Vísir - 25.04.1969, Síða 13

VI S I R . Föstudagur 25. apríl 1969.
Ottó Schopka
SPJALLAÐ m IÐNPROUNINA
SKIPASMÍÐAR
'C'fling skipasmíðaiðnaðarins hefur
verið ofarlega á baugi á und-
anförnum árum, enda hefur og átt
sér stað stórfelld uppbygging í
beirri iðngrein. Þaö þarf ekki að
e'ða mörgum rökum að því af
hverju hér getur og hér verður að
vera öflugur skipasmíðaiðnaður.
Hitt er í rauninni umhugsunarefni
hvers vegna þessi iðngrein hefur
ekki náð að þróast og vaxa með
eðlilegum hætti í landinu á undan-
förnum áratugum
Um síðustu áramót voru fleiri
skip í smíðum í íslenzkum skipa-
smiöjum en nokkru sinni fyrr og
SkautakennsSa
Skautahöllin gengst fyrir undirstöðukennslu fyrir börn
á aldrinum 6 — 8 ára og 8—10 ára.
Fyrsta íámskeiðið hefst mánudaginn 28. apríl og
stendur yfir í 5 daga. Námskeiðsgjald kr. 225.
Kennt verður í 2 klst. á dag frá kl. 10—12 eða 2 — 4.
Leiðbeinandi verður frú Liv Þorsteinsson.
Þátttaka tilkynnist í skautahöllina
SKAUTAHÖLLIN, Sími 84370.
Iðnaðarhúsnæði
óskast til leigu, stærð 80-100 ferm. á jarðhæð. Þarf
að vera nýlegt. Uppl. gefur Lárus Ingimarsson. Sími
16205 kl. 5-7 e.h.
Fermingargjöfin
er fundin

Við eina borvél
sem kostar ekki nema 1280 kr.
má tengja hjólsög,
útsögunarsög, borðstatív,
bónpúða, slípisett, höggbor,
skrúfjárn og ótal margt fleira.
B/ack & Dscker
Fæst í flestum verkfæraverzlunum
í fyrsta sinn i áratugi voru engin
skip í smíðum fyrir Islendinga er-
lendis Árið 1967 störfuðu um 620
manns við skipasmiðar og viðgerð-
ir en ætla má að tala beirra hafi
farið yfir 700 á síðasta ári.
En þrátt fyrir tiltölulega mikil
umsvif á síðasta ári eru horfurnar
framundan langt frá því að vera
góðar. Allar skipasmiðjurnar um-
hverfis allt land, nema á Akureyri,
hafa á síðustu mánuðum verið að
Ijúka við þau verkefni, sem þær
höfðu um síðustu áramót, en litið
um trygg verkefni framundan.
Verkefnaleysi hjá skipasmiðjun-
um þýðir atvinnuleysi hundruða
járniðnaðarmanna, skipasmiða,
verkamanna og annarra starfs-
manna skipasmiðjanna. Allir hljóta
að vera sammála um, að svo stór-
felldu atvinnuleysi verður að af-
stýra, nú þegar ástandið á vinnu-
markaðinum er jafnveikt og raun
ber vitni. Af þessum sökum hefur
Atvinnumálanefnd ríkisins nú á-
kveðið að verja a.m.k. 50 millj. kr.
til þess að greiða fyrir skipa-
smiðjunum um öflun verkefna.
Eins og lánafyrirgreiðslu til ný-
smíða hefur verið háttað á undan-
förnum árum, hefur skipasmiðjun-
um ekki verið gert kleift að hefja
smíði skipa án þess að samningur
við kaupanda hafi legið fyrir áður
en smíðin hófst. Smiðjurnar hafa
á hinn bóginn talið það vera sér
mikið hagsmunamál að geta smíðað
skip á lager, enda hefur aldrei
verið erfiðleikum bundið að selja
ný skip, sérstaklega þegar lána-
fyrirgreiðsla til kaupanda er jafn-
mikil og nú er orðið. Þess vegna er
langt frá því að það sé á nokkurn
hátt verL að fara út á varhuga-
verðar brautir þótt greitt sé fyrir
smiðjunum um smíði skipa án bess
að kaupandi sé fyrir hendi í upp-
hafi enda verður að ætla að
sk;pasmiðjurnar hafi'- góða þekk-
ingu á því hvaða skipategundir og
stærðir eru í mestri eftirspurn á
hverium tíma.
Rekstur skipasmiðjanna hefur
gengið erfiðlega á undanförnum
árum iafnvel á meðan verkefni
voru talsverð. Til þess liggja ýmsar
ástæður. I þessi fyrirtækí hefur
verið lagt verulega mikiö fjármagn
vegna stórfelldrar uppbyggingar,
sem fram hefur farið, og er því
fjármagnskostnaður fyrirtækjanna
orðinn mjög hár Þess vegna er góð
nýting á afkastagetu smiðjanna
frumskilyröi þess, að rekstur þeirra
geti borið sig. Mikið hefur vantað
á, að verkefiu smiðjanna væru
nægilega samfelld. en verkefna-
skortur í langan tíma hefur reynzt
mörgum smiðjanna afar dýr m. a.
vegna þess að forráöamenn þeirra
hafa reynt að fresta fækkun starfs-
manna í lengstu lög í von um aukin
verkefni í náinni framtíð.
Skortur eiginfjármagns og lítil
eða erigin eigin fjármagnsmyndun f
rekstri smiðjanna leiðir til stöð-
ugra vandræða. sem ekki verður
útrýmt fyrr en nýtingin er orðin
tækja en nú er. Flest þessara fyrir-
tækja þurfa aukiö utanaðkomandi
eiginfjármagn, þ. e, aukið hlutafé,
en til þess er lítil von að nokkur
fáist til þess að leggja fram það
fé, á meðan arðsemi þeirra er eins
lítil og ótrygg og nú er.
Með ráöagerðum atvinnumála-
nefndarinnar virðast nýir möguleik-
ar vera að opnast fyrir smiöjurnar.
Er gert ráð fyrir sérstakri fjáröflun
til þeirra til þess að aðstoða þær
við að hefja smíðar án þess að
kaupendur séu fyrir hendi. Veltur
bá um leið á miklu, að skilyrðin
fyrir aðstoðinni veröi ekki með
beim hætti, að ekkert verði úr
henni nema orðin tóm, svo og að
ekki standi á viðbótarfyrirgreiðslu
til smiðjanna frá þeim lánastofnun-
um, sem hana eiga að láta í té. En
á mestu veltur þó, að fyrirgreiðslan
hvorki komi of seint né verði of
lítil. þannig að rekstur skipasmiðj-
anna komizt á traustan og varan-
lega grundvöll.
Blikur á lofti
Flestir Islendingar, sem meta
kunna okkar eigíð frjálsræði og
sjálfsforráö, hlusta agndofa á
fréttir frá Tékkóslóvakíu, þar
sem ástsælum forystumönnum
ríkisins er vikið frá vegna þess,
að þeir henta ekki hagsmunum
stórs nágrannaríkis. Flestir voru
farnir að vona, að Dubcek stæði
af sér hina erlendu áreitni
vegna eindreginnar samstöðu
þjóðarinnar að baki. En nú er
ljóst að ofbeldið hefur yfirhönd-
ina og vílar bá ekki fyrir sér að
víkja þeim vanþóknanlegu.
Það eru nú margir mánuðir
sem barátta Tékka hefur verið í
heimsfréttunum, en hetjuleg bar
átta þeirra fyrir frelsi vekur at-
hygli alls heimsins. Margir ótt-
ast að í kjölfar frávikningar
Dubceks kunni að draga til al-
varlegra tíðinda með hörmuleg-
um afleiðingum, því við ofurefli
er að eiga.
En það er víðar en í Tékkó-
slóvakíu sem ófriðvænlega horf-
ir, þó þar sé frelsið svívirðileg-
ast fótum troðið. Þar reiðir of-
beldið til höggs grímulaust í
nafni Varsjárbandalagsríkjanna.
Hermdarverk eru unnin með
friðarorð á vörum, sem vart á
sér þvílika hliðstæðu síðan á
Hitlerstímunum.
Allir vona bó að ekki komi
til víðtæks ófriðar, þó Ijóst sé
öllum að oft megi litlu muna.
Ögranir eins verða að ofbeldi
annars, eins og átti sér stað í
síðustu viku þegar könnunar-
flugvél frá Bandarikjunum var
skotin niður. Bandaríkjamenn
telja sig vera í fullum rétti, og
það telia Rússar sig éinnig vera,
þegar þeir senda skip sín hingað
upp undir strendur, án bess að
við skiljum tilganginn.
Stórveldin virðast ganga eins
langt og þau þora hvort í klær
hins, eins ,g il að breifa fyrir
sér um hvað sé hægt að ganga
langt án þess að unp úr sjóði.
Sama er að gerast fvrir botni
Miðjarðarhafs, þar sem skipzt
er á skotum daglangt og borgar-
ar drepnir daglega, án þess að
stríð sé háð. Meira að segia full-
yrti einn austurlenzki þjóðar-
leiðtoginn einn daginn að ekki
væru líkur á stríði á þessum
slóðum í bráð, þó var þann
daginn stanzlaus stórskotahríð
vfir Súez-skurð og yfir tuttugu
borgarar drepnir.
Annars staöar er sama sagan
að gerast á skákborði stórveld-
anna. Allir þekkia atburðarás-
ina í Víetnam og Bíafra. Ef stór
veldin sjálf ekki leika aðalhlut-
verkin eiga þau að minnsta
kosti þátt I útbúnaðinum, svo
harmleikurinn verði leikinn á
sem fullkomnastan hátt.
Allir vona að ekki komi til
enn alvarlegri átaka en nú er og
staðbundnir ófriðir breiðist ekki
út. Hvert fótmál hinna „stóru“
er vaktað og heimurinn fylgist
kvíðinn með hverjum viöræðu-
fundi, sem haft getur þýðingu
til hins verra eða kannski til
friðarauka.
Til að auka snennuna vinna
múgæsingamenn að því að efna
til óspekta og stúdentaóeiröa
næstum hvarvetna í heiminum.
Þegar tekizt hefur að ala nægi-
lega á hatrinu og óánægjunni, í
hverju sem hún er fólgin, er
jarðvegurinn beztur til aö
tendra „stóra“ ófriðarbálið.
Þrándur í Götu.
j;
u, t
't.
íl
t •
VELJUM ÍSLENZKT <H) iSLENZKAN IÐNAÐ
JBP-GATAVINKLAR
.V.Vi t

J. B. PETURSSON SR|
g:
ÆGISGÖTU4-7 ^ 13125,1312®!