Vísir - 11.07.1969, Blaðsíða 8

8
VÍSIR . Föstudagur 11. júlí 1969.
0
VISIR
Otgetandi: ReyKjaprent h.t.
Framkvæmdastjöri Sveinn R. Eyjölfsson
Ritstjöri: Jónas Kristta>-ssoD
Aflstoöarritstjöri: Axel Thorsteinson
Fréttast/óri: Jón Birgir Pétursson
RitstjómarfuIJtrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Slmar 15610 11660 og 15099
Afgreiflsla: Aflaistræti 8. Stmi 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Slmi 11660 (5 linur)
Askriftargjald kr. 145.00 4 mánuði innanlands
t lausasöiu kr. 10.00 eintakifl
“rentsmiðia Visis — Edda hi.
Fyllum I fræðslueyðurnar
Margt gott hefur veriö gert í fræðslumálum okkar
á undanförnum árum og enn fleiri breytingar eru að
gerast einmitt um þessar mundir. En umbætumar
hafa yfirleitt verið gerðar á einstökum, afmörkuðum
sviðum. Og nú er orðið tímabært að leggja kapp á að
fylla í eyðurnar, sem eru allt of margar.
í sumum greinum vantar að miklu eða öllu leyti
ýmis stig menntunar, einkum millistigin. Við mennt-
um mjög mikið af sérfræðingum í læknisfræði og
hjúkrunarkonum, en sáralítið af fólki á ýmsum milli-
stigum heilbrigðismálanna. Við menntum of lítið af
heimilislæknum og héraðslæknum og við menntum
allt of lítið af sérfróðu aðstoðarfólki á sjúkrahúsum
og heilsuverndarstöðvum. Kraftar læknanna nýtast
ekki nógu vel, af því að þeir hafa ekki aðstoðarfólkið.
Svona er þetta í fleiri greinum. Við menntum mik-
ið af byggingaverkfræðingum og byggingariðnaðar-
mönnum, en lítið af tæknifræðingum. Við höfum eign-
azt álitlegan hóp hálærðra vísindamanna, en sáralítið
af sérlærðu rannsóknafólki. Fyrir bragðið ganga
margar rannsóknir allt of hægt og eru allt of dýrar.
En það er ekki aðeins, að ýmis stig vanti í greinar,
sem að öðru leyti eru vel settar, heldur vantar okkur
alveg ýmsar greinar í fræðslukerfið. Okkur vantar
te. d. meira af námsbrautum, sem miðast við þarfir
atvinnulífsins. Um það má nefna mörg dæmi, t. d.
efnafræðina. Ljóst er, að framtíð íslendinga sem mat-
vælaframleiðsluþjóðar byggist að töluverðu leyti á
þekkingu á efnafræði. Og sömuleiðis byggist sókn
okkar út í efnaiðnað og stóriðju á slíkri þekkingu.
Við þurfum að mennta sæg af efnafræðingum og
efnaverkfræðingum í Háskólanum. Og okkur skortir
einnig tæknimenntað fólk í efnafræði og menntaða
efnaiðnaðarmenn. Segja má, að þetta mikilvæga svið
vanti alveg í íslenzka skólakerfið.
Og götin eru fleiri. Okkur vantar kennslu í stjórn-
un og fjármálum, allt frá kennslu í reikningshaldi og
fjármálum heimila upp í hámenntun fyrir forstjóra.
Það er einmitt vegna slíkrar menntunar, að Banda-
ríkjamenn eru að kveða Evrópumenn í kútinn í rekstri
fyrirtækja. Af þessu eigum við að læra og byrja að
ala upp stjórnunarfræðinga fyrir allar greinar at-
vinnulífsins og stjómkerfisins.
Einnig vantar okkur félagsvísindamenn til þess að
rannsaka íslenzka þjóðfélagið og hjálpa þjóðinni til
að átta sig betur á eðli og stöðu sjálfrar sín. Og síð-
ast en ekki sízt vantar hinn borgaralega þátt í skóla-
kerfið að mestu leyti, — menntun, sem gerir uppvax-
andi íslendinga að víðsýnum og nýtum borgurum, er
geti haldið hér uppi menningarþjóðfélagi í framtíðinni.
í leiðara Vísis í gær kom fram tillaga um, hvernig
mætti fara að því að koma öllum þessum nauðsynlegu
öreytingum fram á mjög skömmum tíma. Og þetta
verður að ná fram að ganga, ef íslendingar vilja verða
ofan á í lífsbaráttu og menningarbaráttu þjóðanna.
Oandaríkjamaður einn lagði
nýlega upp í langa ferð
„Suður um höfin“ eða eins og
það er orðað „South of the bord
er, down Mexico way.“ En hann
fór ekki til að leggjast niöur í
leti sinni í pálmalundum, eða
baða sig í suðrænu sólskini á
baðströndunum. Þetta var eng-
in skemmtiferð. Á fáeinum
dögum ætlaði hann að feröast
um alla Mið- og Suður-Ameríku
í alvarlegum erindum.
Fyrsti viðkomustaðurinn var
Mexfkó-borg. En til að búa í hag
inn fyrir bandaríska feröamann-
inn höfðu yfirvöld þar í landi
safnað miklu vopnuöu liði lög-
reglu og hers, sem stóð viðbúið
í flestum borgarhverfum. Þá var
fjöldi róttækra forsprakka til
vonar og vara handtekinn fyrir
Nelson Rockefeller heimsótti Suður-Ameríku.
Eins og fellibylur um
fram og vakandi auga haft á
hópum óróasamra stúdenta. Yf
irvöldin 1 Mexíkó hafa allmikla
reynslu í að meöhöndla slíka
flokka síðan í Olympíu-róstun-
um miklu og tókst þeim nú eins
og stundum áður með miskunn-
arlausri hörku og hótunum að
leggja slíkt vopnað farg á höf-
uðborgina, að ekki kom til
neinna óláta og hinn virðulegi
gestur og forseti Mexíkó gátu
skipzt á hástemmdum yfirlýs-
ingum um frelsi og framfarir.
En varla sá þó í þá bak við
múra úr stálhjáimum og byssu-
stingjum.
Þó var enn erfiðara aö koma
auga á gestinn inni í hermanna-
þvögunni á næsta viðkomustað,
Guatemala. Þar glamraði i stál
brynjum allt í kringum hann og
þó þótti vissara til öryggis að
stytta dvölina þar niður í fimm
klukkustundir. Þannig færðist
gesturinn smámsaman niður eft
ir dvergríkjabandi Mið-Ame-
ríku og fór spennan vaxandi
með hverjum degi og ekki var
löggæzluliöið alls staöar jafn
duglegt, ekki því hlutverki sínu
„vaxið“ ef svo má að oröi kveða
aö binda allt i heijargreipar,
róstur tóku að brjótast út hér
og hvar og reyndist erfitt aö
hafa hemil á ólátagjörnum
stúdentum. Og þá gerðist það í
smáríkinu Honduras, að skot
lögreglumanns varð stúdent ein
um að bana. Var sagt opinber-
lega að þetta hefði oröið fyrir
óhapp, lögreglumaðurinn hefði
hrasað og skotið við það óvart
hrotið úr byssunni. Ekki tóku
allir slfkt yfirklór þó trúanlegt,
og æstust menn nú um allan
helming. Brutust út tveggja
klukkustunda stanzlausar götu-
róstur í höfuöborg Iandsins
Tegucigalpa, þar sem æstur
múgur manns og lögreglulið
háðu örvæntingarfull slagsmál
hingað og þangað út um stræti
þessarar gömlu fjallaborgar og
allt var brotið og bramlaö. Þrátt
fyrir það vogaöi gesturinn að
koma út á götuna og ræöa við
fólkið.
l^annig færðist hann suður á
bóginn og spennan og æs-
ingin fór sívaxandi. Og fyrst
keyrði þó úr hömlu, þegar kom
ið var suður á hið eiginlega
meginland Suður-Ameríku. í
hinu stóra ríki Kolumbfu var
allt í uppnámi og kom til stór-
felldra átaka bæöi á flugvell-
inum og á götum höfuðborgar-
innar Bogota. Þar var einn drep
inn og 200 særðust. Enn var
einn drepinn þegar kom til
Ekvador. Þar fóru mótmæla-
hópar um stræti og sprengjutil-
ræði voru framin. Bandaríska
bókasafnið var sprengt upp, að
því sagt er í tíunda skiptið á
tíu árum og eldar Iagðir í skrif-
stofur bandarískra fyrirtækja.
Nú leizt stjóm nágrannarílw-
isins Perú ekki meir en svo á
blikuna, að hún óskaði ekki eft-
ir aö gesturinn kæmi í heimsókn
til sín. Heimsóknin til Bólivfu
sem átti að standa rúman sólar
hring styttist af öryggisástæð-
um niður í 3 klst. og var ekki
talið þorandi að hinn virðulegi
útlendi gestur færi af flugvell-
inum, þar sem hópur 3000 mót
mælenda og róstuseggja
þrammaði um stræti höfuðborg-
arinnar La Paz og hafði hana
svo að segja á valdi sínn.
Var nú þessi ferð oröin svo
ægiblandin, að það var engu lík
ara en að fellibylur færi um
löndin með brotnum rúðum og
særðu fólki liggjandi í hrönn-
um um öll stræti. Tvö stór ríki
til viðbótar Venezuela og Chile
tilkynntu að þau óskuöu ekki
slíkrar heimsóknar. Ekki lét
ferðalangurinn sér þó enn segj
ast heldur hélt hann nokkru
síðar áfram för sinni meðal ann
ars til Brazilíu og Argentínu
og segja má að í þessu síðast
nefnda og syðsta ríki álfunn-
ar næði ólgan hámarki svo að
jr-'nvel kom upp ótti um að
bylting brytist þar út, en þar
voru meðal annars framin póli-
tísk morð, þar sem einn af
verkalýðsforingjum landsins var
skotinn til bana.
Tjannig var ferill Nelsons
Rockefellers um Suður-
Ameríku svo að honum hefur
verið líkt viö eyðandi fellibyl.
Heimsóknir hans espuðu upp
þau öfl sem af ýmsum eölileg-
um orsökum hafa myndazt í
þessum Iöndum vegna áratuga
efnahagslegrar kúgunar, sem
Bandarörin hafa reyrt þessar ná
grannaþjóflir sínar f. Og því má
segja að gesturinn Nelson
Rockefeller og nafn hans hafi
átt sérstakan þátt 1 að æsa upp
gremju og hatur að þessi
ætt Rockefellamir hafa átt
sinn stóra þátt í því arðráni
sem tíðkazt hefur í Suður-Ame-
ríku. Rockefellamir meö sinu
fræga nafni em orðnir eins
konar samheiti fyrir hið banda
ríska kúgunarvald. Það vildi nú
einmitt svo tH, að ríkið Perú
á 1 harkalegum deilum við
bandarísku stjómina vegna eign
amáms á olíulindum sem Stand
ard Oil hefur unnið f áratugL
Það sem aðallega veldur ósætt
inu er að Perúmenn vilja tíckert
borga fyrir þær eignir sem þerr
hafa tekið, þeir halda því þlá-
kalt fram, að Standard Oil sé
búið að græða svo mikið á þess
um olíulindum og mergsjúga
landið, að þeir eigi ekkert skfl-
ið meira, þvert á móti skuldi
þeir perúsku þjóðinni mflljóna
upphæðir fyrir ólöglegar aðgerð
ir og arðrán. En það þarf víst
varla að taka það fram að
Rockefeller-ættin á bróðurpart
inn f Standard Oil.
Sama hatur á þessari ætt birt
ist suður í Argentínu, þar sem
f jöldi risaverzlana f eigu Rocke
felleranna var lagður skipulega í
rúst með dínamítsprengjum.
Þannig kom það sérstaklega i
ljós í þessu ferðalagi, að hatriö
á Rockefeller-ættinni er út-
breitt og almennt í Suður-Ame-
ríku. Hún er talin tákn erkikúg-
aranna, og blóðsuganna sem
halda hinum suðrænu þjóðum í
fátækt og ánauð.
170 sé litið á málið frá hinni
^ hliðinni, þá er það undar-
legt, að heima í Bandaríkjun-
um er Nelson Rockefeller álit-
inn í hópi hinna frjálslyndustu
og sanngjömustu stjómmála-
manna, svo að ýmsum íhalds
sömum auðjöfrum er ákaflega
í nöp við hann fyrir frjálslynd
ar skoðanir, finnst hann jafnvel
nálgast það að vera eldrauður
kommúnisti. Og það vill nú svo
til, að Rockefeller þessi hefur
um langt skeið haft áhuga á
málefnum Suður-Ameriku og
Fi
»
b 1
1 • J