Vísir - 27.01.1970, Qupperneq 8

8
VISIR
Utgefandi. Reykjaprent ö.t.
Framkvæmdastjóri; Sveinn R. Eyjólfsson
.Tónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjór): Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétnrsson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Símar 15610. 11660 og 15099
Afgreiösla: Aðalstræti 8. Sími 11660
Ritstjóm: Laugavegl 178. Sími 11660 (5 linur)
Askriftargjald kr. 165.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 10.00 eintakiö
Prentsmiðia Vfsis — Edda h.f. ______________
Þekking i kjaramálum
Aðild íslendinga að Efta mun hafa á efnahag okkar
mikil óbein áhrif, sem lítill gaumur hefur verið gef-
inn. Meðal hinna óbeinu áhrifa er, að við getum ekki
lengur leyft okkur að rækta séríslenzk efnahags-
vandamál. Það verður t. d. ekki hægt að skrá rangt
gengi og skekkja þar með öll verðhlutföll í þjóðfélag-
inu, eins og gert hefur verið undanfarna áratugi, eðli-
legri framþróun í óhag. Eftir inngönguna í EFTA
verður afkoma útflutningsatvinnuveganna enn háð-
ari réttri gengisskráningu. Ef gengið rýrnar, dugir
ekki annað en að viðurkenna það strax og lækka
skráningu þess. Engin ríkisstjórn mun í framtíðinni
geta leyft sér að halda uppi röngu gengi.
Þessi staðreynd getur haft jákvæð áhrif á ýmis
önnur séríslenzk vandamál. Það er trúlegt, að erfið-
ara verði fyrir atvinnuvegina að velta kauphækkun-
um út í verðið. Þeir verða of háðir alþjóðlegri sam-
keppni til að geta leyft sér það. Þess vegna myndar
aðildin að EFTA grundvöll að minnkandi verðbólgu.
Atvinnuvegirnir munu því hér eftir standa fastar
gegn miklum kauphækkunum í krónutölu. Og það
verður auðveldara fyrir þá að fá fólk til að átta sig á
því, hve nauðsynlegt er, að íslenzkir atvinnuvegir séu
samkeppnishæfir gagnvart erlendum. Þess vegna er
líklegt, að þátttakan í EFTA verði til þess að færa
kjaramálin inn á friðsamari og virkari brautir.
íslendingar þekkja vel gagnsleysi hinna 10—15%
árlegu kauphækkana í krónutölu, sem leiða til verð-
hækkana og óumflýjanlega um síðir til gengislækk-
unar, sem étur aftur allt, sem áunnizt hefur í hinum
miklu krónuhækkunum kaups. Þessi aðferð hefur
aldrei verið annað en hringavitleysa, í ljósi þess, að
árleg framleiðniaukning er aðeins um eða innan við
2%.
Lífskjör geta aðeins batnað í sama mæli og fram-
leiðnin eykst. Hún er aukin með því að bæta skipu-
lag rekstrar atvinnufyrirtækja, með öflun fullkom-
inna og sjálfvirkra tækja og með öðrum stjórnunar-
aðgerðum. Slíkar aðgerðir auka afköstin á hvern
starfsmann, þ. e. framleiðnina, og mynda jafnframt
grundvöll að kjarabótum, einu kjárabótunum, sem
eru varanlegar og hverfa ekki aftur í öðru formi.
Samtök launþega og vinnuveitenda eiga að viður-
kenna þessa staðreynd, báðum aðilum til hagsbóta.
Fulltrúar þeirra eiga að hef ja samstarf um útreikninga
á framleiðniþróun og semja um, hvemig hún komi
launþegum til góða. Á þennan hátt eiga launþegar
að geta fengið 1—3% raunverulega kjarabót á ári,
eftir aukningu framleiðninnar, fyrir utan verðbólgu-
bætur. Um slíkt er hægt að semja til langs tíma.
Vinnudeilur í núverandi mynd verða óþarfar. Laun-
þegafélögin geta einbeitt sér að rótum vandans, að
fá atvinnuvegina til að auka framleiðnina hraðar, svo
að lífskiörin batni hraðár.
Það er tímabært orðið, að þekking nútímans sé
beizluð í kjaramálum eins og á öðmm sviðum.
i'jmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmr mmmmmmm
<
)
\
Þegar „pillan“ kom á
markaðinn, voru flestir
hæstánægðir. Þarna var
loksins fundin einföld
lausn á vandamáli of-
fjölgunarinnar. Þarna
náðist jafnrétti kynj-
anna. Nú þurftu konur
ekki að óttast lengur, að
þær yrðu þungaðar af
„tilviljun". Það var orð-
ið jafneinfalt að velja
milli barna og barnleys-
is og að taka magnyl. —
Á þessu er að verða
breyting. Raddir efa-
semda um gildi pillunn-
ar verða háværari, og í
síðustu viku hóf banda-
rísk þingnefnd rann-
sókn á því, hvort pillan
væri skaðleg eða ekki.
V í S I R . Þriðjudagur 27. janftar 1970.
„Pillan“ birtist í margs konar myndum.
Vísindamenn vitna um
skaðsemi pillunnar
Þingnefnd rannsakar málið — Hugmyndir um bólusetningu við frjóvgun
Vísindamenn komu fyr-
ir þingmenn öldunga-
deildarinnar og fluttu
hrollvekjur um hætturn
ar, sem stafað gætu af
pillunni.
Átta og hálf milljón.
Áhrifa pillunnar gætir hvar-
vetna, jafnvel á íslandi. Fólki
fjölgar minna hérlendis síöustu
árin, meðal annars vegna til-
komu hennar. í Bandarikjunum
tekur um átta og háif milljón
kvenna sinn daglega pillu-
skammt.
Heilbrigöisyfirvöld í Banda-
ríkjunum telja enn sem fyrr, að
flestar konur muni ekki bíða
tjón af notkun pillunnar. Marg
ir óttast þó, að langvarandi notk
un geti valdið sjúkdómum, allt
frá háum olóðþrýstingi tit
krabbameins. Þeir hafa þó enn
að minnsta kosti engar sannan-^
ir í höndum, aðeins talsverðar
líkur.
Bandariska einokunamefndin
fjallaði um málið í fyrri viku.
Til voru kvaddir sérfræöingar
í þessum málum, færir vísinda-
menn. Tilgangur rannsóknarinn-
ar var að „rannsaka þaö vanda-
mál, hvort notendur pillunnar
til getnaðarvama væru nægi-
lega uppfræddir um þá viður-
kenndu hættu, sem al henní
gæti stafaö“. Það er staðreynd,
að mjög skortir fræðslu um það
efni.
20—50% hætta á
fyrsta ári.
Grimmasti andstæðingur pill-
unnar var dr. Hugh J. Davis frá
John Hopkins háskóla, sem hef
ur sjálfur fundið upp „hring-
verjuna", eina af mörgum gerö-
um getnaðarverja í legi. Dr.
Davis benti í fyrsta lagi á, að
milli 20 og 50 af hundraði allra
kvenna, sem byrja aö nota pill-
una, hætti því áður en ár er
liðið vegna óþægilegra aukaverk
ana. Hins vegar lagði hann
mikla áherzlu á hætturnar, sem
af pillunni stafa, aö hans áliti.
Hann kvað brjóstkrabba hafa
fundizt í dýrum, sem gefnir
höfðu verið kvenhormónar sams
konar og finnast í flestum getn-
aðarverjum, sem teknar eru inn.
„Væru þetta matvæli," segir
hann, „þá mundi koma til álita
aö fjarlægja þau af markaðin-
um“. Dr. Davis leggur til, að
bannað verði að nota pilluna
lengur en tvö ár í einú.
Tíu ár að koma
fram
Önnur vitni lögðu áherzlu á
tímann, sem pillan væri notuö.
Það tæki venjulega tíu ár, að
áhrifin kæmu fram. Pillan hef-
ur aðeins verið útbreidd í um
fimm ár, svo að ekki er enn
unnt að finna tengsl hennar og
krabbameins i brjósti.
Dr. Robert W. Kistner frá
Harvardháskóla kom pillunni til
hjálpar i þessari vitnaleiðslu.
Hann kvaöst aöeins einu sinni
á sextán ára tímabili hafa fund-
ið krabbamein í brjósti hjá konu
sem tekið hafði pilluna. Dr.
Kistner taldi á engan hátt sann-
að, að pillan hefði nokkur áhrif
í þessum efnum. Athugendum
ber yfirleitt saman, að engar
öruggar sannanir hafi komið
fram fyrir því, að pillan valdi
krabbameini.
Margar aðrar heilsufarslegar
hættur kunna einnig að fylgja
pillunni. Hörðustu andstæðing-
ar hennar halda því fram, aö
hún valdi í Bretlandi dauðsföll-
um hjá 30 af hverjum milljón
notendum á ári.
Blóðtappi
Konur þær, sem nota pilluna,
kvarta oft um aukinn líkams-
þunga, viðkvæm brjóst og
breytingar á kynhvöt (á annan
hvorn veginn). Þessar venjulegu
aukaverkanir hverfa yfirleitt
innan þriggja mánaöa. Miklum
mun hættulegra er þaö, að pill-
an geti valdið blóötappa f fót-
legg, sem kemur fram í krampa.
Þétta getur gerzt um tíma, en
er ekki lífshættulegt, nema
þessi „tappi“ flytji sig til £ lík-
amanum, í lungu til dæmis, og
veldur hann þá oft dauða.
Blóðþrýstingur getur vaxið
við pillunotkun, og konur, sem
hættir til höfuðverkja, munu
kenna þeirra í rikara mæli en
fyrr, svo sem migraine".
Ennfremur veldur pillan því
stundum, aö dregur úr frjósemi,
eftir að hætt er að nota hana.
Læknar fullyrða, að sú teg-
und pillu, sem tekin er „ein á
dag“, eigi að útiloka alla mögu-
leika á myndun blóötappa, en
þarna fara nú fram miklar rann
sóknir.
Vitnisburður manna fyrir
þingnefndinni var yfirleitt nei-
kvæöur pillunni. Söknuöu sumir
af þessum fundi margra vísinda-
manna, sem mest mæla með
pillunni, máli sínu til varnar.
Niöurstööur rannsóknarinnar
veröa líklega þær, að augljóst
sé, að þörf sé bæöi aukinna rann
sókna á skaðsemi pillunnar og,
aukinni almennri fræðslu um
þetta efni.
Hvað tekur við?
„Daginn eftir pilla“.
Nú eru rannsakaðar nýjar
leiðir til getnaðarvarna, til dæm ■
is þessar:
1. „Mikró-“ eöa „Mini“pilla,
sem er smærri og ætti ekki að
ha-fa jafnmiklSÝ skaðlegar auka
verkanir.
2. Sprautur eða hormónabelg-
ir, sem gætu hindrað frjóvgun
í mánuði eða ár.
3. „Daginn eftir“-pilla, sem
konur geta tekið, hafi þeim
láöst að taka hana á reglúlegan
hátí.
4. Pilla fyrir aarBnea;.
5. Bólusetning við frjóvgun,
Þessar eru meöal fjölmargra
leiöa, sem eru í áthugun í rann-
sóknarstofum þessa dagana.