Vísir - 27.02.1970, Qupperneq 8

VIS IR . Föstudagur 27. febrúar 1970.
Utgefandi: KeyKjaprent «...
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjóltsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoöarritstjóri: AxeJ Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Símar 15610, 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Sfmi 11660
Ritstjðrn: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 Unur)
Áskriftargjald kr. 165.00 á mánuði innanlands
t lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda h.f._________________________
Þanglykt og tennur hrossa
Oft er talað í háði um spekingana fomu, sem sátu
og skeggræddu um, hve margar tennur hesturinn
hefði, en engum þeirra datt í hug að gá upp í hestinn
og telja þær. Slíkir spekingar eru enn á meðal okkar
á þessari þekkingaröld og hafa menn stundum af
þeim nokkra skemmtan.
„Skerjafjörðurinn er á góðri leið með að verða að
forarpolli... Sama soradíkið mætir augum, ef litið
er út yfir Sundin... Þar (á strandlengjunni frá Ör-
firisey til Keflavíkur) verður vart þverfótað fyrir ill-
þefjandi vogreki.“ Þennan texta mátti lesa í leiðara
í Alþýðublaðinu fyrir skömmu.
Alþýðublaðinu gengur eins og Vísi og öðrum, sem
um mengunarmálin hafa fjallað, ekki nema gott til.
En rétta aðferðin til að vinna bug á mengun er ekki
að ráðast á vindmyllur eins og Don Quixotte gamli,
heldur að gera sér fyrst raunsæja grein fyrir vanda-
málinu.
Allir eru sammála um, að ótal hluti þarf að gera
til að draga úr mengun á Reykjavíkursvæðinu. Borg-
arlæknisembættið hefur þegar unnið mjög gott starf
á því sviði og nú þarf að efla slíkt starf enn frekar.
En það styrkir málstaðinn ekki neitt að fara með
hreint rugl um núverandi ástand þessara mála.
Texti sá í Alþýðublaðinu, sem hér hefur verið vitn-
að í, ber þess merki, að höfundurinn hefur ekki stund-
að gönguferðir á fjörum Reykjavíkursvæðisins. Til
fróðleiks fyrir hann sk-al honum bent á, að þar er ekki
um að ræða illþefjandi forarpolla og soradíki. Sjórinn
er á flestum stöðum tær og eðlilegur. Fjörurnar eru
ekki mengaðar og gefa yfirleitt tilefni til ánægjulegra
gönguferða. Sums staðar er þó rusl, sem ekki er í
sjálfu sér mengað, en ber að fjarlægja, því að það
lýtir umhverfið. Verri eru þó fjörurnar í nágrenni
Hafnarfjarðar, þangað sem rekur úrgang frá sorp-
haugum Hafnarfjarðar. Þeim haugum á að loka strax.
Hvað varðar ólykt þá, sem Alþýðublaðið finnur, þá
er þar aðeins um að ræða hina römmu þanglykt, sem
flestir kunna vel við. Ef ritstjóra Alþýðublaðsins
finnst hún vond, er það hans einkamál. Engum dett-
ur í hug að gerilsneyða hinn náttúrulega sjó hans
vegna.
Við eigum að byggja á þeirri staðreynd, að mengun
er tiltölulega lítil í Reykjavík. Hér voru staddir kvik-
myndatökumenn frá bandaríska heilbrigðismálaráðu-
neytinu að kvikmynda Reykjavík sem fyrirmynd ann-
arra borga í mengunarmálum. Hrifning þessara er-
lendu manna og annarra, sem hingað koma, á að
vera okkur hvatning til að halda merkinu enn hærra
á loft. Við eigum að keppa að því, að Reykjavík skari
í framtíðinni örugglega fram úr öðrum stórborgum
heims á þessu sviði. Menn eru þegar famir að koma
í pílagrímsferðir hingað til lands til að anda að sér
hreinu lofti. Og því skyldi Reykjavík ekki geta orðið
Mekka fyrir íbúa mengaðra, erlendra stórborga?
Jj’Mnn athyglisverðasti þáttur-
inn í hinni innri þjóðfélags
ólgu i Bandaríkjunum hefur ver
ið starfsemi herskárra svert-
ingja sem hafa sagt þjóðfélaginu
stríð á hendur, þessu þjóðfé-
lagi, þar sem hvíti maðurinn
ræður öllu og heldur áfram þrátt
fyrir fögur orð og fyrirheit um
réttarbætur, að kúga og undir-
oka hinn dökka kynþátt.
Hinir herskáu svertingjar,
sem prédika vopnaða mótspymu
og stríð hafa stofnað samtök,
sem kallast Svarti pardusinn.
Þeir yfirlýsa sig byltingarflokk
og ganga í berhögg við umgengn
isreglur þjóðfélagsins. Flokkur-
inn hefur aldrei verið fjölmenn-
ur, því að hver sem í hann geng
ur fómar þar með öllu öðru.
Þeir verða að vera reiðubúnir
að þola lögregluofsóknir. hand
tökur og fangelsanir. Þeir líta
á sig líkt og hinir öfsóttu fyrstu
söfnuðir kristinna manna, lifa
fyrir hugsjónina, berjast fyrir
því að kollvarpa hinu gamla
skipulagi og vera reiðubúnir að
vaða í gegnum eld og brenni-
stein. jafnvel að fóma lífinu
fyrir málstaðinn.
Svartir pardusar
jyjargar ljótar sögur hafa geng-
ið af Svarta pardusnum.
Sjálft heiti félagsskaparins gef-
ur strax hryllingshugmynd um
bófafiokk unglinga líkt og lýst
var í söngleiknum West Side
Story, og þeir fara heldur ekki
dult með baö, að þeir ganga um
vopnaöir. Smám saman hafa
vaxið upp hugmyndir um þaö,
einkum meðal hvíta fólksins sem
finnst sér ógnað. að Svarti pard-
usinn sé hreinn ógeðslegur
giæpaflokkur, sem gangi um
myrðandi og rænandi og ógni
hinu innra öryggi þjóðarinnar.
En sínum augum lítur hver á
silfriö og að sjálfsögðu er álit
hinna svörtu allt annað. í þeirra
augum er Svarti pardusinn tákn
réttlætis, baráttusveit frelsis og
réttinda undirokaðrar þjóðar.
Og þó er vitaö, að mörgum
„þeldökkum“ óar allmikiö starf-
semi þeirra og finnst það ganga
vitskerðingu næst að fram-
kvæma slíka uppreisn gegn öllu
þjóðfélaginu og hinum óhaggan-
legu yfirráöum hvíta mannsins.
í hinum dökka hópii eru líka
margir, er myndu fremur kjósa
lognværðina ogfremurunaáfram
við yfirráð hvfta mannsins
en þola þær hættur og ótta sem
fylgja myndi opinni uppreisn
gegn þjóðfélaginu. Og þær opnu
svertingjauppreisnir, sem áður
urðu í hverfum þeirra bitnuðu
mest á þeim sjálfum í borgar-
brennum og bardögum.
ipf litið er á bandarískar þjóð-
félagsaðstæður er þó víst,
að finna má margar forsendur að
því að slíkur félagsskapur varð
til. Frá sjónarmiði svertingj-
anna varð lífið f hinum lokuðu
svertingjahverfum átylla félags-
skaparins. En í þeirri eymd og
þrengslum sem þar viðgangast
má segja að þjóðfélagið hafi,
þrátt fyrir auðlegð sína, gefizt
upp við að leysa flest vandamál.
Svertingjahverfin eru lokaður
heimur, sem oft kallast á al-
þjóðamáli Ghetto. íbúar þeirra
njóta sáralftillar réttarverndar.
Þar viðgengst óskaplegt húsa-
leiguokur, og réttarverðir
hyggja lítt að því, þó einn troöi
skóinn ofan af öðrum, þar ríkir
hungur og ótti. Að vísu á að
heita löggæzla f þessum hverf-
um, en hún hefur jafnan beinzt
að því fremur að halda réttinum
niður með valdbeitingu og bar-
smíðum, fremur en að leita rétt-
lætis. Og það hefur löngum
verið alkunna meðal dökkra
manna. að hvítir lögreglumenn,
sem vinna sín störf í, eða í
námunda viö svertingjahverfin
séu mjög hrottafengnir og hafi
aðallega valizt til þeirra harð-
jaxlar, sem eru vanir að hafa
engin umsvif, heldur bara
berja svertingjana niður og
misþyrma þeim, ef þeir voru
með nokkurt múður. Að þessu
Ieyti er það sögn svertingja að
í rauninni hafj mannréttindi ver
ið einskis virði í svertingjahverfi
unum, þar hafi farið fram hand
tökur án dóms og laga og margs
konar misþyrmingar og kúgun af
hendi lögreglunnar.
Þetta var sá þjóðfélagslegi
neisti, sem fyrst kveikti hugsjón
Svörtu pardusdýranna. Það má
segja, aö samtökin hafi fæðzt f
samræðum milli tveggja ungra
svertingja i negrahverfinu f
Oakland, eins úthverfis San
Francisco, sem er tengtviöhana
með lengstu brú í heimi. Þessir
fyrstu tveir spámenn hreyfing-
arinnar hétu Huey P. Newton
og Robert Seale og í þjóðsögn-
innj er sagtt, að upphafið hafi
verið tveir menn, tvær skamm-
byssur og lagasafn.
T Jpphafið var, að þeir hugsuðu
sér að taka að sér réttar-
gæzlu fyrir svertingjahverfin
gagnvart ofríki og ranglæti lög-
reglumanna. Og bráðlega bárust
út fréttir um það, að hvar sem
lögreglumenn væru á ferð um
svertingjahverfi fylgdu á eftir
þeim tveir svertingjar, sem vökt
uðu þá stöðugt og atferli þeirra.
Hvenær sem lögreglan lét til sín
taka og ætlaði að fara að beita
ofríki sínu og misþyrmingum
voru svörtu tvímenningarnir
komnir yfir hana og kröfðust
þess að viðhaldið væri almenn-
um réttarreglum. Þeir tóku þá
gjarnan upp úr vasa sínum ein-
tak af stjómarskrá Bandaríkj-
anna og héldu þvi hástöfum
fram að lögreglan væri að brjóta
þau helgu orö, sem þar stóöu.
Þetta kom f fyrstu flatt upp
á lögreglumennina og þeim varð
oft svarafátt. Lögreglumenn í
svertingjahverfum höfðu oftast
.veriö valdir fremur eftir vöðva-
stærð en heilastærð og biðu þeir
lægr; hlut fyrir pardusdýrunum
í rökræðum. Smámsaman kom
upp meðal lögreglumannanna
taugaóstyrkur og gremja yfir
þessum svörtu gagnrýnendum og
það olli ekki síöur ótta meðal
þeirra, að þeir komust brátt að
því að Svörtu pardusdýrin vom
vopnuð skammbyssum. Síðan
hefur þessari starfsemi haldið á-
fram, og all mörgum sinnum
hefur komið til vopnaðra átaká
milli lögreglumanna og svartra
pardusdýra. Hafa nokkrir fallið
af báðum. Saka hvorir aðra um
að hafa fyrst gripið til skot-
vopna, en líkindi eru til, að lög-
reglan hafi oftar misst þolin-
mæöina og fyrst skotið, þar sem
vitað er, að fyrirfram ríkti of-
beldishneigð meðal lögreglu-
mannanna gagnvart svertingja-
hverfunum.
Svörtu pardusdýrin urðu bráð-
° lega mjög fræg, svo að jafn-
vel hafa farið að spinnast óra-
miklar þióðsögur um þá. Þeir
tóku upp sérstakan klæðnað,
sem var mjög sterkur að stfl, allt
í svörtu, svört alpahúfa, svört
skyrta með svörtu bindi, svart-
ar buxur, svartir skór og yfir-
höfnin var mjög sérkennilegur,
gljáand; svartur leðurjakki. En
þessi klæðnaður hefur síðan
brejðzt út sem tízkuklæðnaður
meðal ungra svertingja og það
langt út fyrir raðir þessa þrönga
flokks.
Þó þátttaka í Svarta pardusn-
um jaðri við ævintýramennsku,
vegna þeirrar áhættu og fórna,
sem þeir taka á sig, er yfirleitt
álitið, að það. sé úrval úr hópi