Vísir - 04.07.1970, Qupperneq 8

8
VlSIR. Laugardagur 4. júlí 1970.
VÍSIR
Otgefanlir Reykjaprent hf.
f’rambvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri- Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jöhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Simar 15610 11660
Afgreiösla: Bröttugötu 3b Sími 11660
Ritstjórn: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 linur)
Áskriftargjald kr 165.00 á mánuði innanlands
í lausasölu kr. 10.00 eintakiö
Prentsmiðja Vísis — Edda hf.
Þjóðarnauðsyn
Verkfallafaraldrinum er nú lokið, öllum þjóðhollum
mönnum til mikillar gleði. Vonandi eru nú enn fleiri
en áður sannfærðir um að áfram má ekki halda á
þessari braut. Langvinnar, árlegar vinnudeilur eru
þjóðarógæfa, sem verður að afstýra. Þær valda þjóð-
félaginu óbætanlegu tjóni og reynslan hefur marg-
sannað, að þær stéttir og starfshópar, sem hyggjast
bæta kjör sín með þeim aðferðum hafa oft og tíðum
ekki unnið upp vinnutapið hvað þá meira þegar allt
er komið í sama horf aftur. öllum ætti því að vera
Ijóst, að önnur ráð verður að finna til þess að leysa
ágreining um kjaramál í framtíðinni.
Sú hugmynd er ekki ný, að breytinga sé þörf í
þessu efni. Bæði forustumenn launþegasamtaka og
vinnuveitenda eru á einu máli um að samningavið-
ræðurnar taki oftast allt of langan tíma og að betur
mætti vinna að undirbúningi samninga en gert hefur
verið. Nefnt hefur verið að gera embætti sáttasemjara
að föstu aðalstarfi og að hann hefði sér til aðstoðar
sérfróða menn um efnahagsmál, sem. ynpu állt árið
að undirbúningi kjarasamninga og athugun á því,
hvað hagur þjóðarbúsins á hverjum tíma leyfir í þeim
efnum. Til þessara starfa ætti að vera auðvelt að finna
menn, sem allir gætu treyst, enda ættu þeir að vera
fulltrúar þjóðarinnar, en hvorki launþega né atvinnu-
rekenda sérstaklega. Með því móti ætti að vera hægt
að koma í veg fyrir verkföll og það tjón, sem af þeim
leiðir.
Nú í vikunni var birt tilkynning frá forsætisráðu-
neytinu, þar sem ríkisstjórnin óskaði samstarfs við
ASÍ og vinnuveitendur um rannsókn og tillögur, sem
leiða mættu til umbóta í þessum málum. Vonandi
verður þeirri bón vel tekið af báðum aðilum, því verði
svo, er góðs árangurs að vænta. Allir landsmenn þurfa
að gera sér ljóst, að Itfskjör batna ekki við launa-
hækkanir einar s:.:nan, þær geta þvert á móti rýrt lífs-
kjörin, ef þær eru ekki reistar á réttum grundvellí.
Lífskjör geta ekki batnað nema þjóðarframleiðsla á
hvern landsmann vaxi. Það er hinn eini rétti grund-
völlur launahækkana. Að öðrum kosti hafa þær í för
með sér aukna dýrtíð og sívaxandi verðbólgu, eins
og reynslan ætti að hafa fært okkur íslendingum
heim sanninn um fyrir löngu.
Nú þegar friður er loks kominn á aftur og reikna
má með að hann haldist í flestum greinum fram á
haustið 1971, ætti að nota þann tíma vel til þess að
undirbúa málin svo rækilega að ekki þurfi að koma til
verkfalla. Með sameiginlegu átaki og góðum vilja
allra aðila, sem hér eiga hlut að máli, ætti það að
geta tekizt, og þeirri lausn mundi öll þjóðin fagna, að
undanteknum þeim fáu mönnum, sem alltaf vilja
stofna til vandræða og inndeilna.

—————ag—BBSM iwiiii IIIII
S'ivaxandi sjúkrakosnaður i Bandarikjunum:
Almennar sjúkratrygg-
ingar í uppsiglingu?
Allir vita, að mikill
munur er á tryggingum
í Bandaríkjunum og til
dæmis á Norðurlöndum.
Á Norðurlöndum öllum
er víðtækt kerfi al-
mannatrygginga, en í
Bandaríkjunum eru
frjálsar tryggingar regl-
an. Þar kaupa menn sér
tryggingu hjá einkaað-
ilum, ekki aðeins gegn
eldsvoða eða skemmd-
um á bílnum sínum held
ur einnig fyrir því, að
þeir veikist og þarfnist
læknishjálpar eða dval-
ar í sjúkrahúsi.
Fjórðungur engar
tryggingar
Af þessu leiöir að sjálfsögöu,
aö þaö er dýrt að veikjast í
Bandaríkjunum og dýrara en
hér. Þótt þaö sé taliö sjálf-
sagt, að hver maður tryggi sig
og fjölskyldu sína fyrir veikind-
um, er raunin sú, aö fjóröungur
íbúanna’'Í)éfur alls engar sjúkra-
tryggingar samkvæmt opinber-
um skýrslum. Meira en helming
ur hefur einungis tryggingu, er
greiöir kostnaö, ef menn veröa
að leggjast í sjúkrahús, en ekki
í því tilviki að leita þurfi lækn-
is. Nær enginn hefur svo trygg-
ingu í því tilviki, ef hann þarf
aö fara á „hvildarheimili'*.
Kostnaöur við læknisþjónustu
hefur jafnan verið hár í Banda-
ríkjunum. Læknar hafa einnig
notið mikillar samúðar hins al-
menna borgara, sem gjarnan
bendir á, að „læknarnir bjargi
mannslífum", þegar þessi mál
ber á góma. Um nokkurra ára
skeið hefur þetta mál veriö
meðal þeirra, sem hinn banda-
ríski borgari lætur sér tíðrædd-
ast um.
Verkalýðsleiðtoginn Walter
Reuther, sem lézt fyrir
skömmu var mikill baráttu-
maður fyrir almennum sjúkra
tryggingum.
IIIIIIIIIHI
Umsjón: Haukur Helgason
Dr. Egeberg í bandaríska
heilbrigðisráðuneytinu spáir
gjörbreytingum í trygginga-
málum eftir 6—7 ár.
Lagasetning í tíð
Bandaríkin verja nú um
fimm þúsund milljöröum á ári
til heilbrigðismála, og fjórðung-
ur þeirrar upphæðar kemur frá
sambandsstjórninni f Washing-
ton. Þetta er mikil aukning á
fáum árum. Til dæmis jukust
þessi útgjöld um 11% á einu
ári milli 1968 og 1969. Orsakir
vaxtarins eru ' þær, að ríkis-
stjórnin hefur kornið til skia-1-
anna á ýmsum mikilvægum
sviöum. Þrátt fyrir áherzluna á
frjálsar tryggingar hafa síðustu
ár verið samþykkt lög um stuðn
ing hins opinbera við fólk, sem
við veikindi á að stríða, þar sem
aðaláherzlan er lögð á stuOning
við aldraöa og fátæka.
Frumvörp um þessi efni komu
fram í stjórnartíð John Kenne-
dys forseta og voru samþvkkt
í stjórnartíð Johnsons. Fram-
kvæmd þeirra hefur verið miög
ábótavant, og eru margar sögur
um misnotkun þeirra. Meö þeim
var, eins og vænta mátti, sköp-
uð aukin eftirspurn eftir læknis
þjónustu, sem hækkaöi verö-
ið á henni. Sannað er, að í ýms-
um tilvikum misnotuðu lækn-
arnir þessi lög. Dæmi er um
lækna, sem vitjuöu sjúklinga
í stórum hópum í einu, 40 eöa
50 sem „voru afgreiddir á fá-
einum mínútum“. Fyrir eina
slíka heimsókn til hópsins fékk
læknirinn ef til vill 30 þúsund
krónur f einu lagi.
Virðuleg sjúkrahús voru stað
in aö þvi að hafa tvöfalt gjald
af hinu opinbera. Læknar tóku
aó krefjast sérgreiðslna fyrir
þjónustu, sem þeir áöur höföu
innifaliö i almennu greiðslunni.
Enda voru læknar frá upphafi
andvfgir þessum iögum, sem
voru kölluð „sósíalismi" eða
„skríðandi sósíalismi“. Lækna-
samtökin bandarísku, hafa bar-
izt gegn öllum slfkum lögum
allt frá stjórnartíð Trumans,
f”rrum forseta. Hins vegar
er sagt, að a-nd'Uaöa læknasam-
takanna við sjúkratryggingar á
vegum hins opinbera hafi minnk
að í seinni tíð.
88% aukning kostnaðar
við sjúkrahúsdvöl
Ein orsök þess er hin mikla
hækkun kostnaöar. Frá 1965
hefur hann vaxið um 27 af hund
aði og kostnaður við dvöl 1
sjúkrahúsi vaxið um 88 af
hundraði. Þótt hin nýju lög hafi
komið mörgum þeim til hjálpar,
sem áður höfðu beinlínis „ekki
efni á að leita til læknis“, hvem
ig sem á stóð, hefur hlutur ým-
issa annarra versnað.
Millistéttin taldi sig áður fyrr
í nokkuð tryggri stöðu, enda
treysti hún á einkatryggingam-
ar. Nú hefur kostnaður vaxið
svo, að millistéttarmenn segja,
að „enginn hafí efni á að veikj-
ast, nema auðmenn og fátækl-
ingar“, hinir fyrri vegna ríki-
dæmis sfns og hinir síðari vegna
trygginganna. Segja menn, að
nú verði að tryggja „að kostn-
aðurinn við veikindin valdi ekki
meiri skakkaföllum fyrir sjúkl-
inginn en veikindin sjálf“.
Læknasamtökin hafa nú sjálf
lagt til við þingið, að sett verði
lög um almennar tryggingar.
Skuli þær byggjast á því, að
hið opinbera kaupi tryggingu
fyrir fólk hjá einkafyrirtækjum.
Þannig geti einkaframtakið stað
izt en jafnframt komi tfl skjal-
anna stuðningur hins opinbera
í rfkara mæli en verið hefur.
Baráttumál í næstu
kosningum?
Sumir telja að almennar
sjúkratryggingar muni verða
mjög á oddinum í næstu for-
setakosningum, árið 1972. Á
þingi hefur repúblíkaninn Jacob
Javits, öldungadeildarþingmað-
ur frá New York, um langt'
skeið barizt fyrir almanna-
tryggingum. Hinn nýlátni verka
lýðsleiötogi, Walter Reuther,
beitti sér fyrir ýmsum umbót-
um í þeim málum. Heilbrigöis-
málanefnd með fulltrúum
beggja flokkanna mun væntan-
lega leggja til breytingar.
Martha Griffiths, þingmaður
demókrata frá Michiganfylki,
bar nýlega fram frumvarp um
almannatryggingar. Vill hún, að
þær taki til sjúkrahúsavistar,
og læknisvitjunar, en einnig
greiði þær kostnað við gleraugu,
tannviðgerðir og sálfræöiaðstoð.
Yrði þetta frumvarp samþykkt,
mundu útgjöld til hins opinbera
til heilbrigðismála margfaldast
f einu vetfangi. Fjár til þessa
skuli aflað meö framlögum at-
vinnurekenda, launþega og rík-
isins.
Eftir 6—7 ár
Misfellurnar á framkvæmd
laganna um stuðning hins opin-
bera við aldraða og fátæka, og
ekki sízt hinn gífurlegi kostn-
aður við hvers kyns læknishjálp,
hafa nú leitt til þess aö marg-
ir spá því, að Bandaríkin muni
innan skamms leggja inn á
sömu braut og Norðurlönd og
setja lög um almennar sjúkra-
tryggingar, er nái til allrar þjóö
arinnar.
Dr. Roger Egberg, einn yfir-
manna heilbrigðismálaráðuneyt-
isins segir: „Væntanlega munu
líöa ein sex eða sjö ár, áður en
við verðum komnir nálægt þvi
að leysa vandann, án þess að
ringulreið skapist".
1... ....