Vísir - 20.10.1970, Side 7

-VÍSIR . Þriðjudagur 20. október 1970.
cTVlenningarmál
Austurbæjarbíó sýnir nú Grænhúfurnar. undir lögregluvernd dag hvem, á myndinni sést
mannsöfnuður úti fyrir bíóinu einn fyrsta sýningardaginn. Hvað finnst kvikmyndaeftirlitinu
um mynd ebis og þessa? Er það saklausari skemmtun að drepa fólk í Víetnam en geta
böm?
Þráinn Bertelsson skrifar um kvikmyndir:
Gr æning j ar nir
Grænivúfúmar.
(Xhe Green Berets)
Stjórnendur: John Wayne
& Ray Kellogg
Franileiðandi: Michael
Wayne
Handrit: James Lee Barrett
Aöalleikendur: John Wayne
David Janssen, Jim Hutton,
Aldo Ray, Raymond St.
Jacques, Bruce Cabot, Luke
Askew, Batrick Wayne o. fl.
Amerísk, gerð árið 1969,
138 mínútur, íslenzkur
texti, Austurbæjarbíó.
fjað nvun vera einn af meiri
háttar kostum lýðræðis, að
hver og einn má koma íram
og prédika hvaða vitleysu sem
er. Samtovæmt lögum lýðræðis-
ins mega þeir, sem ern prédik-
aranum ósammála, ekki þagga
niöur í honum og velta honum
upp úr tjöm og fiðri (jafnvel
þóbt hann eigi iþað margfalt skil
iö), heldur verða þeir á frið-
samfegan hátt að sannfæra fólk
um, að viðkomandi prédikari sé
að vaöa reyk og þeirra máistað
ur sá eini réititi.
Nú viM svo til, að John Wayne
prédikar i Austunbæjarbíói á
iwerju tovöldi klutokan fimm og
níu, eins og margaugiýst hefur
verið í öilum fjölmiðlum, sem
þegja þó venjulega þunnu hljóði
þegar merkilegri pappírar en
Jo'hn Wayne stíga í stólinn.
Það hefur sömufeiðis komið
fram. að til er fólk, sem stað-
hæfir, að John Wayne sé fals-
spámaður, og máli sínu til sönn
unar ku einhver hafa rekið löpp
ina gegnum rúðu í bíóinu enn
fremur hefur lögreglan boriö
fólk i stórhópum úr úr bíóinu og
lagt það í járn fyrir að vilja
trufla sýningar. Þetta mætti lög
reglan reyndar oftar gera, þeg
ar menn eru með háreysti á
kvikmyndasýningum, en það
kemur þessu máli ekki við.
ÖU þessi læti virðast samt
einuagis hafa haft þser afteiö
ingar, að nú vilja allir óðir og
uppvægir kynna sér málflutn-
ings Johns Wavne, sem mótmæl
endur segja, að sé svo vondur.
Fólk, sem ekki hefur farið f bíó
árum saman. þýtur upp úr
körinni til að sjá „Grænhúfurn-
ar“ og þeir, sem venjufega líta
ekki við öðru en kJámmyndum,
standa tímunum saman í biöröð
í haustrigningunum til að ná
sér í miða. Þetta virðist sanna,
að vilji maður mótmæla ein-
hverju, er skynsamtegra að gera
það með talfærunum eða með
skrififærum heldur en með lík-
amanum.
Það er þvá leitt til þess að
vita, að menn skuli haifa vakið
svona mitola athygli á þessari
mynd, sem að mínu viti er með
ómerkitegri myndum. sem hafa
sézt hér lengi, og er þá anzi
mikið sagt.
Jþað, sem sagt verður mynd-
inni til hróss, er heldur fátt,
en þó hlýtur maður að viöur-
kenna, að aMt sem að tækni-
legri h'lið hennar lýtur er fyrsta
flokks, enda eru hvergi í heim-
inum betri kvikmyndaiðnaðar-
menn en í Hollywood.
Allt annað varðandi mynaina
er rugl, voðaiegt rugl. Það er
engu líkara en myndin hafi ver
ið ætluð börnum, enda hafa fjár
málamenn fyrir vestan löngum
grætt á þvá mikla peninga að
gera bamalegar myndir, sem full
orðið fólk virðist vera fíkið i
að sjá.
Bfnisþráð myndarinnar ætti
að vera óþarfi að kynna, þvi
að ætLa má, að ailir, sem á ann-
að borð eru læsir, viti eitthvað
um hann, eftir moldviðriö.
Aftur á móti flytur myndin
vissan boðskap, sem er viðhorf
Johns Wayne og fjölskyldu hans
til styrjalda yfirleitt með sér:
stöku tiJliti til stríðsins í Víet-
nam. John Wayne & Co. er
þeirrar skoðunar, að strið sé
kannski óæskilegt, jafnvel
slæmt, en engu að síður nauð
synlegt í vissum tilvikum, og
örugglega nauósynlegt f Víet-
nam. Og í framhaldi af því
telur þessi dáði og elskaði leik
ari, að það sé heilög skylda
þess, sem í stríði á að reyna að
vinna það með öllum tiitækum
ráðum og berjast þangað til
yfir lýkur af fagmennsku og
föðurlandsást — það er að
segja, ef maður er svo heppinn
aö vera Bandaríkjamaður, eða
undir verndarvæng Bandaríkj-
anna. Séu menn á hinn bóginn
ekki Bandaríkjamenn né undir
verndarvæng Bandaríkjanna, en
eigi samt í styrjöld, þá lítur
John Wayne svo á, að viðkom
andi séu hinir verstu fantar,
hvarvetna rébtdræpir.
J sjálíu sér skiptir það ekki
miklu máli, hvaða skoðun
John Wayne hefur á styrjöld-
um, en það skiptir öMu máli,
að hann er ekki einn um sfna
skoðun. AMa tíð hafa veriö til
menn, sem háfa verið svo sann
færðir um ágæti sáns málstaðar,
að þeir hafa verið neiðubúnir
að deyja fyrir hann. Það eitt
út af fyrir sig gerir ekkert til,
og það væri algert svínarí að
harðbanna mönnum að ganga í
dauðann fyrir þaö, sem þeir
trúa á. En því miður er reynd-
in sú, að ef menn eru nógu
sannfærðir um ágæti einhvers
málstaðar viija þeir langhelzt,
að einhverjir aðrir deyi vegna
hans.
Þaö eru slíkir menn, og slfk-
ur maður er John Wayne, sem
eru þess vaidandi, að einn helzti
munurinn á steinaldarmanni og
tuttugustualdarmanni er sá, að
steinaldarmaðurinn banaði óvin
um með grjóti einum og einum
í senn, en tuttugustualdarmenn
drepa hverjir aðra helzt ekki
nema i milljónatali með svo
stórkostlegum vígvélum, að fyr
ir verðgildi þeirra mætti kaupa
nægan mat handa öllum þeim
fjölmörgu jaröarbúum, sem búa
við sult alla sína stuttu ævi
og deyja síðan úr ófei-ti.
■jyú er þaö ekfci i verkahring
rnanns, er hefur kvikmvnda
gagnrýni að tómstundagamni,
að vera meö heimspekilegar hug
renningar um, hvort strið er
réttlætanlegt eða ekki, enda
halda menn sennilega áfram að
stríða til eilifSarnóns, (sem
kannski er ekki langt undan),
þótt undirritaður uppástendi
það, að ekkert stríð sé réttíæt-
antegt, og enginn einn aðili geti
átt sök á strfði, heldur þurfi
til tvo eða fleiri.
En svo vi’kið sé aftur að 6-
myndinni, þá hefur hún fleiri
gaMa heldur en hinn viðbjóðs-
lega boðskap. Hún er fyrst og
fremst áróðursmynd, og allir
munu geta verið samdóma um,
að áróöur er andstyggilegt fyrrr
bæri, hvar sem er og hv«nær
sem er, því að hann miðar að
þvá að hindra fólk í að mynda
sér sjálfstæðar og híutlægar
skoðanir. Frelsi og menntun eru
helztu andstæður áróðurs, og
það fer iMa á þvf, að þeir sem
segjast unna frellsi og menntun,
boði skoðanir sánar með svo
ósvffnum áróðri, að sjálifur
Göbbels heitinn hefði verið stolt
ur af.
Fyirir utan ailt þetta er mynd-
in svo yfirgengilega væmin, að
tekur út yfir ailan þjófahálk. Öf
an á kaupið er fyndnin í mynd-
inni svo lágkúruleg, að þvi verö
ur varla með orðum lýst. Til
dæmis verður einn mannaum-
ingi í mymdinni að hetju, vegna
þess aö hann er skotinn til bana.
Hann getur dáið rólegur, þ-ví
hann veit að nafni hans verður
haldið á lofti um ókomna tið,
með því að sfcira salernin á
einni herstöðinni í höfuðið á
honum, „Provo-Privy“. Maður-
inn hét Provo og Privy þýðir
salerni, og hlæi »ú hver sem
viil.
Fjað er vitaskuld út í hött að
1 hneyikslast á forráöatnönn
um Austurbaejarbíós fyrir að
taka þessa mynd til sýningar,
það væri sama og ætlast til
þess af þeim, að þeir tækju kvik
myndaeftirlitið í sínar hendur.
En hitt er skrýtið, að toviikmynda
eftirlitið skuli ekki sjá neitt at-
hugavert við þessa mynd, úr
því viö erum að burðast með
kvrkmyndaeítirlit á annað borð,
meðan kvikmyndahúsum er hót
að lögsókn. af þau sýni klám-
myndir. Maður hélt aMa tið, að
það væri saklausari skemmtun
að geta böm heldur en drepa
menn.
En það ætti þó ekki að saika
að benda bíöstjóranum á, að
dagar striðsmynda eins og
„The Green Beretis“ virðaist sem
betur fer senn taldir. Vinsæl-
ustu myrndir, sem sýrrdar eot i
heiminum rtm þessar muwKr,
em stníðemyawör, eins og „M.
A. S. H.“ og „Catóh 22“, sem
sýna strfð i öðru og vonandi
sarmara Ijösi.
Að lokutn langar mig til að
hvetja þá, sem halfa áhuga á
góðum kvikmyndum, aö láfca 6-
gert að sóa tíma og penimgum
f að sjá þessa ómerkitegu mynd.
Iðnskólinn i Reykiavik
Saumanámskeið
Saumanámskeið í verksmiöju-fatasaumi mun
verða haldið á vegum Iðnskólans í Reykja-
vík, ef næg þátttaka fæst.
Námskeiðin verða tvíþætt:
1. Fyrir byrjendur, kennsian fer fram fyrir
hádegi.
2. Fyrir fólk, sem þegar hefur hafið störf í
verksmiðjum, kennsla fer fram eftir kl. 5.
Námskeiðin munu hefjast 2. nóvemher og
standa yfir í 6 vikur.
Skriflegar umsöknir skulu berast skrifstofu
skólans, eigi síðar en þriðjudaginn 27. oktöber.
Skal þar getið um aldur, nám, fyrri störf,
heimilisfang og símanúmer. Þátttökugjaíiá er
kr. 300,—
SKÖLAST3ÓRS.
TOBRUK
Stjómandi: Arthur Hiíter
Aðalhlutverk: Rock Hud-
son, George Peppard, Nígel
Green, Guy Stockweli o. fl.
Amerisk, islenzkur texti,
Laugarásbío.
jp'ftir allt það, sem hér kemur
á undan im „The Green
Berets". mætti kannski haMa,
að undirritaður sé ákafur and-
stæðingur striðsmynda yfirleitt,
en svo er þó eibki. Það eru tfl
stráðsmyndir af ýmsu tagi, og
„Grænhúfurnar" er striðsmynd
af wersta tagi, gerö tfl að rétt
læta og ceka óskammfeiímn á-
róður fyrir styrjöld, sem héð er
í dag. Svo enu til myndír, sem
segja sögur úr þeim stráðum,
sem til ailrar liddía er takSS,
gerðar til aö segja frá einhverj-
um atbwrðum, sönnum eða logn
um.
í myndinni í Laugarásbiíói seg
ir firá hápd manna, sem geiðir
eru út af örtkkmi tfl aS sprengja
upp eidsney tisbi rgöastöSvar
Rommels f Tobruk en eyðttejjj
ing þeirra birgðastööva hafði í
för með sér, aS Roransel gat
ekki beitt allu liði ssmt í osust-
unni við Eil Aiamein, þar sem
Monitigomery vann sron fræga
sigur.
Um sannleiksgiidi myndarinn-
ar í smáatriðum skal látið ósagt,
enda mun myndimtí frekar aatfl-
að að vera skemmtimynd en
sagnfræðileg heimfld. Ánóðar-
inn í myndinni er fyrirferðariítfl
enda standa heidur ekki jafe-
mifclir hugsjwiamenn og Jofan
Wayne á bák við hana.
Sum atriði myndarkuiar eru
allvel gerð, en flest meiriháíítar
atriði eru gerð af tiítaluiJega lit-
illi tæikni og vanefnum.
ísLenziki tiextrrm við myndioa
e-r sömuiteiðis gerðar af mffchnu
vanefnum, og óski3 janle@t hvers
vegna þýðandinn er sffe/llt að
gizfei út í bláinn á merkingu
orða, sem eru finnanleg í hvaða
vasaoróaibók sem er.