Vísir - 16.07.1971, Qupperneq 8

8
V1SIR. Föstudagur 16. júlí 1971,
VÍSIR
l_' • ■Vv .• -
Otgefandi: KejtkJaprenr nt.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. GyjðHssOB
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
1 Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jótaannessoa
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Simar 15610 11660
Afgreiösla- Bröttugötu 3b Sfmi 11660
Ritstfóra: Laugavegi 178. Slml 11660 f5 Unnr)
Áskriftargjald kr. 195.00 á mðnuöi innanlands
t lausasölu kr. 12.00 eintakiö
Prentsmiöja Visis — Edda hí.
Ekki stafur um fjáröflun
]Yp.lefnasarnningur nýju stjórnarflokkanna lofar lág-
launafólki margs konar kjarabótum. — Kaup verði
hækkað, vinnuvika stytt í 40 stundir, orlof lengt
í fjórar vikur. Kauphækkun, er nemur um 3 vísitölu-
stigum, komi strax til framkvæmda. Auk þess sé
„mögulegt“ að auka í áföngum kaupmátt launa
„verkafólks, bænda og annars láglaunafólks um 20%
á næstu tveimur árum.“ — Á öllum sviðum er lof-
að aukningu á ríkisframlögum og lækkun skatta.
Ríkisstjórnin heitir því, eins og sagt er að „endur-
skoða allt tryggingakerfið, meðal annars með það fyr-
ir augum að greiðslur almannatrygginga til aldraðs
fólks ogöryrkja verði hækkaðar að því marki, að þær
nægi til framfæris þeim bótaþegum, sem ekki styðjast
við aðrar tekjur“. Þeirri hækkun á elli- og örorkulíf-
eyri, sem koma átti til framkvæmda um næstu ára-
mót samkvæmt lögum frá síðasta Alþingi, skuli flýtt
með setjaingu bráðabirgðalaga.
Þarna er um að ræða markmið, sem munu kosta rík-
issjóð og atvinnuvegina mikið fé. í málefnasamningn-
um finnst ekki stafur um það, hvaðan þessir peningar
eigi að koma. Jafnframt telur ríkisstjómin sér kleift
að framlengja verðstöðvun, „þar til nýjar ráðstafanir
til að hamla gegn óæskilegri verðlagsþróun verði
gerðar.“
Þá segist stjórnin ekki munu beita gengislækkun
í haust. Sú setning í málefnasamningnum er áróðurs-
bragð. Engum, sem til þekkir í efnahagsmálum, hef-
/ur komið til hugar, að gengið yrði fellt. Gjaldeyrissjóð-
ir hafa verið vaxandi og gjaldeyrisstaðan er traust.
Framlenging verðstöðvunar er einnig í samræmi við
stefnu fyrrverandi ríkisstjórnar. Af þessu má ráða, að
nýja stjórnin telur að bjart sé yfir í efnahagsmálum,
þegar hún tekur við forsjá þjóðarbúsins úr hendi fyrri
stjórnar. Ekki er annað að sjá en hún telji sig geta
afgreitt með einu pennastriki tekjuhækkun til fjöl-
margra þegna þjóðfélagsins án þess að hafa þurfi á-
hyggjur af öflun þessa fjár.
Því miður er þessu á sama veg farið og flestu öðm í
þessum málefnasamningi. í heild sinni minnir samn-
ingurinn meira á kosningastefnuskrá ábyrgðarlítilla
aðila en raunhæfa áætlun um stefnu rikisstjómar.
Mörg atriði í málefnasamningnum eru að vísu í
meira lagi varhugaverð. Nægir þar að nefna boðaða
stefnu í varnarliðsmálunum og ýmsum atvinnumálum
auk þess sem margir óttast, að landhelgismálum sé
nú teflt í tvísýnu.
Stjórnin hefur hins vegar stór orð um kjarabæt-
ur. Ánægjulegt er, að hún telur unnt að bæta hag
þeirra, sem hafa minnstar tekjur.
Hinu skyldi enginn gleyma, að nú hafa þessir flókk-
ar völdin og um leið ábyrgðina. Að því mun koma, að
stjómin verður að fara ofan í vasa borgaranna til að
sækja þá fjármuni, sem hún eyðir.
VARÐVEIIÍA ARF-
LEIFÐARMNAR
A llt springur út á hinu dejliga
danska handrita,vori. Gagn
kvæm ást íslendinga og Dana
blossar upp á nýjan leik. ÖM-
um skuldaskiptum er lokið og
viö megum byrja aö rifja upp
dásamlegar samverustundir
gegnum aldimar. Ó, hvað við
vorum gæfusamir að mega
hanga í piilsinu á dönsku
mömmu. Hugsið ykkur, ef viö
hefðum lent undir miskunnar-
lausri nýlendustjórn Breta eða
Frakka. Sjáið hörmuleg örlög
Hjaltlendinga. Þakka þér fyrir
elsku Sören, að þú gafet okkur
líf. Aldaflöng vinátta og tengsl
íslendinga við Dani verður okk
ur til ævarandj blessunar.
Rifjum bara lauslega upp
byrjun íslenzkrar borgarmenn-
ingar. Meðan okkar vesaela og
fákæna íslenzka þjóð hírðist fyr
irhyggjulaus í moldarkofum forn
aldarinnar þá höfðu okkar
elskulegu dönsku leiðtogar vit
og framsýni fyrir oss og reistu
hér fyrstu kaupstaðina. í þjóð
ernislegrj ofstækisvillu höfum
við kallað Skúla fógeta föður
Reykjavíkur og reist honum
styttu í fögrum garðræktar-
brautryðjanda-trjágarði hins
danska Sohierbecks landlæknis,
sem er ein þeirra dönsku arf
leifða sem við varöveitum hvað
myndarlegast, — en hver er
sannleikurinn, allt hans inn-
réttingabrambolt var vanhugs-
að og fór á hausinn. Nær væri
að reisa hinum eiginlegu feðr-
um Reykjavlkur myndastyttur,
hinum dönsku framtaksmönn-
um, eins og Sunckenherg kaup-
manni, sem er öHu nær hinn
raunverulegi faðir Reykjavfkur
o.g sVðan röð danskra kaup-
manna eins og Knudsen og
Knudtson Petræusi, Biering,
Hiomsen og Tærgesen. Þessir
héldu uppi reisn staðarins fyrstu
öldina. Fyrir það megum við
vera okkar dásamlegu dönsku
herraþjóö ævarandi þakklátirog
viðurkenna að bæði Reykjavík
og Akureyri voru danskir kaup
staðir, útbreiðslustaðir göfugr-
ar danskrar menningar.
ITér á íslandi, uppi í hinu
háa norðri höfum við varö
veitt mjög merkilega danska
menningararfleifð. Við vorum í
aldaraðir framverðir danskrar
menningar á yztu skerjum móti
bafísum og hvalrósum. Fyrir
dönsk áhriif upplyftumst viðog
hættum að ganga á sauðskinns-
skóm og ullartreyju en fengum
okkur kravatt og slifsi. Þeir
kenndu okkur á kaiflfi, sjókolade
og brændevin og þeir sýndu
okkur hvemig átti að rækta
róslr 1 juFtapöttum og setja upp
gardiner.
Nú skulum við fara að hugsa
hllýlega ti'I þessara lærimeist-
ara okkar, meðan Flateyjarbók
liggur vestur á Melum. Við skul
um bara viðurkenna að með okk
ur rfkir enn hin blómlegasta
danska menning. Það er meira
að segja mjög merkilegt rann-
sóknarefni, hvernig dönskmenn
ing hefur varðveitzt hér óspillt
á hjara veraldar. Á sama t£ma
hefur menning Dana sjálfra
mengazt svo mjög af engilsaxn
eskum áhrifum að hún er ó-
þekkjanleg og það rennurmanni
til rifja. Það er hryggilegt aö
kom til Kaupmannahafnar og
sjá hvernig hinum hreinu
dönsku menningarverðmætum
hefur verið kastað á glæ, hvern
ig allt er orðið amerfkamserað
og hvernig blikkbeljan. bulivarð
ar og bilastæði hafa gersamlega
þurrkað út gamla sögustaði og
minjar. Við uppi á íslandi sem
Iærum frá bamæsku f skólun-
um hina hreinu og blæfögru
dönsku Jóns Ófeigssonar og
Ágústs Sigurðssonar með ná-
kvæmri málfræði Rasmusar
Ras'ks fáum hreinlega fyrirhjart
að. þegar við heyrum og lesum
það hryllilega hrognamál af
ens'ku og amertsku slangi, sem
nú er talað í Danmörku Viö
skulum snúa heim staðráðin í
að skilja það mikilvæga menn-
ingarblutverk, sem okkur hefur
verið falið, að varðveita síðustu
leifar ómengaðrar danskrar gull
aldarmenningar í heiminum.
Við skulum hjálpa Dönum
upp úr feninu. Viö getum verið
stoltir þegar við gerum þeim
ljóst hvílíka fjársjóði viö varð
veitum fyrir þá. Við skulum
bjóða hingað til lands alveg sér
stakri danskri menningarsendi
nefnd til að kynna sér hið merk;
leþa framlag okkar.
Svo stfga þeir út úr flugvél-
innl frá Kaupmannahöfn, kúltúr
kommissionin, heita eitíhvaö
Pedersen og Rasmussen og saa-
ledes. Við undirbúum komu
þeirra vel. Forðum var venjan
að meyra slíka herra með reið-
túr suður fyrir Hafnarfjörð,
en við höfum það betra, bjóðum
þeim bara í Tingvallahring og
til sikkerheita höggvum viö fyr
irfram alla stuðdemparana und-
an rútunni, svo gestirnir fái
að njóta verulegrar bylgjóttr-
ar sjóferöar og kynnist hinni
dönsku arfleifð 'i „brautryðj-
enda“-starfi danskra ingeniöra
á íslandi. Þær eru svo dæma
laust prúðar holurnar á vegin-
um alveg í takt við Det var
an lördagsaften, svo við meg
um til méð að láta þá heyra
hvemig söngvaraþjóðin sem svo
lengi drottnaði á Konunglega
varðveitir arfleifðina í bílsöngv
unum. meðan stúturinn gengur
á milíi. Og at tænke sig, sjálfur
vegurinn til TingvaHa var lagð
ur sérstaklega fyrir danska
kónginn. Þetta er Kongevejen,
faann ætti alveg sérstaklega að
varðveitast og má aMs ekM
hróifla við honum.
Cvo er sjálfsagt að koma við
á einhverjum vegbrúnar-
restaurantinum til að kynna
gestunum hina dásamlegu arf
leifð danskrar gastrónómíu og
kogekúnstar, sem en varðveita
ist á íslandi. Ætli það verðj þá
ekki þessi sfgildi vörubílstjóra
snitsill, det er extra prima fint
trippe og trunteköd. ohsaadej!
lig. Ogsaa kommer salaten, des-
værre har vi ikke store forraad
af gröntsager paa Island í Somm
eren, saa vi bruger bare til
salaten hundesurer og haarblad
ker og saa kommer her den
dejlige njolestappe. eneste grönt
sager vi har. Ög saa kommer
kartoffleme, desværre har vi
ikke særlfg gode kartoffler f
denne aarstid, egentlig bartkar
toffler ment for svin, men vi
hugsede at det var netop fint'
for vore elskede danske gester,
som er saa flinke at dyrke svin.
Og við getum konrið við á
Reykjum í Mbsfellssveit, þar
sem dánskir lærimeistarar, Boe
skov og Tybjerg kenndu okkur
að rækta svo dásamlegt græn
meti. levkoj og chrysantemum
og tómata í drivhúsum Það
er svo margt að skoða á leið-
inni. Hér era hitaveitufram-
kvæmdimar sem Höjgaard og
Schultz gáfu okkur og nafn
þeirra er einnig skrifað gullnu
letri á Sogsvirkjunina.
Við komum á hinn mikla
sögustað Tingvalla, sem er
frægastur fyrir þær miklu há-
tíðastundir í Ifi þjóðarinnar.
þegar hátignirnar konungar
Danmerkur sóttu okkur heim.
Við minnumst með klökkva, þeg
ar Danakonungur færði okkur
frelsisskrá á þúsund ára afmæl
inu. Svona vora Danir aMtaf
indælir og blíðir við okkur.
Við kynnumst dönsku braut
ryðjendastarfi Rydens og Prytz
í skógrækt í furulundunum við
Öxarárfoss og Rauðavatn. Hvar
sem við ökum um víðar sveitir
minnumst við þess, hvernig
danskir agrónómar rannsökuðu
fræðilega myndun fslenzkra
þúfna og kenndu okkur áveit-
ur og túnasléttun. Við getum
farið austur f Bræðratungu, þar
sem danskt auðfélag hóf kennslu
á dönskum stórbúskap, Viðkom
um til Örebakke, vöggu danskr-
ar músíkmenntar á fslandi og
blessum minningu Jörgensens
mjólkurbústióra í Flóabúinu,
sem kenndi okkur gerlagaldr