Vísir - 28.06.1972, Blaðsíða 6

6
VÍSIR Miövikudagur 28. júni 1972
VISIR
tJtgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Valdimar H. Jóhannesson
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 32. Simi 86611
Siöumúla 14. Simi 86611 (5 linur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakiö.
Blaöaprent hf.
Lœknar undir smásjá
Læknastéttin hefur sætt töluverðri gagnrýni i
nágrannalöndum okkar á undanförnum árum. í
Bandarikjunum er hún sögð berjast hatrammlega
gegn ýmsum endurbótum i heilbrigðismálum. Og i
Vestur-Þýzkalandi birti fréttaritið Spiegel feikna
ýtarlega og vandlega uppbyggða gagnrýni á lækna
þar i landi. Gagnrýnisefnin snerta velflest svið i
starfi lækna. Hér á landi hefur einnig borið á gagn-
rýni i garð lækna.
Að vissu marki er sú gagnrýni réttlætanleg.
Meirihluti islenzkra lækna er einstaklega áhuga-
laus um endurbætur á heilbrigðisþjónustu. Er stétt
þeirra þó sá aðili, sem bezta aðstöðu hefur til að ná
endurbótum fram. Sumir þættir heilbrigðis-
þjónustunnar eru beinlinis skipulagðir af læknum,
t.d. vaktþjónusta lækna i Reykjavik, sem hlýtur að
teljast fremur frumstæð. Þá er athyglisvert, hve
fáir læknar hafa stuðlað að fyrirbyggjandi
aðgerðum i heilbrigðismálum eða að yfirgrips-
miklum aðgerðum, sem gætu bætt almenna heilsu.
Varla getur gagnrýnin hér á landi orðið harðari
með neinni sanngirni. Allur þorri islenzkra lækna
fetar áreiðanlega ekki i fótspor þeirra erlendu
stéttarbræðra sinna, sem sagðir eru telja sjúkling-
ana veratil þess að þjónusta sig fjárhagslega,þekk-
ingalega og virðingarlega, en hafa litinn eða engan
þjónustuvilja sjálfir.
Svo má ekki gleyma þvi, að stór hópur islenzkra
lækna hefur staðið fyrir markverðustu nýjungum i
heilbrigðisþjónustunni. Það eru að verulegu leyti
læknar, sem hafa byggt upp þjóðþrifafyrirtæki eins
og rannsóknastöðvar Krabbameinsfélagsins og
Hjartaverndar og hæli fyrir berklasjúklinga,
öryrkja og til náttúrulækninga. Þessi hópur er svo
fjölmennur, að ótrúlegt er, að nokkur önnur stétt
eigi hlutfallslega jafnstóran hóp virkra áhuga-
manna um framfaramál þjóðarinnar.
Ekki má heldur gleyma tannlæknunum, sem oft
eru skammaðir fyrir okurverð á vinnu sinni. Stað-
reyndin er sú, að félagsskapur þeirra hefur i mörg
ár starfað að umfangsmiklum og kostnaðarsömum
áróðri fyrir bættri tannhirðu Islendinga, svo að þeir
þurfi siður á tannviðgerðum að halda. Þetta sýmr
að tannlæknar eru yfirleitt trúir hlutverki sinu, þótt
það kunni að rýra viðskipti þeirra.
Þannig verða ljósu punktarnir yfirgnæfandi,
þegar læknastéttin er tekin undir smásjána. Það er
þó áberandi, að hinir virku áhugamenn um fram-
faramál eru fjölmennari i hópi roskinna lækna en
hinna, sem eru á bezta aldri. En samt er ástæða til
bjartsýni um framtíðina, þvi að i röðum allra
yngstu læknanna eru margir, sem ætla greinilega
að láta til sin taka i heilbrigðisframfaramálum. •
Ekki veitir af þessum áhuga, þvi að ótal verkefni
biða. Læknisþjónusta þarf að verða virk i strjálbýli
landsins. Læknanámið þarf að laga betur að þörf
þjóðarinnar fyrir almennar lækningar og fyrir-
byggjandi aðgerðir. Draga þarf úr eyðimerkur-
göngum sjúklinga milli sérfræðinga og sjúkrahúsa
og hinum feiknarlegu biðtimum, sem verða á þeirri
göngu. Fyrirbyggjandi heilbrigðisþjónustu þarf að
byggja upp af auknum krafti. Af nógum slikum
vandamálum er að taka, sem læknastéttinni er
skyldast að hafa frumkvæði að þvi að leysa.
Hcath á floti.
Finnst nú ein leiðin til
að fella krónuna?
Ólafia hét þvi að fella
ekki gengið, af sömu fá-
visi eða kæruleysi og is-
llenzkir pólitikusar fyrr
(og siðar) um gengis-
málin. Gengið var fellt i
'vetur i skálkaskjóli
•niðurlægingar dollar-
|ans, frábær aðferð,
,sögðu leiðtogar. Ný fjár-
málakreppa gæti nú
auðveldlega gefið
^stjórnvöldum þá ósk
upplyllta, að unnt yrði
að feila gengið á næst-
unni i skálkaskjóli ei-
Iifðar hrunstefnu
Igengiskerfis heimsins.
1 þetta sinn eru sterlingspundið
'og danska krónan i mestu striti.
jHaustiö 1949 fylgdum við falli
pundsins i fellingu islenzku krón-
lunnar og var afsakað með við-
skiptatengslum og hefðar við
iStóra-Bretland. Við gripum svip-
að tækifæri haustið 1967 og frest-
juðum hinu óumflýjanlega i eitt
ár, og gjaldeyriseign nettó varð
núll við orðhengislishátt hag-
fræðitungutaks, sem er i eðli og
liklega visvitandi tilbúið, svo að
fáir útvaldir skilji, menn úr hag-
fræðiskólum, en sjaldnast ráð-
herrar tslands, siður aðrir. Og
við, sem höfum, mismunandi
skilningsrikt, numiö þessa guða-
tungu, erum einnig heilaþvegnir,
log bögglast fyrir okkur aö túlka á
islenzku, einkum gegnum hulu
'staðreyndaleyndar embættis-
kerfisins, timahrak og slóðaskap
lokkar blaðamanna.
Og enn að vori 1972, nokkrum
mánuðum eftir gengislækkun,
voru gjaldeyrissjóðir þverrandi,
sem ekki má kalla þvi nafni, það
^einfaldar hlut, sem ætt að skýra á
flóknara'máli, segja góðgjarnir
menn, sem eru heilaþvegnir i
guðatungunni.
iÞjóðernispuð
i veginum
Hagfræðin eru vafalaust bless-
uðust fræða, og með þeim höfum
einnig við, meðvitað og ómeðvit-
að, ruözt fram og haldið sjálf-
,stæði, enda eigum við i þeirri
grein marga menn færa. En
itungutak þeirra manna hlýtur að
valda, fremur en fávisi stjórn-
imálamanna, sem hafa margir
hverjir hᣠgreindarvisitölu og af-
iburðahæfileika til að læra utan-
bókar, allt nema málefnasamn-
Iing ólafiu, að stjórnmálamenn
hér neita, nema i draumum, að
iviðurkenna, að gengislækkun er
eitt af þvi, sem ekki verður undan
ikomizt við vissar aðstæður. Eng-
llllllllllll
Umsjón:
Haukur Helgason
in vitsmunaleg skýring getur ver
ið á yfirlýsingum foringja um
„enga gengislækkun i fjögur ár,
eða átta eða tólf” i þessu litla
landi okkar, sem veltur eftir öld-
um heimsviðskipta i eðli sinu
vegna smæðar og einhæfni, til
viðbótar gengi heims, sem við er-
um tengdir i æðakerfi gengismál-
anna jafnvel við Maldiveyjar.
Þetta gengiskerfi er orðið úrelt i
meira lagi, á þeim aldarfjórð-
ungi, sem það hefur staðið, vel i
fyrstu, og þverúð þjóðernispuðs
stendur helzt i vegi fyrir
breytingu til einhvers, sem vit
væri i. Gengiskreppur elta hver
aðra og það þótt i vetur hafi
verið breytt gengi um veröld til
bóta og nokkur lækning fengist i
bili. Og nú kalla menn það, er
gerist ekki „kreppu”, eða hvað,
sem erhvorteðér leikur með orð.
Góð kunnátta
i fölsun gengis
Kannski kemst pundiö úr
krappanum með nokkru floti
niður á við að sinni marandi i
hálfu kafi, og kannski missa is-
lenzkir leiðtogar af tækifærinu i
þetta sinn og kannski getur krón-
an lengi vel haldið skráðu gengi,
einkum með skemmtilegum til-
brigðum með „fölsun gengis”,
sem við höfum töluverða kunn-
áttu i frá fyrri árum og áratug-
um. Þar vita visir menn, að af
nógum leiöum er að taka, allt upp
i hálf opinberar gengisfellingar
og gaman að kenna einhverjum
um að hafa vakið „ótta um
gengisfellingu”, ef það yrði sára-
bót einhverjum, en ekki þjóðinni.
Áhrif vitleysunnar
hér á landi
Gengiskreppurnar úti i heimi
eru svo algengar orðnar, er
gengiskrefið brestur, að varla
tæki þvi að eyða orðum að þeim ef
ekki væri fyrir sakir beinna
áhrifa allrar vitleysunnar hér á
landi, i verðlagi og lifskjörum
hverju sinni, mismunandi mikið.
t
Spurningin um gengisfellingu
islenzku krónunnar er i sjálfu sér
gamanmál, með tilliti til póli-
tikusa, en hefur þvi miður sorg-
legri svip, hvort sem afsakanir
fyrir henni eru traustar eða ekki
að áliti leiðtoga og kunnáttu-
manna um áróður hjá flokkunum.
Gengisfellingin veldur verðhækk-
unum innfluttrar vöru á
hvers manns borði, og þá kenna
menn rikisstjórn helzt um, og hún
reynir að hengja einhverja hag-
fræðinga sér til bjargar, eins og
herforingjar liflétu liðsforingja
eða myrtu Gyöinga til að hylja
ósigra sina á vigvöllum og sleppa
kannski. Gengisfall getur verið
sök rikisstjórnar eins og mjólkur-
verðið, en engin islenzk stjórn
hefur gripið til hennar nema af-
nauðsyn, en þó má vissulega
kenna þeim stjórnum, sem leyfa
verðbólgu að rása og eyða sjóðum
um fall gengis.
Krónan gæti lafað
Gengismálin eru eitt þrotlaust
fréttaefni, og auðvitað á valdi
stjórnar, hvenær hún fellir gengi,
að fenginni blessun alþjóðlegra
stofnana, sem íslendingar fá
venjulegast án teljandi fyrirhafn-
ar vegna eymdar sinnar.
Auðvitað þarf krónan ekki að
fylgja öllu sem lækkar.
Hátt i fimm milljarðar eru i
gjaldeyris,,sjóði”, sem við köll-
um svo, og þess vegna þyrfti ekki
að fella gengi krónunnar i haust.
Mætti lafa lengur, þótt illa tækist
til. Haustið 1968 var gengi ekki
fellt, fyrr en þessi „sjóður” stóð á
„núlli”. Einhvern veginn má þó
ætla, að versnandi staða og ekki
litil eyðslustefna geri hvert tæki-
færi til afsökunar gangisfellingar
mjög svo kærkomið leiðtogum,
eða að minnsta kosti verði þeim
til gleði i baðkerinu á laugardags-
kvöldum.