Tíminn - 22.02.1966, Side 11

22. febrúar 1966
TIMINN
ARABÍU LAWRENCE
ANTHONY NUTTING
79
í London, í þakklætis og virðingarskyni fyrir afrek hans í
þágu Englands, við hlið manna eins og Nelson, Wellington
og Constable, hetja lista og stríða, sem eiga svo mikinn
þátt í mikilleik Bretlands. Sá félagsskapur hæfir vel lista-
manninum og hermanninum sem voru sameinaðir í per-
s&ranni T. E. Lawrence.
33.
Ástæðan.
Hver var ástæðan fyrir gátunni Lawrence? Hvernig á að
skýra út gjörðir og verk þessarar einkennilegu persónu,
sem sameinaði í sér andstæður og sálarhnúta sem nægt
hefðu þúsund?
Margir höfundar hafa reynt að svara þessari spurningu,
en engum hefur hingað til tekizt það. Eins og aðrir, sem
hafa reynt að skilja þessa óskiljanlegu persónu hef ég ráð-
fært mig við þá vini hans og ættingja, sem enn eru á lífi
og ekki fundið neitt svar við því hvað hafi valdið því sem
hann gerði. Það finnast ef til vill svör við vissum atriðum,
en þau skýra þá ekki önnur atriði, svo þau verða þýðingar-
laus þegar á heildina er litið.
Ástæðan fyrir þessu er sú, að Lawrence svaraði þessu
aldrei og trúði engum fyrir innstu hugsunum sínum. Það,
sem menn vita er komið frá öðrum eða hefur fundizt í
rertum hans að honum látnum. Mönnum hættir einnig mjög
tíl þess að blanda saman þeim tveim höfuðspurningum sem
varða hegðun hans. Þær eru, fyrsta, hvað var það sem olli
þvi að hann hvarf frá Damaskus og önnur, hver var
ástæðan fyrir því að hann hvarf í „klaustur" flughersins?
Það væri rangt að halda þvi fram að þessar spurningar
væru ekki skyldar og tengdar hyor annarri, en þær eru
sérstæðar. Sú fyrri er stjórnmálalegs eðlis, og hún en þáð
nátengd staðreyndum að af' henni má draga vissar álykt-
anir. Hin nær dýpra, nær til andlegra, líkamlegra og til-
finningalegra víxlverkana sundurtætts sálarlífs. Margir höf-
undar hafa freistast til þess að bera fram einfalt svar, sem
sé, að þjáningar Lawrence hafi stafað af svikunum við*Araba
og þar sé svarið bæði við fyrri spumingunni, hvers vegna
hann fór frá Damaskus, og þeirri síðari, hvers vegna hann
gekk í flugherinn. Þetta er ekki rétt svar, eins og rannsókn
staðreynda mun sýna.
Vissulega vom það hin sáru vonbrigði og svikin í Damakus,
sem ollu því að hann hljóp frá sigrinum, sem hann
átti svo mikinn þátt í að vannst. Hann hafði fengið nóg
af eigin leikaraskap og deilugirni og togstreitu Araba inn-
byrðis, sömuleiðis var nóg komið af mótsagnakenndum lof-
orðum, sem hlutu að vera svikin og við þetta bættust sár-
indin yfir vanþakklæti Feisals og andleg og líkamleg of-
þreyta. Hann hóf þessa baráttu sem leik til Þess að losna
undan leiðindunum í kortagerðarstofnuninni. Eftir að hann
hitti Feisal, verður baráttan honum draumur og boðskapur
um frelsun Arabíu. Metorðin freistuðu hans að unnum sigri
yrði hann önnur hönd Feisals í frjálsu Sýrlandi. Svo kemst
hann að fyrirætlunum bandamanna um að skipta Arabíu
á milli sín eftir stríðið, þvert ofan í gefin heit. Og nú
hefst sigurgangan, taka Akaba og endurvakin trú á mátt
Araba til þess að skapa sjálfum sér örlög. „E1 Aurens“
hljómaði hærra en röddin í eigin brjósti, sem hvíslaði
„svik.“ Arabar myndu hrífa eigið frelsi úr höndum fjand-
mannanna. Það myndi gerast í Ðamaskus.
Og einn dag verður draumurinn martröð. Lawrence skildi
að samvinna ættflokkanna var aðeins í orði, fjölskylduerj-
urnar hófust með Hashemitum. Nú hverfur öll von um að
Arabar megni að verja það frelsi, sem þeir höfðu unnið.
Metorðagirnd hans var horfin og hann var ekki lengur boð-
berinn. Hann vissi fyrirætlanir bandamanna og sigurinn varð
honum hismi og svívirða og við þetta bættist augsýnileg ósk
Feisals að losna við hann sem allra fyrst.
Það leið ekki langur tími þar til hann dróst aftur inn
í sömu hringiðuna, fyrst af Feisal, síðar af Churchill. Það
leit út fyrir að.hann yrði að horfa upp á enn meiri auð-
mýkingu Araba við afturkomuna, en hann segir sjálfun. að
méíi Kairó ráðstefriunni hafi Bretar efnt heit sín. En tæpu
ári síðar eftir að Bretar höfðu fullgilt heit sín og þar með
heiður hans sjálfs, gekk hann í flugherinn undir fölsku
nafni. Það er því ekki hægt að halda því fram að ástæð-
urnar fyrir því að hann hverfur í „klaustur“ flughersins,
C The New American Lfbrarv

UND IR FÖLSKU FLAGGI ■ m ■ • í '■.?< ' .• , S - Í,'V V'Á'.‘Jv.>'v ■*V,. j'" ■•r, *, ‘•>4 V -• ANNE MAYBURY
41
í borgina, borða úti og fara í
Tate Gallery seinna í dag.
— Það er ágæt hugmynd. Hvar
ætlar þú að borða?
•— Ég veit það ekki. Ég hafði
hugsað mér að biðja þig að benda
mér á góðan, ódýran stað.
Rhoda þuldi upp nokkra staði.
— Þú verður bara að velja,
sagði hún utangátta. Ég ætla að
sækja kort. Þá geturðu alltaf
fylgst með hvar þú ert.
Hún var burtu aðeins augnabiik.
Þegar hún kom aftur rétti hún
Vonnie kortið. En hún hélt á ein-
hverju öðru í lófanum. Hún leit
á dragtina, sem Vonnie var i og
sagði:
— Ég held þér veiti ekki af að
vera í þessari dragt. Það er dá-
lítið hráslagalegt úti. Hún þagn-
aði og hélt áfram í samræðutón.
— Þetta er falleg dragt. Ég hef
ekki séð þig í henni fyrr. Keypt-
irðu hana hér.
— Nei, í Kanada.
Rhoda horfði sem heilluð á
jakkann. — Þetta er einkenni-
legt.
— Hvað?
— Hnapparnir eru svo óvenju-
legir Hún gekk nær og horfn het
ur á þá.
— Ur gleri með litlum máluð-
um fuglum. Þetta hlýtur að vera
handunnið.
— Dragtin var ekki ódýr. Vonn
ie hló við tilhugsunina um, hvað
Myra hafði borgað fyrir hana.
Hnapparnir eru sjaldgæfir. Ég veit
ekki hvernig þeir eru gerðir.
Rhoda rétti fram vinstri hönd-
ina og opnaði lófann.
— Og hér er einn nákvæmlega
eins.
Vonnie leit áhugalaus á hnapp-
inn. — Jæja.
— Það er skrítið. Rhoda_ horfði
enn á hana. — Þú skilur, Ég fann
þennan.
—Einmitt, þá er víst einhver
gramur yfir því að hafa týnt hon-
um.
— Ég fann hann, hélt Rhoda
áfram, eins og hún hefði ekki
heyrt til Vonnie, — við rhododdr
on runnana úti í garðinum . .
Vonnie setti höndina eins og
ósjálfrátt niður í vasann og kippti
henni svo upp aftur.
Henni tókst að láta eins og ekk-
ert væri og tala áhugalausri röddu.
— Þá eru þeir kannski ekki
eins sjaldgæfir og ég hélt.
— Þeir eru það kannski ekki,
Myra.
Rhoda virti hana fyrir sér með
blíðum skilningsvana augum.
Vonnie krosslagði hendurnar.
— Það er ýmislegt, sem fuglar
flytja milli garða. Til dæmis alls
konar rusl.
— Hann er þungur, sagði
Rhoda stuttlega og sléttur. Það
væri erfitt fyrir fugla að halda
á honum í nefinu. Nei, það hlýtur
að vera önnur skýring á þessu.
Óþekkta konan, sem stúlkan sá
í garðinum.
— Já, sjálfsagt, sagði Vonnie
með ákafa.
— Kannski er bezt ég geymi
hann. Kannski spyr einhver eftir
honum.
Rhoda lét höndina síga. — Þú
ættir að taka með þér regnhlíf.
Og nú má ég ekki sluksa lengur.
Gættu þess, að hnapparnir séu
vel fastir. Þú sérð hvað þarf lítið
til að maður týni þeim.
Vonnie stóð kyrr, lömuð af
hræðslu. Hún vissi fyrir víst að
þetta var einn af hennar hnöpp-
um. Aukahnappur hafði verið fest
ur innan á jakkann, en hafði dott-
ið af og í flýtinum hafði Vonnie
stungið honum í vasann — og
i gleymt honum.
Kvöldið, sem hún kom hingað
fyrst og læddist um garðinum,
hafði hún verið klædd i þessa
dragt. Hún mundi nú, að hú
hafði stungið höndum í vasan
meðan hún faldi sig í runnunun
i Þegar hún beygði sig niður t
að hrekja köttinn burtu haf?
hnappurinn kannski dottið ú
vasa hennar.
Nú mundi kannski lítill skrau
hnappur eyðileggja allar áætlai
ir hennar. Hnappurinn gæti dre{
ið hana inn i morðmál, orðið ser
sönnun þess, að hún var svikar
hún myndi leiða skömm yfir Myr
l og sorg yfir Joss frænda . .
Rhoda gat ómögulega vitað, a
hún hafði komið til Englands fyi
en búizt hafði verið við og þa
var hún, sem hafði verið í garí
inum. En Rhoda gerði sér full
grein fyrir að svona hnappar vor
mjög sjaldgæfir og hún vissi lík
að Vonnie hafði ekki verið í þesi
ari dragt, meðan hún bjó í hú:
inu.
En ef ég segi nú að ég ha!
uppgötvað, að ég hafi misst auki
hnapp? Segi að ég hafi geyn
hann í veskinu og hljóti að haf
misst hann, þegar ég tók upp vas
klútinn úti í garðinum. Hún hefí
átt að hafa þugsun á þessu stra:
Nú var það of seint. Nú var betr
að láta eins og hún hefði gleyn
því, ef meir- yrði talað um þaí
Hún yrði bara að gæta sfn a
láta ekki í ljós sérstakan áhugi
En hún gat ekki gleymt augn
ráðinu, sem Rhoda hafði ser
henni.
Rhoda ætlaði að afhenda lö{
reglunni hnappinn.
Þá mundi Vachell lögregluful
trúi biðja um að fá að skoða fati
að þeirra kvenna, sem í húsin
voru og mundi bera hnappin
n
saman við hnappana á dragt
Vonnies. Hvað mundi þá gerast?
Já, hvað? Ralph hafði sagt, að
lögreglan væri hreinustu galdra-
menn. En kannski mundi Rhoda
þegja.
Sjálfsagt ekki. Rhoda var dular
full kona, hún óskaði kannske að
einhver yrði grunaður — og sek-
ur fundinn. Óskaði þess sín vegna,
þar sem hún var jafn tortryggi-
leg og aðrir á heimilinu. En hvers
vegna skyldi Rhoda vilja ráða
Joss Ashlyn af dögum. Áf sömu
ástæðu og ýmsir aðrir. Vegna þess
að einhver vissi um innihald erfða
skrár hans . . . Bara einn . . .?
Eða þau öll?
13. ■ ■
Það var hægara ort en gert að
útiloka manneskju úr lífi sínu.
Það krafðist viljastyrks, sem ekki
var yfir hendi, þegar ástin og
þráin voru hins vegar. Samtalið
við Nigél úti í gárðinum
ásótti Vonnie stöðugt, hvað sem
hún hafðist að.
Ef hún var svo heppin að
gleyma því stöku sinnum, þurfti
smámuni eina til að rifja það
upp fyrir henni. En Vonnie var
ákveðin í að gera sitt ýtrasta
til að komast yfir þessa liðnu ást
Á hverjum degi tók hún sér eitt-
Otvarpið
Þriðjudagur 22. febr.
7.00 Morgunútvarp. 12.00 Hádeg
isútvarp.
13.00 Við
vinnuna:
Tónleikar. 14.40 ViS, sem heima
sitjum. Gerður Jóhannsdóttir hús
mæðrakennari á Laugarvatni tal-
ar um húsmæðrafræðslu. 15.00
Miðdegisútvarp. 16.00 Siðdggisút
varp 17.20 Framburðarkennsla í
dönsiku og ensku 18.00 Tónlistar
tími barnanna. Guðrún Sveins
dóttir stjprnar tímanjim 18.20
Veðurfregnir. 19.30 Fréttir. 20.00
Einsöngur í útvarpssal: Friðbjörn
Jónsson syngur íslenzk lög við
undirleik Óiafs Vignis Alberts
sonar. 20.20 Ný tónlist í NY: 1)1:
Leifur Þórarinsson stjórnar. 20.
50 „Jubel“ forleikur eftir Weber.
21.00 Nýtt þriðjudagsleikrit: „Sæ
farinn“ eftir Lance Sieveking,
samið eftir skáldsögu Jules Verne
Leikstjóri: Benedikt Árnason.
21.35 Píanómúsík: Svatjoslav
Richter leikur úr Prelúdíum og
fúgum op 87 eftir Sjostakovitsj.
22.00 Fréttir og veðurfregnlr.
22.20 Húsfrú Þórdís Séra Gunn
ar Árnason les söguþátt eftir
Magnús Björnsson (3). 22.40 „Við
elda Sigaunanna" Strengjasveit
leikur sigaunalög. 23.00 Á hljóð
bergi. 24.00 Dagskrárlok.
Miðvikudagur 23. febrúar
Öskudagur
7.00 Morgunútvarp 13.00 Við vinn
una 14.40 Við. sem heima sitj
um
15.00
Miðdegis-
útvarp 16.00 Síðdegisútvarp 17.20
Framburðarkennsla í esperanto
spænsku 17.40 Þingfréttir. 18.00
Útvarpssaga barnanna: „Flóttinn"
eftir Constance Savery Rúna
Gísladóttir kennari les þýðingu
sína (4). 18.20 Veðurfregnir 18.30
Tónleikar 19.30 Fréttir 20.00
Daglegt mál, Árni Böðvarsson
flytur þáttinn. 20.05 Efst á baugi
Björgvin Guðm. og Björn-
Jóhannss. tala um erlend málefni
20.35 Blóðsöfnun og blóðgjafir
Kjartan J. Jóhannsson héraðs-
læknir flytur erindi. 21.00 Lög
unga fólksins. 22.00 Fréttir og
veðurfregnir. 22.20 „Útlegðin
langa“, smásaga eftir Leó Tolstoj
22.45 Organleikur í Hafnarfjarðar
kirkju. Áskell Snorrason leikur
íslenzk þjóðlög og kvæðalög í
eigin útsetningu. 23.15 Dagskrár
lok.
Á morgun