Tíminn - 27.03.1966, Qupperneq 7

19
SCNNUDAGUK 27. man 19«6
TÍMINN
Sveinbjörn Óskarsson:
VD KREFJUMST FRÆDSLU
Grein þessi er rituð vegna bind-
indisdags 27. marz 1966 að til-
hlutan Landssambandsins gegn á-
fengisbölinn.
Það hefur löngum verið básún-
að út um allar jarðir, hversu illa
íslendingar fara með vín. Ég vil
hvorki vefengja það né taka undir.
Hins vegar eru til þeir hlutir, sem
mætti ræða um á opinberum vett-
vangi en er of lítið gert af nú.
Hér er átt við fræðslu. í áfengis-
löggjöfinni eru ákvæði um fræðslu
um áfengi. Samkvæmt þeim skal
fræðsla fara fram í öllum skó'um,
sem eru reknir af hinu opinbera
eða njóta styrks af almannafé.
Markmið fræðslunnar er að koma
í veg fyrir, að unglingar hefji
neyzlu áfengra drykkja. Fræðslu
skal veita um, hvaða afleiðingar
ofnautn áfengis hefur á einstakl-
inginn og þjóðfélagið og auk þess,
hvemig bezt er að forðast hana.
Fræðslumálastjórnin skal annast
útvegun kennslubóka, kvikmynda
og annarra 'gagna, sem nota má til
þessarar fræðslu. í viðbót við laga-
ákvæði var gefin út reglugerð, er
segir nánar til um, hvernig fara
eigi að til að fræða unglingana.
Ungum nemendum skal veitt
fræðsla um áhrif áfengis á ein-
staklinginn og fjölskyldu hans, en
eldri nemendum skal veitt fræðsla
um áhrif þess á þjóðfélagið í heild.
Siðan er sagt, að fræðslan eigi að
fara fram þegar ákveðin fög eru
kennd. Fögin eru: Heilsufræði, líf-
fræði, líffærafræði, íþróttir, félags-
fræði, náttúrufræði, siðfræði, krist-
in fræði, efnafræði, átthagafræði
og sagnfræði, einkum í framhalds-
skólum, þar sem engin sérstök
kennslubók er til um áfengi. Hver
aemandi á að fá fræðslu sem svar-
ar til tveggjá klukkustunda á mán-
uði á kennslutímanum. í kennara-
skólanum skal lesið með kennara-
efnum bókina „Handbók kennara
um áfengi og tóbak.“ Fræðslumála-
stjóri á að hafa nákvæmt eftirlit
með, að lögum og reglugerð sé
framfylgt
Nú hefur verið gerð grein fyrir
núgildandi ákvæðum um fræðslu
um áfengi. Það er alveg áreiðan-
legt, að þau eru mjög góð og full-
komin. En þetta er aðeins önnur
hliðin á málinu. Hin hliðin er svo
framkvæmdirnar. Þær hafa verið
þannig, að gildandi ákvæðum um
fræðslu hefur verið slælega fram-
fylgt. Svo virðist sem Það sé und
ir kennurum komið, hvort nemend-
ur fái yfirleitt nokkra fræðslu.
Sjálfsagt eru þeir kennarar til sem
gera skyldu sína í þessum efnum,
en þeir eru í miklum minnihluta.
Ég vil ekki ásaka neinn einstakan
mann fyrir, að svona er ástatt um
mikilvægt málefni. Líklega er um
að kenna skipulagsleysi og skorti
á gögnum til að fræða kennara,
svo að þeir geti framkvæmt þá
skyldu, sem um ræðir. Þetta bitnar
vitanlega mest á unga fólkinu. Ég
veit ekki til, að bókin „Handbók
kennara um áfengi og tóbak" sé
lesin með kennaraefnum og er það
illt, þar sem mikill fróðleikur er
í þeirri bók.
Það er deginum ljósara, að ekki
er hægt að búa við svona ófremd-
arástand lengur. Eitthvað verður
að gera til að bæta úr. Það eru
sjálfsagt til ótal leiðir, sem hægt
er að fara. Nú sem stendur starfar
á alþingi milliþinganefnd, sem er
að yfirfara áfengislöggjöfina. Ekki
er mér kunnugt um, hvaða tillögur
hún muni koma með til úrbóta.
En vonandi kemur þó eitthvað
raunhæft. Sú leið, sem helzt kem-
ur til greina að mínum dómi, er
sú, að gerð sé áætlun um fyrir-
komulag fræðslu um áfengi. Til
þess að hún sé haldin, verður sér-
stakur starfsmaður að fara milli
skólanna. Það má ef til vill nefna
þann mann námsstjóra. Það verð-
ur í verkahring hans að skipu-
leggja fræðsluna í framtíðinni og
afla nauðsynlegra gagna. Við, unga
fólkið, verðum að fá fræðslu.
Nú bregður svo við, að ekki er
allt ungt fólk við nám í skólum.
Það unga fólk fær enga fræðslu
og er hvergi gert ráð fyrir að það'
fái hana. Til þessara unglinga verð-
ur að ná, hvað sem það kostar.
Það má ekki láta trassaskap og
skipulagsleysi valda því, að ungt
fólk fái ekki fræðslu um áfengi
og það böl, sem af því getur leitt.
Það hlýtur því að vera krafa ungs
fólks á hendur stjórnendum þess-
arar þjóðar, að úr þessu ófremd-
arástandi verði bætt hið fyfsta.
, Við krefjumst fræðsíu.
Sveinbjörn Óskarsson.
ÁSKORUN
Málfundur Mímis, félags mennta
skólanema að Láugarvatni, hald-
iin 27. febrúar 1966, samþykkir
einróma eftirfarandi:
1. að skora á hæstvirtan mennta
málaráðherra og hæstvirta þing-
menn Suðurlandskjördæmis að
beita sér án tafar fyrir byggingu
nýs mötuneytis að Laugarvatni.
2. að vekja eftirtekt fyrr-
greindra aðila á því, að hér er
iim mjög áriðandi mál að ræða,
þar sem skortur á mötuneyti
stendur stækkun Menntaskólans
að Laugarvatni fyrir þrifum.
3. að vekja athygli fyrrgreindra
sðila á því, hve tilfinnanlega hin
auknu samskipti skólanna að
Laugarvatni vantar aukið húsrými
samfara auknum fjölda nemend-
anna.
Virðingarfyllst,
Kristján Guðmundsson,
form. Málfundanefndar.
(sign.)
Sveinn Ingvarsson, ritarL
(sign.)
Kristinn E. Eyjólfsson,
form .Mímis, fundarstjórL
(sign.)
Örlygur Jónasson, ritarL
(sign.)
c.c. Menntamálaráðherra
Þingmenn Suðurlandskjördæmis
Dagblöðin í Reykjavík
Blöðin Suðurland og Þjóðólfur
Skólaráo Laugarvatns
Greinargerð.
Þegar Menntaskólinn að Laug-
arvatni var stofnaður árið 1953,
var það árangur langrar þróunar
í kennslu Héraðsskólans að Laug
arvatni. Af dugnaði og framsýni
ráðamanna hans var byrjað á
kennslu í námsgreinum mennta-
skóla, og upp úr þeirri mennta-
skóladeild Héraðsskólans spratt
svo Menntaskólinn að Laugar-
vatni. Þar með rættist sú hugsjón
margra ágætra manna að stofna
menntaskóla í sveit, þar sem nem-
endum gæfist kostur á að stunda
nám fjarri glaumi borgarlífsins og
á ,sem ódýrastan máta. Árangur-
inn sýndi sig strax í upphafi, því
aðsóknin öx ört og þar kom, að
vísa varð meir en helming um-
sækjenda frá vegna skorts á heima
vistarhúsnæði. í árslok 1964 veitti
alþingi Ioks fé til aukinnar heima
vistar við skólann, og nú í haust
hófst svo fjölgun nemenda með
helmingi stærri 1. bekk en áður
var.
Þetta er vissulega ánægjuleg
þróun og í rétta átt. En aukinn
nemendafjöldi krefst ekki aðeins
rýmri heimavistar, heldur einnig
aukins mötuneytis.
Eins og áður er getið, þróaðist
Menntaskólinn að Laugarvatni
upp úr menntaskóladeild Héraðs-
skólans. Nemendur þeirrar deildar
voru þá nemendur við Héraðsskól-
ann og snæddu því í mötuneyti
Jnns. Þegar Menntaskólinn að
Laugarvatni var svo formlega
G ofnaður, samþykktu ráðamenn
bessara skóla, að oiötuneytið við
í éraðsskólann skyldi áfram vera
6 imeiginlegt skólunum. Þriðji
STÓlinn hefur einnig notið velvild-
ar forráðamanna Héraðsskólans, þ.
e íþróttakennaraskóli íslands.
Þetta samát hefur í alla staði far-
il ákjósanlega fram, og um leið
lekkað þann kostnað, sem matar-
þörfin leggur á nemendur.
Fyrir þá stækkun, sem hófst í
Ihaust, og áður er getið, voru nem-
endur við Menntaskólann 107,
remendur við Héraðsskólann tæp-
ílrga 130 og nemendur við íþrótta-
ikennaraskólann 14. Af öllum þess-
um mannfjölda voru aðeins 10 af
sraðnum, en hinir allir kostgang-
arar í mötuneyti Héraðsskólans.
í haust snæddu 244 nemendur í
mötuneytinu, ásamt breytilegum
fjölda kennara og verkamanna.
Borðsalur þessa mötuneytis er
um 185 m2 að stærð og eldhúsið
um 80 m2. í mötuneytinu eru:
Einn frystiklefi, tæpl. Vz rúmm.
2 rúmm. að stærð mjólkurkælir er
fyrir 300 1. (þ.e. dagneyzla).
Mest allar matarleifar verður því
að geyma við venjulegan stofu-
hita.
Aðbúnaður að starfsstúlkum er
mjög slæmur. íbúð þeirra er
léleg kjallaraíbúð (niðurgrafin),
án baðs og því vart mönnum bjóð-
andi. Það er því vel skiljanlegt,
að illa helzt á starfskröftum. Má
telja einsdæmi, ef nokkur stúlka
tollir lengur en einn vetur, og
þykir gott, ef hún er svo lengi.
Eins og nærri má geta nafa þess
ar lélegu aðstæður valdið minnk-
andi samlækkun á fæðiskostnaði
nemenda, enda hafa nokkrir nem-
endur ekki séð sér annað fært en
að segja sig úr mötuneytinu af
fjárhagsástæðum. Það er því aug-
Ijóst, að þetta mötuneyti getur
ekki þjónað auknuna fjölda kost-
gangara með sem ódýrustum hætti
Þess má og geta, að mötuneytið
er þegar orðið of lítið fyrir þarn
hótelrekstur, sem hér fer fram yf-
ir sumartímann.
Mötuneyti það sem um ræðir er
í kjallara Héraðsskólans, að hálfu
leyti niðurgrafið. Stækkun þess
yrði því mjög kostnaðarsóm og
aldrei nema skammæ bráðabirgða-
lausn, miðað við þann ávinning,
sem mundi nást við byggingu nýs
mötuneytis. Aukin samskipti skól-
anna inn á við skortir og húsnæði.
sem auðvitað fer vaxandi með
auknum fjölda nemenda. Sameig-
inlegt bókasafn er æskilegt. Hið
dýrmæta bókasafn Héraðsskólans
liggur undir skemmdum vegna lé-
legs umbúnaðar og bókasafn
Menntaskólans er á hrakhólum
með húsnæði.
Enginn skólanna hefur upp á
Framhald á bls. 22.
ÞÁTTUR KIRKJUNNAR
Safnaðarstörf
Sú breyting, sem nú gerir
stöðugt meira vart við sig í
starfsháttum kirkjunnar, stefnir
í þá átt að gjöra sem flesta
virka í hverjum söfnuði vekja
ábyrgðartilfinningu hvers ein-
staklings eða sem allra flestra
fyrir sínu sérstaka hlutverki og
aðstöðu í uppbyggingu og átök-
um til eflingar kristilegri
menningu.
Takmarkið er „gróandi þjóð-
líf með þverrandi tár, sem
þroskast á guðsríkisbraut. ‘Ilug
sjónin guðsríki er þá réttlæti,
friður og fögnuður í sálum og
samfélagi manna, einkum hið
ytra.
En safnaðarvitund — eining
og bræðralag sem flestra, ætti
að verða árangurinn hið innra,
en sú hugsj. hefur verið nefnd
samfélag heilagra á máli kirkj-
unnar.
Hér verður nú með Örfúum
orðum getið helztu samtaka eða
starfshópa innan safnaðar eða
safnaða, sem mætti telja grein
blómlegs kirkjulífs nú á dög-
um, t.d. hér á íslandi, og verð-
ur þá beinlínis miðað við þann
söfnuð, þar sem þessi störf eru
hafin.
Fyrst mætti auðvitað minn-
ast á þann hóp, sem aldrei verð
ur beinlínis félagsbundinn, en
finnur samt til ábyrgðar sinnar
fyrst og fremst, en það er fólk-
ið sem sækir kirkju flesta daga
og tekur virkan þátt í guðs-
þjónustunni. Á því fólki bygg-
ist allt hitt, sem síðar verður
getið. Kirkjurækna fólkið er
bæði ívaf og uppistaða hins
mikla helgiklæðis, sem mætti
líkja blómlegum söfnuði við.
Kirkjusóknin — kirkjugestir
hvers safnaðar er bæði grunn-
urinn eða homsteinninn, sem
allt byggist á og sá vermireit-
ur sem allt hitt er ræktað í að
minnsta kosti í byrjun. Góð
kirkjusókn er því bæði tæki og
tilgangur blómlegs safnaðarlífs.
Án góðrar þátttöku í guðsþjón-
ustu gerist aldrei mikið í safn-
aðarstarfinu. Þar er að vissu
leyti bæði upphaf og endir. Að-
alatriðið er að boðskapur, áhrif
og helgun kenninga og krafts
Krists snerti sem flesta, bæði
hugi þeirra, hjörtu og viljakraft
Fyrsta safnaðarfélagið má
því telja . kirkjukór eða söng-
félag hverrar kirkju. Það er
fólk, sem safnaðarlífið byggist
á, svo að segja má, að með
söngfólki kirkjunnar standi og
falli kraftur safnaðarstarfs næst
prestinum sjálfum að minnsta
kosti.
Og góður kór syngur ekki
einungis vel og æfir vel 'við
og fyrir hverja guðsþjónustu,
heldur hefur og söng- og músfk-
samkomur og undirbýr jólavök-
ur og páskavökur, söngmót og
hátíðakvöld, auk helgisöngs í
gleði- og sorgarathöfnum kirkj
unnar. Söngstjórinn, organist-
inn er því samkvæmt eðli starfs
síns nær því jafn þýðigarmik-
il persóna í söfnuðinum eins
og presturinn og er því mjög
þýðingarmikið að samstarf
þeirra sé gott og þar ríki gagn-
kvæmur skilningur og þekkin
hvors á annars viðfangsefnum.
Fórnfús kirkjukór safnar víða
í sjóð til hljóðfærakaupa og
ferðalaga og eftir hið almenna
safnaðarstarf og framkvæmda
lff kirkju sinnar með ráðum og
dáð syngur á fundum og félags
mótum.
Kvenfélag er það safnaðar-
félag, sem telja mætti næst
kórnum að gildi fyrir starf kirkj
unnar. Það safnar fé til kirkju-
bygginga í nýjum söfnuðum, en
bætir og prýðir eldri kirkjur
með helgigripum og listaverk-
um. En fyrst og fremst eflir
kvenfélagið menningu og fram-
farir safnaðarins og kynningu
safnaðarfólks með fjölmennum
fundum þar sem fram fara ým
iss konar umræður og dagskrár-
atriði til gagns og gleði auk
borðhalds, kaffikvölda og veizlu
fagnaðar. Kvenfélagið vinnur
svo sérstaklega bæði sérstakt og
í sambandi eða samstarfi við
önnur félög og nefndir að marg
þættum líknarmálum og hjálp
við bágstatt fólk og má segja
að góðgerðastarf sé takmark og
meginþáttur margra kvenfélaga
við kirkjurnar.
Bræðrafélag er hliðstætt kven
félagi, en þar starfa karlmenn
á svipaðan hátt og með svip-
uðu eða hliðst. fundarefni og
fyrirkomulagi og kvenfélagið.
Heppilegast þykir að þessi fé-
lög hafi félagsfundi alltaf reglu-
lega einu sinni eða tvisvar í
mánuði. Hvert félag hefur sinn
ákveðna dag og bezt er að þau
geri starfsáætlun fyrir hvert
starfstímabil strax í upphafi á
hverju hausti. — Þannig fæst
mest festa í framkvæmdir.
Bræðrafélag og kvenfélag
vinna í nánu samstarfi og hafa
stundum sameiginlega fundi og
útvega fyrirlesara til sameig-
inlegrar fræðslu um kirkjuleg
og kristileg málefni og starf-
semi.
Bræðrafélagið gengst fyrir
ýmiss kon|r fjáröflun, t.d. með
útgáfu korta bóka og blaða og
sölu þeirra. Ennfremur efnir
það til kirkjukvölda og kirkju
viku, þar sem samkomur eru
haldnar með ræðum, söng og
sýningum fyrir almenning að
minVista kosti einu sinni á ári.
Ennfremur undirbýr það og
vinnur að jólasamkomum fyrir
börn, aðstoðar við barnaguðs-
þjónustur og helgisamkomur i
kirkjunni og efnir til fræðslu-
kvölda I sambandi við tyllidaga
stórmenna, t.d. Haligrímskvöld,
minningarkvöld um Eina Bene-
diktsson, Matthías Jochumsson
eða Jón Vídalín.
Æskulýðsfélag er aðallega
byggt upp og starfrækt af ferm
ingarbörnum safnaðarins. Þar
er mest hreyfing og breyting
á öllu. Árlega vex, ef svo mætti
segja, fjöldi fólks upp úr þessu
félagi, en venjulega bætast þó
miklu fleiri við úr hópi þeirra,
sem fermast ár hvert. Það vinn
ur aðallega i tveim deildum,
eldri og yngri deild.
Þetta félag hefur fundi einu
sinni í viku yfir starfstíma vetr
arins og vinnur að því að festa
áhrif fermingarheits og ferm-
ingarathafnar í vitund unga
fólksins, auk þess sem því er
leiðbeint um félagslíf og
skemmtistarfsemi á hollum
grundvelli, háttvísi og bipdind-
is.
Auk fjölþættrar fundarstarf-
semi þar sem félagar undirbúa
sjálfir dagskrárefni, starfa ýms
ir áhugaflokkar, svonefndir
„klúbbar" innan vébanda félags
ins, t.d. Framsagnardeild, þar
sem leiðbeint er um leiksýn-
ingar og upplestur. Þjóðdansa-
deild, þar sem kenndir eru þjóð
Framhald á bls 22.