Tíminn - 25.05.1966, Blaðsíða 5

MEÐVIKUDAGUR 25. maí 1966
TNMINN
5
Otgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benedlktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og mdriði
G. Þorsteinsson Fulltrú) ritstjórnar- Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimui Gíslason Ritstj.skrifstofur t Eddu
húsinu, simar 18300—18305 Skrifstofur. Bankastræti 7 Af-
greiðslusími 12323 Auglýsingasimi 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Askriftargjald kr 95.00 á mán innanlands — t
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA hi
Sigur Framsóknarfl.
í viðtali við Tímann fórust Ej'steini Jónssyni, for-
manni Framsóknarflokksins m.a. svo orð um kosningaúr-
slitin:
„Þessar kosningar urðu mikill sigur fyrir Framsóknar-
flokkinn. Þær sýna glöggt, að flokkurinn heldur áfram
að vaxa drjúgum skrefum í kauptúnum og kaupstöðum
og staðfestist nú enn betur en áður, að hann er orðinn
langstærsti andstöðuflokkur Sjálfstæðismanna í þessum
byggðarlögum og öflugasti keppinautur þeirra. Kemur
enn skýrt í ljós, að vaxandi fjöldi manna vill byggja upp
stóran umbótaflokk, sem beitir sér fyrir kröftugri fram-
farastefnu á þjóðlegum grundvelli.
Það kom margt athyglisvert í ljós í þessum kosning-
um, en ég drep aðeins á fátt af því núna. Eg geri ekki ráð
fyrir því, að það fari framhjá ríkisstjórninni, t.d. að
öll atkvæðaaukningin í höfuðborginni frá alþingiskosn-
ingunum síðast fór til stjórnarandstæðinga og hefur
Sjálfstæðisflokkurinn þó löngum verið sterkari í borgar-
stjórnarkosningum í Reykjavík em alþingiskosningum.
Eg hlýt einnig að telja það tímamótaatburð, að eftir
þessar kosningar er Framsóknarflokkurinn orðinn stærsti
flokkurinn í fjórum kaupstöðum og náði því sæti af
Sjálfstæðisflokknum í þremur þeirra einmitt nú í þess-
um kosningum. í Keflavík gerðist þetta með svo sköru-
legum hætti, að fá dæmi, ef þá nokkur munu um annað
eins í kosningaannálum landsins“.
Sigruðu þeir líka?
Af dagblöðunum í gær er það hins vegar svo að skilja,
að allir hafi sigrað í kosningunum. Að vísu er Mbl. ekki
sérlega borubratt, en Bjarni Ben. segir þó ! blaðinu. að
„staða Sjálfstæðisflokksins í heild sé mjög sterk” og
Mbl. segir, að „því fari víðs fjarri, að hægt sé að túlka
þessi úrslit sem ósigur fyrir ríkisstjórnina” Það er sem
sagt ekki ósigur Sjálfstæðisflokksins að tapa sem svar-
ar 10. hverjum fylgismanni í kaupstöðunum. Er nú blað-
ið búið að gleyma orðum sínum um tap íhaldsflokksins
í Bretlandi og stórsigur Verkamannaflokksins, en þar
tapaði íhaldsflokkurinn í hlutfallstölum minna fylgi en
Sjálfstæðisflokkurinn nú!
Alþýðuflokkurinn telur það stórsigur að fá minna at-
kvæðamagn í Reykjavík nú en hann fékk í alþingiskosn-
ingunum 1963 og að fylgi flokksins stendur nokkurn veg-
inn í stað úti á landi. Til þess að gera sigurinn enn meiri
telur Alþbl., að Alþýðuflokkurinn hafi unnið tvo menn
á ísafirði og einn á Sauðárkróki vegna þess, að áður
hafði flokkurinn jafnmarga fulltrúa af sameiginlegum
lista flokka og telur auk þess öll atkvæði flokksins þar
beina aukningu, en telur í sama yfirliti. að Framsóknar-
flokkurinn hafi tapað 2 fulltrúum á Akranesi og öllu at-
kvæðamagni sínu þar!
Alþýðubandalagið telur það mikinn sigur í Reykjavík
að fá næstum sama atkvæðamagn nú og aðildarflokkar
Alþýðubandalagsins fengu samtals í síðustu kosningum
og sigur Alþýðubandalagsins vh’ðist það líka vera að tapa
fylgi úti á landi!!
Út af fyrir si^ er ekkert við það að athuga, að allir
uni glaðir sínum hlut, en verra er, ef forsætisráðherra
skilur ekki þann þunga áfellisdóm. sem kosningarnar
eru um stjórnarstefnuna og er þetta því furðulegra. þeg-
ar vitað er um allar útstrikanirnar, sem forsætisráðherr-
inn fékk á sig hér í Reykjavík og er það þó einsdæmi að
menn séu strikaðir út af neðstu sætum framboðslistanna.
Hákarlarnir á heimsmarkaðin-
um veröa stærri og stærri
í mörgum löndum heims,
einkum hinurn íólksmörgu, ger
ast nú örar breytingar, eins og
títt 'er um kaflaskipti, sem
tæknibyltingar valda. Þessar
breytingar viðskipta- og fram-
leiðsluhátta munu á næstu ár-
um segja til sin og hafa víð-
tækari áhrif, en nú eru fyrir-
"sjáanleg, og sú þróun er ekki
að öllu leyti ákjósanleg í aug-
um þeirra, sem vilja frjálst
framtak margra en ekki auð-
hringa, og að frjáls samkeppni
njóti sín en ekki auðhringa
einokun, sem heldur verði
neyzluvara uppi en lætur gróða
og hagnað af bættum fram-
leiðsluháttum renna í vasa
fárra en stórra eig. samsteyp-
unnar.
Eftirfarandi upplýsingar eru
þýddar og dregnar saman úr
viðskipta- og efnahagsmálatíma
ritum enskum.
Nokkur risastór fyrirtæki,
eða firmu, sem spanna allan
heiminn með starfsemi sinni,
hafa að undanförnu mjög leit-
azt við að ná yfirráðum yfir
smærri firmum sömu tegund-
ar í ýmsum löndum, og þar
með ná alveg yfirráðum yfir
hverri grein fyrir sig — ráða
verði og framleiðslumagni svo
að segja alls heimsins á ákveðn
um vörutegundum.
Stærsta firma veraldarinnar
er Genral Motors í Bandaríkj-
unum. Sala þessa firma var
meitír að verðmæti á s.l. ári
en úfflutningur alls Vestur-
Þýzkalands.
f 152 löndúm heimsins réðu
það 'ár 1—2% af heildartölu
firma eða hringir þeirra yfir
70—80% af verzlun þessara
landa.
Um 2% af öllum firmum
heimsins, eða hringar þeirra.
róðu yfir 70—80% af heims-
verzluninni 1965.
Eitt ljósasta dæmi um þró-
unina síðustu áratugi er á sviði
olíuvinnslu og verzlunar, en
sú grein krefst að vísu sér-
staks stórreksturs. Fyrir 50 ár-
um fyrirskipaði stjórn USA
skiptingu firmasteypunnar Stan
dard Oil Co. og varð hún þá
að 33 minni, sjálfstæðum fyrir-
tækjum. Nú er aðeins eitt af
þessum 33 firmum, Jersey
Standard Co. 19 sinnum stærra
en öll samsteypan var fyrir
skiptinguna.
Þessi þróun, og reynslan
sem fengizt hefur í samteypu
hringa og fært hefur ómældan
gróða til eigenda hinna mátt-
ugu hringa. hefur leitt til stökk
breytinga í sameiningu hinna
álíkustu firma í ýmsum lönd-
um og álfum. Má benda á
nokkur dæmi um þróunina síð-
ustu ár. í Þýzkalandi hafa tvö
stór járnfirma sameinazt —
Thussen Hiitte og Phönix—
Rhreinroler, og ræður þessi
hringur þar með meginhluta
allrar pípuframleiðslu í álf-
unni. Agfa í Þýzkalandi og
Gevert í Belgíu, sem framleiða
ljósmyndavörur, hafa samein-
azt. Volkwagen og annað stórt
bílafirma hafa gert með sér
samning, sem jafngildir sam-
runa að svo miklu leyti sem
evrópsk lög leyfa. í Frakklandi
hafa gerzt svipaðir atburðir, og
hafa jafnvel tvö járnfram-
leiðslufélög sameinazt í þýzka
firmanu Rohling.
Chrysler Comp í Bandaríkj-
unum hefur vaðið inn á enska
markaðinn og keypt Roots-sam
steypuna og Simca-bílasmiðj-
urnar í Frakklandi. Yfir 700
fyrirtæki af um 100 stórfyrir-
tækjum í Ameríku hafa lagt
í fjárfestingu á svæði sameig-
inlega Evrópumarkaðinum fyr-
ir allt að 4,5 milljarða dollara.
Þessi fjárfesting Ameríku-
manna hefur ekki átt einskærri
ánægju að fagna meðal Evrópu
manna. Viðurkenna má þó, að
ýmsar varnir hafa verið settar
upp í Evrópu til verndar heima
iðnaði. Hins vegar hafa marg-
ir stjórnmálamenn og iðju-
höldar viðurkennt, að þetta
flytji nýtt blóð og nýja tækni
inn í framleiðsluheim Evrópu,
en hann er á eftir Ameríku
í mörgu tilliti.
Hinir stóru hringar eru tald-
ir standa betur að vígi til rann-
sókna og hafa meira aðdráttar-
afl á hið lausa fjármagn. Sama
stefna og þetta hefur gert vart
við sig bæði í Japan og Ítalíu.
Spáð er áframhaldi á þessari
stefnu í fjármálaheiminum og
jafnvel enn meiri hraða og
stórfelldari sameiningu fyrir-
tækja en verið hefur. Stærð
fyrirtækjanna eða hringanna
er þó engin trygging fyrir
betri stjórn framleiðslu eða
sölumála, hvað þá að það leiði
til lægra vöruverðs.
Athugasemd við frásögn /
bókinni „fnn ti! fjalla"
Félag Biskupstungnamanna í
Reykjavík hefur á undanförnum
árum gefið út allmyndarlegt safn
ritgerða, sem nefnist „Inn til
fjalla.“ Eru alls komnar þrjár
bækur af ritsafni þessu og fjalla
þær einvörðungu um málefni varð
andi Biskupstungur og einstaka
menn, sem byggt hafa þetta forn-
fræga hérað fyrr og síðar. Er
þetta að sjálfsögðu góðra gjalda
vert og ber vott um lofsverða
átthagatryggð þeirra manna, sem
að útgáfunni standa. samfara góð-
um vilja til þess að fræða aðra
um hin margvíslegustu málefni
þessa um margt merkilega byggða-
lags. En góður vilji er þó ekki
einhlýtur og vissulega er enn
þyngra á metunum að fjallað sé
um hvert mál af samvizkusemi og
vandvirkni í hvívetna. Á þessi at-
riði hefur þó ekki ávallt verið
lögð sú áherzla sem skyldi.
í lok þriðja bindis þessa um-
rædda ritsafns er birt manntal í
Biskupstungum frá 1. des. 1950.
Þessi nafnaþula er samantekin af
Þorsteini Þorsteinssynj fvrrver-
andi hagstofustjóra og eru honum
í formála bókarinnar færðar sér-
stakar þakkir fyrir vel unnið starf.
sém óneitanlega bendir til þess,
að útgefendum bókarinnar hafi síð
ur en svo þótt neitt athugavert
við manntalið Tæplega fer þó h.iá
í, að hver sá. sem lítur yfir nafna
lista be’nnan og vel er kunnugur
ábúendum einstakra bæja í Bisk-
upstungum, átti sig ekki fljótlega
á því, að einni fjölskyldunni er
algerlega sleppt, nefnilega ann-
arri fjölskyldunni að Helgastöð-
um, en þar hefur verið tvíbýli um
margra ára skeið. — Nú er mér
að vonum ekki fyllilega ljóst,
hvers vegna fjölskylda þessi fann
ekki náð fyrir augum hagstofu-
stjórans, né annarra, sem hér eiga
hlut að máli. Hitt mun þó óhætt
að fullyrða, að varla hefði fjöl-
skylda úr röð hinna betri bæja
gleymst. En af þessu leiðir. að
Á næstsíðustu tonleikum Sin
fóníuhljónsveitarinnar á þessu
vori var stjórnandi Igor Buke
toff, en einsöngvari bandaríska
söngkonan Adele Addison Á efn
isskrá voru tvö verk fyrir hljóm-
sveit og tvö fyrir einsöng. Rödd
Adele Addisor, er um margt sér-
stæð .þétt o« þykk og mikið skól-
uð. en þó er raddbeiting svo und
arlega ójöfn. að þessi mikla rödd
nær hlustanda að mjög takmörk
uðu leyti og korr það harðast niö
ur á Mótettu Mozarts Exultate Ju
umrædda nafnaskrá ber að skoða
sem óvenju yfirgripsmikið úrval,
en ekki tæmandi skrá fyrir alla
íbúa hreppsins.
Það hefur jafnan þótt skylt og
og sjálfsagt að geta þess sérstak-
lega, þegar um úrval í einhverri
mynd er að ræða, og er það fyrst
og fremst gert í Þeim tilgangi,
að menn viti fyrirfram, að hismið
hafi verið skilið frá kjarnanum.
í þessu tilfelli hefur þetta þó al-
veg gleymst. En væntanlega verð-
ur úr því bætt í næsta bindi.
Eyþór Erlendsson.
bilatis. — Tærar og einfaldar lín-
ur þessa fagra verks fengu óvið-
feldinn og framandi blæ í túlkun
söngkonunnar og í lokaþættinum,
hinu velþekkta „Haleluja“.. rof
aði heldur ekki til. Aftur sýndi
hún aðra hlið í söngverki Samúel
Barbers Knoxville. Þar féll vel
saman rödd og túlkun, og var fróð
legt að kynnast verkinu, og túlk
un hennar á þvi. — Sinfónía no
100 eftir J Havdn (hin hermann-
lega) var í flutningi hljómsveitar
FTamhald a bls. 14.
I HLJÓMLEIKASAL
Sinfóníutónleikar