Tíminn - 12.06.1966, Blaðsíða 7

StTNNUDAGUR 12. júní 1966
19
TÍMINN
Stóra-V-atnsikarði og séð niður
í glj'úfrum líka dali. Niðri í
sito að segja hringmyndaðri
kros eru gamlar kastalabygg-
ingar, og ekki ósvipuð aðstæða
og í Bólstaðarhlíð, en samt enr,
þrengra. En uppi á hæð rétt
við kastalann en þó niðri í
dalnum gnæfa turnar klausturs
og kirkju. Þetta er Clervaux
Bjiartidalur. Við stígum öll út
úr bilnium og gönguan fram á
brúnina. Lágur en þýður
blukkuhljómur berst frá kirkj-
unni og bókstaflega fyllir dal-
inn. Hlér er friðurinn svo djúp-
nr, að ólíklegt er að nolkkum
tíma gaeti svo mikið sem storm-
guistur bæri þama blótmin og
trén eða rjálað við tuma og
glugga kastalans forna og hins
nýja helgiseturs. Maður signir
sig . eiginlega ósjálfrátt. „Hér
hlýtur það að vera,“ verður mér
að orði. Hlér hlýtur andi heilags
Berniharðs, sem breytt gat ræn-
ingjabælinu í unaðsreit friðar,
fórnar og sælu að svífa yfir
vötnum og völlum.
Við ókunt stíðan hægt niður
í dalinn, fram hjá virðulegum
kastala, sem hvað vera ættaróð-
al forfeðra Roosveltanna í Am-
eríku og komum upp að kirkj-
unni og klaustrinu í þann
mund, sem síðdegismessa eða
aftansöngur munkanna er að
hefjast á uppstigningardag.
Virðulegur átoóti eða einhver
fyrirmaður fjarrænn á svip og
fölur í andliti opnar dyr klaust-
ursins og segir með daufu
brosi og augum dökkum og
djúpum, að allt samtal verði
að bíða meðan messan fer
fnam, en eftir það sé sjálf-
sagt að ræða við okkur. Hins
vegar sé okkur velkomið að
ganga í ' kirkju, sem við og
gjörðum. Þarna var viðhafn-
armikil guðsþjönusta fram-
kvæmd af nokkrum tugum
sknautibúinna presta og síð-
klæddna svartmunka með hett-
ur og kollhúfur af öllum
mögulegum gerðum. Engir
báru þó háa hatta.
Hljóðlátur, bylgjugengur ein
raddaður söngur ómaði um
þessa númgóðu glæsilegu kirkju
þar sem heilagt rökkur helgaði
hvert sæti, sem flest vonu auð.
Kirkjugestir voru engir utan
nokkrir ferðamenn eins og við,
en stór hópur barna kom ásamt
kennurum sínum að dyrum
musterisins um leið og við. En
þau ásamt leiðtogunum sneru
hljóðlega frá, ekki veit ég af
hvaða orsökum. Þau virtust ölt
á fermingaraldri, og hefði
þótt varið í að fá slíka áheyr-
endur hér. En hér virtist öðru
máli að gegna.
Hinn skartklæddi síðskikkju-
skari prestanna færðist lítið
eitt fram og aftur inn í kórn-
um. Ljós voru kveikt og slökkt,
reykelsiskerum veifað í austur
og vestur og allt um kring.
Munkarnir renu sér rautandi
með knéföltum að öðru hvoru
í sætum sínum langbekkjum
meðfram kórnurn, þar sem
prestamir stóðu. En lotulítið
hljómaði söngurinn með lang-
dregnum heiltónum, sem leyst-
ust upp í hvísi og stunur með
löngum þögnum, sem verkuðu
eiginlega sterkast á áheyrand-
ann. En naumast var maður
sokkinn í þögnina fyrri en
hún var rofin af ákafri röddu
forsöngvara einhvers staðar og
á annarri bylgjulengd.
ÖIl þessi athöfn verkaði vel.
Ómaði á streng einhvers stað-
ar langt inni í sáiinni, streng
sem liggur svo nærri hirnu há-
Dómkirkjan í Canterbury á Englandi var byggð á elleftu öld og
hér sést úr kórnum fram í kirkjuna.
tíðlega og heilaga að maður
gæti tárast án þess að vita af
hverju, og hins vegar svo ná-
lægt hinu broslega að hægt
væri að hlæja með tánunum.
Enda hlýtur það eitthvað að
vera, sem á svona langa lífð
og hefð í vitund einstaklinga
og þjóða gegnum aldir og ár.
Manni verður undarlega Ijóst,
að katólska kirkjan er arftaki
hinnar hellenzku fegurðardýrk-
unar og leiklistar öliu öðru
fremur og það hefur vissulega
sitt gildi.
En er hins vegar unnt að
komast öltu lengra frá ein-
faldri bænariðju meistarans
Krists en þessir dúðuðu, siiki-
og gullskneyttu hæru- og sbaila-
kollar þarna inni í kórnum?
Það er mér hin mesta spurn-
ing. En samt lifir eitthvað af
einfeldni og ferskleika anda
hans í öltu sönglinu og inn-
an undir öllum dúðanum. Ann
ars væri ekki hægt að búa til
og starfrækja svona stofnun
nú á 20. öld. Og friður dais-
ins, hetgidómsins, rökkursinf
og söngvanna ásamt mildri ang
an reykelsisins er ómetanlegt
og dýrmætt í öilum glaumi at-
om- og vélaaldar. Þetta var því
í rauninni heilög stund og
ógleymanleg í klausturkirkj-
unni í Clervaux. En senni-
lega mundi nú íslenzku kirkju-
stjórninni þykja dýrt að uppi-
halda heilan hóp af prelátum
til að fnamleiða svona helgi-
stund handa fáeinum ferða-
löngum. En utan þessa stað-
ar starfar hópurinn ekki eða
írambvæmir prestsverk í venju
legri merkingu. Þetta er sem
sagt bænarmiðstöð.
Að lokinni messu komum
við stundarkorn inn í klaustr-
ið. Og hinn heilagi faðir út-
vegaði sænskumælandi munk
til að ræða við okkur.
Það virtist vera Svlþjóð með
sína bákirkjulega stemningu,
sem helzt sendi sína sonu þang
að af Norðurlöndunum. Annar
danskur hafði verið þar lengi,
en var nú því miður, af því
að hann var kunnugur Sigurði
Magnússyni persónulega, kom-
inn norður til Sviþjóðar, ég
held hetzt til að leiðbeina við
einhverja hliðstæða trúarstofn
un. Og nú rifjaðist það upp,
að einmitt þarna í Bjartadal
Ljóshorgar hafði Nóbelssfcáld
íslendinga dvalið á fyrstu ár-
um síns frægðarferils og and-
að að sér friði og fegurð þessa
unaðsfagra staðar og nú sagði
þessi ungi sænski munkur, að
því miður væri þetta ekki Cler-
vaux Bjarniharðar hins helga
nema að andanum til. Hans
Clervaux væri austur í Frakka-
veldi og að mér skildist miklu
minni staður. Hann sagði okk-
ur líka frá nýrri Lourdes eða
sams konar lækningastað, sem
upp væri kominn í Belgíu og
sværi helzta undur katólsku
kirkjunnar á þessum slóðum.
Greip mig hin mesta löngun
til að kynnast þeim stórmerkj-
um svo, að ég gæti sagt frá
þeim á öðnum tíma við tæki-
færi.
Eftir samtalið gengum við
inn í minjagripasölu klausturs-
ins, og var þar fjörug verzl-
un, þótt á helgidegi væri og
afgreiðslumaðurinn í dragsíðri
svartri hempu margvíðri að neð
an en aðskorinni að ofan, ekki
ósvipað íslenzkri sveitakonu
hér fyrri í þröngri dagtreyju
og víðum pitsum.
Nú tók nokkuð að kvölda,
þótt enn væri daiuft sólfar, og
skildi því aftur haldið til Ljósu
borgar sjálfrar, en höfuðborg-
in í Luxembourg er samnefnd
ríkinu og í raun og sannteitoa
hið upphaflega ríki. Hefur þar
verið hið rammgjörvasta vígi,
sem á sínum tíma skóp frægð
og styrk þessa staðar og er
homsteinn þess enn í dag. Er
aðstaðan í sjálfri höfuðborginni
að ýmsu leyti hliðstæð og í
Clervaux, bæði kastali og kirkja
en þar er kastalinn í rústum,
sem nú á að fara að endur-
reisa eiginlega líkastur ís-
lenzkri hamraborg vaxinni
mosa og skófum, msð dul og
kraft í hverjum kletti og skoru.
Við fórum heim aðra leið en
við komum niður með á eða
fremur litlu fljóti og það er
vart hægt að ímynda sér meiri
fegurð en var á þessari leið,
en þar skiptast á skógar, akr-
ar og þorp. Eitt þessara þorpa
heitir Vianden. Þar er einn
hinna frægu kastala, sem ein-
kenna öllu fremur þetta litla
faltega land. En þekktastnr
mun þó þessi staður vera vegna
þess, að þar bjó stórskáldið og
mannvinurinn Vietor Hugó í
útlegð um tíma frá föðurfandi
sínu. Nú er húsið mokburs kon-
ar safn og á að sýna aUt. með
sömu ummerkjum og meðan
skáldið bjó þar. Þetta er ósfeöp
lítið hús á bakka árinnar fögtw,
sem ég minntist á áðan, undir
hárri skógi vaxinni hlíð. Og
útsýnið er nábvæmlega ekkert
nema áin og hlíðin. En frið-
sælt er þarna. Og í lítilli stofu
stendur enn á miðju gólfi barð
ið og á því 'btebbytta og fjöð-
urstafur, penninn, sem Vesa-
lingamir voru skrifaðir með.
Það þætti sjálfsagt léleg að-
staða til ritstarfa hjá bömun-
um f Vogaskðla, ef'tir ritgerð
eða ræðu að dæma, sem ég
las um daginn eftir unga ís-
lenzka menntakonu, ef sú að-
staða væri lík því, sem verið
hefur hjá skáldinu.
Það er gott og sjálfsagt að
hafa góða skóta og þægilegar
skrifstofur, en það em ekki
lífsþægindin og íburðurinn sem
mótað hefur mestu menn and-
ans, heldur einmitt hið gagn-
stæða, erfiðleikar og einfald-
leíkL Jafnvel við tréborð eða
lága fjöt og á steini hafa hin
frægustu ritverk verið samin í
fangeLsum og í fjötnum.
Frá Vianden var svo hatdið
heim beina leið í náttstað en
þó fyrst að dýrðlegri máltfð,
þar sem meðal annars vora
sniglar á borðum soðnir í skelj
um. Ekki leizt mér gæfulega
á þá fæðu, eftir að hafa fund-
ið lyktina. En Sigurði Magnús-
syni fannst þetta hið mesta
hnossgæti.
Að lokinni máltíð var leitað
uppi fyrirmyndarhótel til gist-
ingar handa mér í Ljósuborg.
Ég kvaddi þessa vini mína, Sig-
urð, Einar og Ragnheiði Briem
með virktum og bað Loftleiðir
lengi lifa. Dýrðlegur dagur var
liðinn, dagur í Ljósuborg og
Bjartadal.
Kaupm.höfn 21—5—‘Ö6.