Vísir - 24.01.1975, Blaðsíða 6

6
Vísir. Föstudagur 24. janúar 1975.
vísrn
Útgefandi: Reykjaprent hf. \
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson /
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson \
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson /
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason \
A-úglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannessón /
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611 \
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611 /
Ritstjórn: Siöumúla 14. Simi 86611. 7 linur \
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. /f
t lausasöiu 35 kr. eintakiö. Blaöaprent hf. . \
Hvar eru peningarnir?
Hvar er snjórinn, sem féll i fyrra? Hvað er orð-)
ið af öllum peningunum, sem til okkar hafa komið \
i þvi, sem við kölluðum auknar tekjur, á siðustu (
árum? Þeir hafa flestir farið sömu leiðina og /
snjórinn. )
Greinargóð svör við spurningunni ,,Hvað varð /
af peningunum” má finna i timariti vinnuveit- )
enda, og þau eru þess eðlis, að allir geta sam- \
þykkt. Dæmi er tekið um, að milli áranna 1972 og (
1973 hafi árstekjur faglærðs starfsmanns aukizt /
um 152.200 krónur. Til viðbótar þessu greiddi at- )
vinnurekandinn seinna árið 31.500 krónum meira (
i launatengd gjöld, það eru til dæmis trygginga- /
gjöld, lifeyrissjóðsgjald, sjúkrasjóðsgjald, or- )
lofsheimilagjald og ýmis opinber gjöld, sem eru \
beinlins tengd laununum. Sú sorgarsaga gerðist, (
að skattar og verðhækkanir urðu þess valdandi, /
að raunverulegar tekjur launþegans, sem hann
hafði til ráðstöfunar eftir að hafa greitt skattana \
sina, urðu 3,400 krónum lægri seinna árið, þótt (
tekjur hans hefðu vaxið um 152,200 krónur, sem )
áður var nefnt. Launþeginn hafði þvi nokkru \
minna til ráðstöfunar þrátt fyrir kauphækkunina, (
rikið hafði tekið meira til sin, en verðbólgan tók /
bróðurhlutann. )
Á þessum árum jókst launakostnaður fyrir- /
tækjanna i landinu samtals um 28 prósent. Á )
sama tima jókst framleiðslan um rúm 5 prósent. (
Launakostnaður hefur siðustu ár vaxið um 4-5 /
sinnum meira en framleiðslan. Velmegun okkar )
byggist á framleiðslunni. Það, sem við framleið- \
um af vörum og þjónustu, skapar það, sem s'tund- ((
um er kallað þjóðarkakan til einföldunar. Þótt //
launþegar vilji taka til sin eitthvað aukinn hluta ))
af hagnaði fyrirtækjanna, ef slikur hagnaður er \
til, verður það jafnan mjög takmarkaður hluti af (
kauphækkunum. Meginhlutinn af þeirri aukn- /
ingu launakostnaðar, sem er mikið umfram )
aukningu framleiðslu, fer þvi i það að auka verð- (
bólguna og ekki annað. Hann getur ekki annað /
farið. )
Fjárlög rikisins hafa, eins og launakostnaður- /
inn, aukizt 4-5 sinnum meira en framleiðslan sið- )
ustu árin. Þetta þýðir, að hið opinbera hefur ekki (
aðeins haldið sinum hlut i verðbólgukapphlaup- /
inu heldur stóraukið hann. Hið opinbera hefur )
verið á undan i verðbólgunni, og misræmið milli \
aukningar á fjárlögum og aukningar framleiðsl- (
unnar veldur miklu um verðbólguna. Aukinn /
hlutur rikisins sést á þvi, að rikisútgjöldin jukust )
úr 20 af hundraði af þjóðarframleiðslunni árið \
1963 upp i 29 af hundraði 1973. (
Vinnuafl hefur 1 rauninni fiutzt frá framleiðslu- (
jatvinnugreinunum til hins opinbera, sem sést á /
þvi, að opinberum starfsmönnum fjölgaði um 75 )
af hundraði á áratugnum 1963-1972, meðan vinnu- \
fólki við framleiðsluatvinnugreinar fjölgaði að- (
eins um 30 af hundraði. )
Hvers vegna fékk launþeginn ekki meiri tekjur /
til ráðstöfunar, þótt kaupið hans hækkaði tölu- )
vert? Hvað varð af peningunum? Svarið er, að \
þeir fóru að sumu leyti til að auka umsvif hins (
opinbera, en að öðru leyti gufuðu þeir upp. Þetta /
kemur vist engum á óvart, en það er lærdómsrikt )
að athuga beinharðar, tölulegar staðreyndir, sem \
ekki mun af veita, að fólk hafi i huga i kjara- (
samningunum, sem nú standa. /
A gimsteina-
markaðnum
í Antwerpen
Þótt heldur hafi
dimmt yfir viðskipta-
heiminum og viða sé
hart i ári, þá blómstrar
samt gimsteinamark-
aðurinn i Antwerpen.
En i hinu fræga
Pelikanstraat i Ant-
werpen, nærliggjandi
ölstofum og i heimsins
frægustu demanta-
verzlunum, sem eru á
þessum slóðum, hafa
menn nokkrar áhyggj-
ur af framtið þessara
glitsteina, sem enskur-
inn segir, að séu beztu
vinir hverrar stúlku.
Siðustu hundrað árin
aö gera göng fyrir neðanjarðarT
lest undir strætið.
Sumir misskilja þessi stakka-
skipti sem svo, að viðskiptum
fari þar hnignandi. En margur
fésýslumaðurinn mundi öfunda
þá i Pelikanstræti, ef hann liti
yfir ársskýrslur þeirra frá 1974.
„Strax I byrjun árs i fyrra
jökst útflutningur okkar og leit
út fyrir að hann yrði 30% i janú-
armánuði. En sveiflur á al-
þjóðagjaldeyrismarkaðnum
gerðu það að verkum, að hann
varð aðeins 25% meiri”, sagði
Nutkewitz.
Þeir i demantaiðnaðinum i
Hafa þeir meira i huga, að slikir
gripir hækki með timanum i
verði og öruggt, að eigandinn
tapar ekki á þvi að hafa fest fé i
þeim.
„Það er ekki verðlagið á gim-
steinum, sem er óstöðugt, held-
ur á gjaldmiðlinum”, sagði
Nutkewitz við fréttamann Reut-
ers á dögunum.
Dag hvern sitja kaupmenn-
imir við sýningarborð sin við
stóra gluggana, sem flestir snúa
i norður til að dagsbirtunnar
verði betur notið við. Þar láta
þeir heilu hrúgurnar af eðal-
steinum renna I gegnum greipar
hefur helmingur dem-
antaframleiðslu
heimsins farið um
hendur fagmanna i
Antwerpen, sem skera
þá, slipa og selja siðan
skartgripasölum. Þetta
er þröngur hópur, sem
stendur fast saman.
Jacques Nutkewitz, forseti
samtaka demantaiðnaðarins i
Antwerpen, mælti fyrir munn
þeirra flestra, þegar hann á
dögunum lýsti áhyggjum
þeirra. — „Við fylgjumst náið
með efnahagslifi þjóða, og okk-
ur er ekki um horfurnar.... Ef
við litum á alþjóðagjaldeyris-
markaðinn og tökum sem dæmi
Bandarikjadollarinn: Fyrir
þrem vikum jafngilti hann 37
belglskum frönkum, en i dag
fást aðeins 35,5 fyrir hann. Það
jafngildir átta prósent gengis-
sigi hans. Eðlilega verðum við
meira á varðbergi, ef við þurf-
um að selja demanta fyrir doll-
ara”.
Þeir, sem lagt hafa leið sina i
Pelikanstræti siðustu mánuð-
ina, hafa orðið fyrir nokkrum
vonbrigðum með breytt and-
rúmsloft og yfirbragð. 1 staðinn
fyrir ys og þys gimsteinasala og
demantsslipara, sem jafnan
hefur sett svip sinn á strætið, er
kominn dunandi hávaði loft-
hamra, og sementsryk og óþrif
fylgja framkvæmdum, sem
þama eru hafnar. Það er verið
Antwerpen eru mjög upp með
sér af þvi, að hann er fimmti
stærsti útflutningsiðnaður
Belgiu. 1 viðskiptunum eru
menn ekkert tiltakanlega form-
fastir. Það er litið sem ekkert
prúttað með verðið, litið um
skriflega samninga og gim-
steinasalar, sem gert hafa
þarna kaup, ganga stundum
burt frá kaupunum með heil
auðæfi I gimsteinum i vösum
slnum, án þess að hafa fyrir þvi
aö telja þá.
Slikt orð fer af þessum iðnaði.
Traust er slagorðið. Þvi er hald-
iö fram, að gimsteinasali geti
gengið inn I banka i Antwerpen
og sótt sér milljón franka bara
út á nafnið, vegna þess að bank-
inn, þótt hann hafi engin við-
skipti átt við manninn áður,
þekkir hann af orðspori.
Þessir karlar fyrirlita gullæð-
ið, sem gripið hefur um sig á
heimsmarkaðnum.
„Fólk er blindað af gullinu. —■
Þvi gleymist alveg, að það
verður að koma þvi fyrir ein-
hvers staðar I geymslu, og hefur
siöan ekki öðru að flagga en
nótu til að sanna, að það eigi til
þennan málm.
Um demanta gildir öðru máli.
Þú berö þá á þér, á fingri, um
úlnlið eða háls. Þeir veita þér
reisn. Þeir eru góð fjárfesting
og örugg, ef þeir eru heiðarlega
fengnir. Og fegurð þeirra verð-
ur þér ávallt augnayndi”.
Þannig hljóöar sölumannstal
þeirra.
Þeir eru fyrstir til að viður-
kenna, að þegar þeir tala um
góða f járfestingu, eiga þeir ekki
við skjótfenginn ofsagróða.
Skartgripir eru alitaf jafnþung-
ir á vogarskálunum, þótt gjald-
miðillinn fari upp eða niöur.
sér niður á borðplötuna til að
sýna viðskiptavinum varning-
inn, eða skoða þá, það sem þeim
er sjálfum boðið til kaups.
Margur sá, sem er tortrygg-
inn I garð náungans, mundi
verða undrandi, ef hann sæi
„kæruleysi” gimsteinasalanna.
Þeir eru ekki einu sinni að hafa
fyrir þvi að telja steinana, sem
viöskiptavinurinn fór höndum
um. — Aðspurðir um þetta segja
kaupmennirnir, að þyrftu þeir
að telja hvern stein jafnan
mundi þeim aldrei vinnast timi
til þess að afgreiða nokkurn
mann, hvorki selja honum né
kaupa.
Þetta er lika þrengri hópur en
menn gera sér grein fyrir i
fljótu bragði. Það er ekki eins og
alltaf sé að koma nýtt andlit,
likt og umferð ferðamanna.
Þetta eru nánast sömu kaup-
endurnir og seljendurnir ár eftir
ár.
„Að visu er þetta eins og
sýnishorn af Sameinuðu þjóðun-
um. Kaupendur og seljendur frá
nær hverju landi heims. Hingað
I Pelikanstraat komu 18 þúsund
útlendingar og keyptu af okkur I
fýrra”, segir Nutkewitz forseti.
„En þetta fer allt fram með
gagnkvæmu trausti og virðingu.
Við þekkjum orðið hverjir
aðra”.
— HH