Tíminn - 01.07.1966, Blaðsíða 9

9
FÖSTUDAGUR 1. júlí 1966
Grænlenzkur bóndi hjá fornum fjárhelli, sem enn er notaSur og
rúmar 400 fjár.
um að vera í frysti'húsinu, slát-
urhúsið starfar frá ágústbyrj-
un til októberloka. Er kjötið
fryst, nokkuð af því er stykkj-
að og sett í loftþéttar umbúð-
ir til útflutnings eða neyzlu
heima. Augljóst var, að höfuð-
áherzla er lögð á vöruvöndun
og allt byggt upp fyrir fram-
tíðina, en þess e.t.v. síður gætt
að framleiðendur fái sem hæst
verð í svipinn. Kostnaður bæði
við fjárfestingu og vinnslu er
sjáanlega mikiil, vegna hinnar
miklu vöruvöndunar. Hvort
tveggja mui af ásettu ráði gert
til að afla framleiðslunni álits
og tryggja með því markaði
fyrir framleiðsluvörurnar.
— Hvernig er samgöngum
háttað?
— Samgöngur eru allar á
sjó, og bændur þurfa að flytja
varninginn heim neðan úr
fjöru. Það var erfitt áður fyrr
með mannafli og hestafli, nú
er það leikur einn með drátt-
arvélunum. Dráttarvélarnar eru
líka notaðar við ræktun og upp
skeru, og nást vitanlega raiklu
meiri afköst en áður tíðkaðist
með handverkfærum.
— Hve lengi hafa Grænlend
ingar stundað sauðfjárbúskap?
— Sauðfé Grænlendinga er
af færeyskum og íslenzkum up
runa og hefur samfelld sauð-
fjyrrækt verið stunduð í rétt
sextíu ár. Árið 1906 voru flutt
ar inn einar 6—8 kindur l'rá
Færeyjum, nokkrar í viðbót
nok'krum árum síðar, en 1915
fluttu Grænlendingar inn kind
ur héðan, bæði úr Svarfaðardal
og úr Þingi í Húnavatnssýsiu.
Þessum kynjum hefur verið
blandað saman. Danska ríkið
hefur rekið þarna tilraunastöö
i fjárrækt, og þeir sem höfðu
áhuga á að hefja búskap, gátu
fengið lánaðar kindur hjá lil-
raunastöðinni gegn greiðslu i
sama eftir nokkur ár. Þannig
komu grænl. fjárbændur undir
I ,
tíma að kenna þessari veiði-
þjóð að meta sauðfé og hirða
vel um það. Svo var fjárhald-
ínu hætta búin af hundunum.
Sleðáhundarnir voru svo grimm
ir að þeir rifu kindur í sig, og
þess vegna varð að banna allt
slíkt hundahald í Suður-Græn-
landi. Nú er ekki leyft að hafa
neina hunda í Eystribyggð
nema skozka fjárhunda. Menn
tala um, hve grænlenzka féð
sé vænt, og það er rétt. Það
er svipað og gerðist hér eftir
ir fjárskiptin. Nú er væn-
leiki dilka þar svipaður og hjá
okkur. Stærstu bændurnir eiga
um eða yfír þúsund fjár, þar
þykir ekki hægt fyrir bónda að
lifa góðu lífi nema að eiga
minnst fimm hundruð kindur.
Það byggist að verulegu leyti
á því, hve verðið er lágt. Bænd
ur fá fyrir lömbin svo sem
þriðjung af því, sem íslenzkir
bændur fá, en nauðsynjavör-
ur þar kosta um % minna en
hér. Grænlenzkir bændur þurfa
að hafa a.m.k. helmingi fleira
fé til að hafa svipaða fjárhags-
afkomu og íslenzkir bændur.
Er hvort tveggja, að fjárrækt-
in í Grænlandi nýtur ekki
stuðnings ríkisins, engar út-
flutningsbætur og engar nið-
urgreiðslur, og kostnaður viö
slátrun, verkun og dreifingu er
mikill, auk þess sem mikil
lambavanhöld og einnig van-
hald á fullorðnu fé vegna fæðu
skorts dregur úr afurðum fjár-
ins.
—Hvað segirðu um Græn-
lendinga sem þjóð?
— Ég mundi ekki telia, að
grænlenzkir bændur væru eins
fyrirhyggjusamir og íslenzkir
bændur, en þeir eru traustir
fyrir því og æðrulausir. Græn-
lendingar eru sterk þjóð með
ríka þjóðerniskend. banskan
ryður sér ekki til rúms meðal
fólksins. Þjóðin hefur reyndar
blandazt Dönum, nöfn margra
bændanna eru dönsk. En græn
Framnaio a ois 15
....... . •

Oestirnir á gömium fjósrústum í Eystri-byggð.
TÍMiNN
MINNING
Solveig Pétursdóttir Eggerz
Örfá kveðjuorð.
Hinn 1. apríl gekk ég heim til
frú Sólveigar hér í Reykjavík til
þess að árna henni heilla með
níræðisafmæli, er hún átti þann
dag. Þá var hún hress í bragði
og minntist með bros á vör fyrri
daga norður á Völlum. Og þeir
Þórarinn Eldjárn hreppstjóri á
Tjörn og Helgi bóndi Símonarson
á I>verá rituðu þá um hana ágætar
greinar. Svo fýsti haná að komast
norður og heilsa gömlum vinum
við Eyjafjörð og dvelja um stund
hjá fósturbörnum sínum þar á Ak-
ureyri og Dalvík. Og þangað fór
hún fyrir skömmu, og varð það
hennar hinzta för. Hún sofnaði þar
svefninum langa sætt og rótt og
var jarðsett við hlið manns síns
að Völlum í biíðviðri vorsins 27.
þ.m. að viðstöddu fjölmenni.
Þannig lauk jarðneskri ævi þess-
arar ágætiskonu, sem varla mun
gleymast neinum þeim, er kynnt-
ust henni vegna mannkosta hen-
ar og glæsileika. En hér verða að
eins borin fram fáein kveðjuorð.
Frú Sólveig var af ágætu bergi
brotin, dóttir Péturs Eggerz stór-
bónda og verzlunarfrömuðs á sinni
tíð og seinni konu hans, Sigríðar
Guðmundsdóttur frá Kollsá Ein-
arssonar. Voru þau börn Péturs
svipmikið hæfileikafólk og var Sig-
urður sýslumaður og ráðherra
kunnastur þeirra.
Hinn 30. júní giftist Sólveig
Stefáni Baldvin Kristinssyni frá
Hrísey, sem þá hafði nýlokið námi
við Prestaskólann með ágætiseink-
unn. Og 2 árum síðar gerðist hann
prestur að Völlum í Svarfaðardai.
Ég minnist þess frá æskudögum
hve mikið orð fór af þessum gáf-
aða dugnaðarmanni, og því þótti
okkur unga fólkinu gott til þess
að hugsa að hann gerðist prestur
að Völlum. Og að sjálfsögðu var
hann kjörinn þangað, og því kalli
þjónaði hann alla sína löngu starfs
ævi.
En sr. Stefán kom sannarlega
ekki einn að Völlum. Með honum
kom unga konan hans. Sólveig Pét
ursdóttir, sem brátt vann sér allra
hylli. Og nú á við að upp sé tekið
nokkuð af því, sem ég ritaði um
sr. Stefán látinn og heimilið á Völl-
um.
Þess varð brátt vart, er hin
ungu prestshjón voru setzt að á
Völlum, að þar var ekkert
miðlungsfólk á ferð. Þau fluttu
með sér fjör og framtak og heil-
brigða lífsgieði á hinn fornfræga
stað. Unga fólkið laðaðist að þeim
og kirkjurnar voru þétt setnar.
Presturinn ungi þótti ágætur ræðu
maður, ræður hans þrungnar af
lífi og hjarta'hita hins tilfinninga-
rika og gáfaða manns, sumar
þeirra varla úr minni liðið sumum
þeim, sem þá voru ungir, margt
sem eggjaði til íhugunar og dáða.
Og sönglíf varð einnig brátt mjög
áberandi í sveitinni því að bróðir
prestsins, Tryggvi flutti í nágrenn
ið og gerðist kennari þar og söng-
frömuður og lyfti það undir kirkju-
sókn og kirkjulíf. Þá fór fjör og
framtaksalda um hina fögru sveit.
Og svo var það heimilið að Völl-
um. Þar réði hin unga prestskona
ríkjum. Hún var hin glæsilega úr-
valskona, vikingur að dugnaði og
manni sínum samhent í öllu. Varð
heimilið brátt mannmargt og um-
svifamikið. Og gestrisninni þar og
greiðvikninni mun enginn gleyma
sem því kynntist. En líklega munu
þó engir hafa betur fundið hjálp-
semina og hjartahlýjuna á Völl-
um en fátæku konurnar í nágrenn
inu. Mörgum var frú Sólveig hjálp
söm og ráðholl, en engum fremur
en þeim. Og hinum ungu rétti hún
ekki síður örvandi og hjálpandi
hönd. Vel man ég þá tíð, er ég
hljóp yfir að Völlum með Geirs-
bók veturinn 1903 til þess að njóta
tilsagnar hennar í ensku stutta
stund. Aldrei átti hún svo ann-
ríkt, að hún gæti ekki sinnt mér.
Og ýmsir fleiri fóru slíkar ferðir
á þeim árum, og án þess að launa
væri krafizt. Má geta nærri hvílík
stoð og stytta slík kona var sálu-
sorgaranum á Völlum, enda mat
hann hana jafnan mikils, sem og
verðugt var. Og alla ævi reyndist
hún honum hinn ástríkasti lífs-
förunautur. Og ekki sízt þá er
heilsa hans og kraftar fóru þverr-
andi.
Búskapurinn á Völlum var alla
tíð rekinn með miklum myndar-
brag. Þegar í upphafi reistu þau
hjónin stórt og vandað íbúðarhús
á þeirra tíðar mælikvarða og stend
ur það enn. Og smátt og smátt
voru öll hús endurbætt eða reist
frá grunni, túnið stækkað mikið
og sléttað og hin gamla og góða
jörð stórbætt á allan hátt, enda
mun hún lengi bera þess menjar.
Það var ánægjulegt að starfa
með prestshjónunum á Völlum og
fyrir þau. Ógleymanlegar end-
urminningar eru frá því samstarfi
sumurin 1909 og 10, er ég var hjá
þeim verkstjóri við heyskapinn.
Þau höfðu óblandna ánægju af því
að sjá vel unnið, sjá fólk keppast
við verk, setja sér fyrir og ná
marki. Og sjá það svo skemmta sér
af lífi og sál, þegar það átti við.
Það var þeim lífsnautn að
Framhald á ots iz
Sigvaldi Kristjánsson
kennari
Sigvaldi Kristjásson, kennari,
varð bráðkvaddur 22. júní s.l. Út-
för hans verður gerð frá Neskirkju
í dag.
Fyrir réttum tveimur mánuð-
um heimsóttu kennarar Melaskól-
ans Sigvalda i tilefni sextugsaf-
mælis hans og nutu alúðar og
gestrisni þeirra hjóna á hinu vist-
lega heimili þeirra á Hjarðarhaga
60. Ekki kom mér þá í hug, að
dauðinn væri svona skammt und-
an. Annað mál er það, að hin
síðari ár mun Sigvaldi ekki hafa
gengið heill til skógar, en um
það vissu fáir, hann talaði ekki
um slíkt.
Sigvaldi var fæddur 1906 í Bæ
í Hrútafirði. Hann varð búfræð-
ingur frá Hvanneyrarskóla árið
1928, og kennarapróf tók hann
árið 1938.
Árið 1935 kvæntist hann Sigríði
Vigfúsdóttur frá Flögu í Skaftár-
tungu. Þau eignuðust fjögur mann
vænleg börn, tvo drengi og tvær
stúlkur, sem öll eru uppkomin.
Yngsta barn þeirra hjóna lauk
stúdentsprófi nú í vor.
Þegar Melaskólinn tók til starfa
haustið 1946. var Sigvaldi i hópi
þeirra kennara, er fyrstir hófu
þar störf og, við Melaskolann
starfaði hann allt til dauðadags
eða í tuttugu ir.
Sigvaldi r namia kurteisastur
og prúðastur. og störf sín vann
ham ’ samræmi við það. Nemend-
um þótti vænt um hann og mátu
hann þeim mun meira sem árin
liðu. Hann hafði alla tíð umsjón
með lesstofu skólans og hafði
ákveðnar skoðanir á því, hvernig
ætti að skipuleggja og reka bóka-
söfn í skólum. Þau mál kynnti
hann sér í nágrannalöndunum, er
hann ferðaðist þar um veturinn
195&—1957.
Sigvaldi var mjög greindur og
víðlesinn. Hann á-tti mikið og gott
bókasafn, og hafði yndi af bókum.
Hann hafði gaman af ættfræði og
lagði sig mjög eftir þeirri fræði-
grein.
. Kennarar Melaskólans sakna
nú góðs drengs, sem skilur eft-
ir sig bjartar og ljúfar minningar,
minningar þess manns, sem aldrei
mátti vamm sitt vita og alltaf var
boðinn og búinn til að rétta hjálp
arhönd, ef með þurfti.
Ég vil þakka honum góða kynn
ingu og holl ráð.
Megi blessun guðs fylgja konu
hans og börnum.
Ingi Kristinsson.