Tíminn - 14.07.1966, Blaðsíða 5

FIMMTUÐAGUR 14. júlí 1966
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
iýsingastj.: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur. Bahkastræti 7 Af-
greiðslusími 12323 Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjdld kr. 105.00 á mán. innanlands — 1
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Dómur Gylfa
Tímiim hefur stundum bent á það með ærnum rök-
um, að núverandi ríkistjórn hafi fyrir löngu borið ský-
laus lýðræðisskylda til þess að segja af sér vegna þess
að henni hefur algerlega brugðizt geta til þess að koma
fram einu helzta yfirlýsta stefnuatriði sínu — að stöðva
verðbólguna, — og ræður ekki við meginverkefni hverr-
ar ríkisstjórnar í nútíma þjóðfélagi, að hafa einhvern
hemil á verðbólgu. Takist ríkisstjórn það ekki,'
ber henni að víkja til þess að önnur stjórn geti freistað
viðnáms. Þegar rikisstjórn situr sem fastast ár eftir ár,
án þess að hafa tök á þessu meginverkefni, er það opin-
bert skemmdarverk á efnahagskerfi þjóðarinnar og fjár-
hagslegu sjálfstæði. Vinstri stjórnin fullnægði þessari lýð
ræðisskyldu 1958. Núverandi ríkisstjórn hefur marg-
brotið hana.
Hagfræðileg forsjón ríkisstjórnarinnar, Gylfi Þ. Gísla-
son, hefur í raun og veru viðurkennt réttmæti þessarar
lýðræðisskyldu ríkisstjórnar, og því svaraði hann þess-
ari gagnrýni Tímans í sérstakri grein 1 Alþýðublaðinu
15. janúar 1966. Greinin hét: 1958 og 1964.
Gylfi lýsir fyrst yfir. að hann telji ákvörðun Hermanns
Jönassonar um að biðjast lausnar 1958 hafa verið lýð-
:ræðislega rétta ákvörðun vegna þess, að ekki var sam-
staða um haldbærar varnir gegn þeirri dýrtíðaröldu, sem
að fór. Síðan tekur hann núverandi ríkistjórn til saman-
burðar og segir:
„Alvarlegasta verðbólguaukning, sem orðið hefur síð-
an núverandi stjórnarflokkar tóku við völdum í árslok
1959, varð síðari hluta árs 1963 og fyrri hluta árs 1964.
Á tímabilinu frá 1. janúar til 1. maí 1964 hækkaði vísi-
tala framfærslukostnaðar um 9%, og svarar það til
30% hækkunar yfir árið. Þessi hækkun var allt að því
eins mi'kil og hin örlagaríka hækkun á síðustu mánuðum
vinstri stjórnarinnar. MeS júnísamkomulaginu 1964
tókst hins vegar að stemma stigu við frekari aukningu
þessarar verðbólgu".
Úr þessum orðum Gylfa er ekki hægt að lesa annað en
þann dóm, að snemma árs 1964 hafi verðbólgan komizt
á það stig, að alveg væri komið að því, að ríkisstjórninni
bæri skylda til þess að segja af sér, eins og vinstri
stjórnin gerði. En þá skipti sköpum, segir Gylfi. Þá tókst
m«ð júnísamkomulaginu „að stemma stigu við frekari
aukningu þessarar verðbólgu” og það veitti ríkisstjórn-
inni rétt til að sitja áfram að dómi ráðherrans.
Nú blasir við reynsla heils árs sem órækt vitni um
það, hvernig ríkisstjórninni tókst að „stemma stigu við
frekari aukningu þessarar verðbólgu“ og þar með varð-
veita rétt sinr. til þess að sitja, að dómi Gylfa.
Þetta síðasta ár, og þó einkum síðasta missirið hefur
verðbólguvöxturinn orðið miklu meiri og hraðari en
nokkru sinni áður og ríkistjórnin sveik svo gersamlega
öll fyrirheit júnísamkomulagsins um stöðvun verðbólgu,
að verkalýðsforingjar stjórnarflokkanna sjálfra lýstu þau
„marklaus”
Dómur Gylfa frá því í janúar um það, að ríkisstjórn-
inni beri að víkja, þegar hún ræður ekki við verðbólg-
una er því í fullu gildi. Hann kvað sjálfur svo á, að rétt-
ur hennar til setu helgaðist af því að henni tækist „að
stemma stigu við frekari aukningu þessarar verðbólgu”.
Það tókst eins og að framan er lýst. Að hans eigin mati
hefur hún glatað rétti til þess að sitja. og henni ber að
fara tafarlaust frá. Það er dómur Gylfa.
TÍMBNN
Walter Lippmann ritar um alþjóSamál:
Breytt viðhorf eru nauðsynleg.
Horfur hafa batnað í Evrópu
Miklar vonir bundnar við eflingu Japans sem stórveldis í Asíu
Liippmann nefnir Suð-Aust
ur-Asíu-bandalagið í þessarí
grein. Þeirra samtaka er ekki
oft getið í fréttum hér á Iandj
enda er verksvið þeítra og
áhrifasvæði allfjarri okkur.
Árlegur fundur aðalráðs
SEATO var að þcssu sinni
haldinn í Canberra í Ástralíu
og lauk hinn 29. júní. í loka
yfirlýsingu ráðsins var með
al annars iýst yfir, a'ð öryggi
allrar suð-austur-Asiu ylti á
því. að auðnast mætti að
koma í veg fyrir yfirráð
kommúnista yfir Suður-Viet-
nam. Sigur i þeirri baráttu
væri „áþreifanleg og traust-
vekjandi sönnun þess, að ú(-
breiðsla kommúnismans eft-
ir þeim leiðurn yrði ekki lið-
in”. Ráðið Iýstj einma yfir
fullum stuðningi og aðstoð
við að vinna ge’gn þeini
hættu. sem fælist i tuknum
afskiptum kommúnista í Thaj
landi, og fór viðurkenningar-
orðum uin ráðstafanir Thai-
landsstjórnar til að viniia
bug á þessum afskiptum scm
stjórnað er erlendis fra”
f yfirlýsingunni >agði enn
fremur, að aðildarrikin væru
staðráðin í að auka he’maðar- l
legan, efnaþagslegan o? mann
úðlegan stuðning sinn við
Suður-Vietnam. Ástandj mála
í suðaustur Asíu var lýst sem
hinu „hættulegasta í heim-
inum” og því mættu tilraun-
irnar til að standa gcgn ógn
um kommúnista þar ekki mis
takast fyrir nokkurn nmn.
Þá lýsti ráðið einnig yfir
miklum áhyggjum út at því
sem nefnt var „aukin notk-
un Norður-Vietnam á landi
Laos sem flutningaleið bæði
fyrir birgðir og liðsauka til
hersveita kommúnista í Suð
ur Vietnam” Þetta væri
margendurtekið og freklegt
brot á Genfarsáttmásanum
frá 1962.
Fulltrúar sjö af átta aðild
arríkjum SEATO undirrit-
uðu lokayfirlýsinguua, eða
fulltrúar Bretlands, Banda-
ríkjanna, Thaílands, Filipps-
eyja. Pakistan, Nýja Sjálands
og Ástralíu. Frakkar sendu
aðeins áheyrnarfulltrúa að
þessu sinni og fulltrúi þeirra
undirritaði bví ekM yfirlýs-
inguna.
Walter Lippmann segir:
.,NÚ í júnímánuSi hefur
Dean Rusk. utanrikisráðherra
farið til Evrópu og AsLalíu lil
þess að heimsækja bandalög
vor. Hvað NATO ahræri- rak
hann ^ig á bá staðrevnd að
Evrópa er í dag vaxin upp úr
NATO sem stofnað var fyrir
um bað bil 20 árum og Fvr
ópumenn eru viðbúmr breyt
íngum og krefjast raunar mjk
illa breytinga á tilgi.igi áætl
unum og markmiðum banda
lagsins.
Að því er SEATO banda'.ag-
ið í Suð-austur Asíu varðar,
er þyngra á metunuir en allt
annað. að Bandaríkia standa í
Dean Rusk
umfangsmikilli styrjóid á þessu
svæði, án þess að njóta stuðn
ings Pakistana eða Frakka, og
styðjast við að heila má að-
eins við atfylgí í orðum fiá
Bretum og Filipseyingum,
en Thailendingar tlækjast æ
meira í málin.
Mikill munur er a bandalög-
unum NATO og SEATO, en
eitt er þeim sameiginlegt.
Bæði eru þau varnarbandalög
gegn miklu kommúnisiaveidi,
,og annað hvort eða bæði brygð
ust' hprmplega, ef .„paij kæmu
ekkl í 'veg fyrlr' stóf’styrjöld
Ekki er tant að koma.í veg
fyrir ,stórstyrjöld nema með
þíðu í kalda stríðinu og sætt
um smátt og smát! eins og ver
ið hafa á prjónunum í Evrópu
síðan samningurinn um tak-
markað bann við kjarnorkutil
raunum var gerður. en þeirri
viðleítni hefur nú upp á síð
kastið vaxið fiskur um hrygg
fyrir öflugan atbeina de Gaulle
hershöfðingja.
ÞEGAR við hugleiðum, hvort
svipuð þíða gæti orðið mögu
leg í hinum fjarlægari Austur-
löndum, ættum við að minni
hyggju fyrst að líta á tvö at-
riði. sem úrslitum virðast ráða
samkvæmt reynslu OKkar í Evr
ópu Fyrra atriðið er, að í Evr
ópu ríkir hernaðarlegt valda-
og afls-jafnvægi vegna gagn-
kvæms kjarnorkuafla Sovét-
ríkjanna og Bandarikjanna.
Hitt atriðið er að Evrópumenn
eru byrjaðir íhlutun um örlög
sín sjálfir og teknir að nálg-
ast endalok kalda d.ríðdns.
Þetta á ekki aðeins vió um
þani- hluta Evrópu, sem fylgir
de Gaulle að málum. heldur
alla Evrðpu frá Bretlandi tjl
Rúmeníu.
Hernaðarlegt valda- 12 atls-
jafnvægi hefur hins vegar
ek'ki komizt á
í hinum fjarlægari Aust.urlönd
um. Bandaríkjamenn hafa aö
vísu algera kjarnorkuyfirpurði
yfir Kínverja. en áhrif þessara
yfirburða upphefjast vegna
bandalags Sovétmanna og Kín
verja, sem gera verður ráð
fyrir að enn sé við lýði. Þetta
veldur óvirkni kjarnorkuafians
til áhrifa og af þeim sökum
verður takmarkalaus mann-
afli Kínverja til skæruhemaðar
sífelldur og öflugur vaki ókyrrð
ar og öryggisleysis. .
ENNFREMUR kernur í
ljós, þegar borið er saman við
ástandið, sem mótazt hefir í
Evrópu síðustu f jögur eða íiimm
árin, að enn er efckert öflugt
Asíuveldi fært um að taka að
sér forustuna við að umbreyta
mótun kalda stríðsins þar í
álfu, eins 0<g Frakkland de
Gaulles hefir gert í Evrópu.
f þessu efni ætti að mega
binda bjartari vonir en við
höfum getað leyft okkur að
dreyma um í langa hríð við
þá þróun mála, að Japan er að
verða stórveldi, eins og í ljós
kom á ráðstefnu Asíuríkja, sem
haldin var i Kóreu fyrir
skömmu. Þess mátiti sjá nokkuð
glögg merki, þó ekkerr kæmi
að vísu fram um það slkýrt eða
ákveðið, að Japan muni, þegar
ttmar líða og því vex fiskur
um hrygg sem stórveídi, tak-
ast á hendur það hlutveric að
miðla málum við Rauða-Kína.
eins og Frakkland de Gaulles
hefir gert gagnvart Sovétríkj
unum.
RUSK utanríkisráðherra hef
ir tekið þann kost andspænis
hinni mifclu framvindu breyt-
inga í Evrópu og fjarlægum
Austuriöndum, að kynna Banda
rikin sem algerlega vantrúa á
breytingarnar. Hann hefir al-
gerlega vanrækt frumkvæðið
um mörkun leiða til framtíðar
innar og virðist svo gersamlega
á valdi óttans við áhættu breýt
inganná, — sem auðvitað er
fyrir hendi, — að hæfni hans
sem stjórnmálamanns má af
því einu ráða, hve fast hann
hefir getað haldið í fyrri við-
horf.
Siðferðilega öryggið, sem
umvefur kyrrstöðu Bandarikj
anna, er áhrifamikið. Aldrei
heyrist efablandið orð frá opin
berum aðilum. Fastheldni er
dyggð, þótt saursháttur sé það
ekki. Varðveizla er dyggð, en
ekki þvermóðskan. Og áreiðan
leiki er einnig dyggð, en kyrr
staða er það ekki.
Kostur er að vera óbreytan
legur og laus við hverflyndi,
en þó færi sínu betur á, að ut-
anrikisráðuneytí Bandarfkianna
breyti ekiki í öllum efnum eins
og þar hefði aldrei skotið upp
nýrri hugmynd í ko'lli síðan
að John F. Kennedy lézt.