Vísir - 09.05.1975, Blaðsíða 6

6
Vísir. Föstudagur 9. mai 1975.
vísir
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
^Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 700 kr. á mánuöi innanlands.
1 iausasölu 40 kr.eintakiö. Blaöaprent hf.
Sextánföld byrði
Forustumenn þrýstihópa landbúnaðarins eru
orðnir svo vanir sjálfvirkri afgreiðslu forréttinda
af hálfu alþingis og rikisstjórna, að gagnrýni á
kerfi þeirra kemur þeim i opna skjöldu.
1 stað þess að flytja mótrök gegn gagnrýninni
æpa flestir þeirra eins og stungnir grisir. Þeir
láta eins og klerkar, sem hamast gegn villutrú og
villutrúarmönnum, er efast um, að landbúnaðar-
kirkjan sé óskeikul.
Nokkrar undantekningar eru þó á þessu.
Benda sumir talsmenn aukins landbúnaðar á
gjaldeyrisöflun greinarinnar og gjaldeyris-
sparnað.
Fyrra atriðið er alrangt, þvi að gjaldeyrisöflun
og notkun landbúnaðarins stendur i járnum. 1
fyrra notaði landbúnaðurinn gjaldeyri fyrir 2200
milljónir króna og aflaði gjaldeyris fyrir næstum
sömu upphæð með sölu niðurgreiddra afurða, svo
og ullar- og skinnavöru.
Siðara atriðið er rétt að nokkru leyti. Innfluttar
landbúnaðarafurðir mundu kosta þjóðina gjald-
eyri. En fækkun starfskrafta i landbúnaði hlyti að
hafa i för með sér aukningu starfskrafta i öðrum
greinum, sem annaðhvort spara gjaldeyri eða
afla hans beinlinis.
Talsmenn landbúnaðarins benda lika á mat-
vælaöryggi þjóðarinnar og á almennt gildi mat-
vælaframleiðslu i sveltandi heimi.
En núverandi stefna siaukins landbúnaðar
stuðlar ekki einu sinni að matvælaöryggi þjóðar-
innar. Landbúnaðartækin mundu fljótlega
stöðvast, þegar flutningar til landsins hafa
stöðvazt.
Matarforðabúr þjóðarinnar eru hins vegar
hinar vatnsaflsknúnu frystigeymslur fisk-
verkunarstöðvanna. Þannig er það fiskurinn úr
sjónum, sem er undirstaða matvælaöryggis
okkar, en ekki kjöt og mjólk.
Fokið er i flest skjól hjá talsmönnum þrýsti-
hópa landbúnaðarins, þegar þeir eru farnir að
nota sult þriðja heimsins sér til framdráttar.
Staðreyndin er nefnilega sú, að okkar land-
búnaður tekur meira matarigildi frá útlöndum i
formi áburðar og fóðurbætis en hann skilar til
baka i niðurgreiddum matvælaútflutningi.
Mest notaða röksemd talsmanna land-
búnaðarins er þó sú, að okkur sé ekki vandara um
að styðja okkar iandbúnað en nágrannaþjóðun-
um, sem styrki sinn landbúnað verulega.
Einkum eru það Norðmenn og Bretar, sem
halda sinum landbúnaði uppi með styrkjum. 1
þessum löndum getur samanlagður styrkur með
niðurgreiðslum og öllu sliku inniföldu komizt upp
i 300.000 islenzkar krónur á hvern bónda. Hér á
landi fer þessi upphæð hins vegar nokkuð yfir
eina milljón króna á hvern bónda á þessu ári.
Enn meiri er munurinn, ef borið er saman,
hvernig fyrirgreiðsla þessi lendir á herðum
skattgreiðenda. Hér eru bændur fjórum sinnum
fleiri á hvern skattgreiðanda en i Bretlandi.
Skattbyrðin af völdum landbúnaðar er þvi ekki
aðeins fjórum sinnum hærri en i Bretlandi,
heldur sextán sinnum hærri.
Ekki er unnt að segja, að talsmenn eflingar
landbúnaðar riði feitum hesti frá tilraunum sin-
um til að verja mál sitt með hagfræðilegum rök-
um. Þeir ættu að halda sér við trúfræðilegu
rökin.
-JK
Jozsef Mindszenty
kardínáli, sem lenti i
útistöðum við páfagarð
vegna baráttu sinnar
gegn kommúnismanum,
lézt i fyrradag áttatiu og
þriggja ára að aldri.
Þessi veiklaði meinlætamaður
var einlægur andstæðingur
kommúnismans allt fram á
hinzta dag. Hann dó fimmtán
mánuðum eftir að Páll páfi svipti
hann forráðum kirkjumálaiUng-
verjalandi til þess að greiða götu
bættrar sambúðar páfagarðs við
stjórnvöld i Búdapest. — Þau for-'
ráð voru þó orðin meira að nafn-
inu til en i verki.
Sem erkibiskup i Ungverja-
landi setti Mindszenty kardínáli
sig upp á móti kommúnista-
stjórninni i landi sinu i réttar-
höldum, sem fram fóru i Búda-
pest 1949. Þau réttarhöld þóttu
eins og önnur slik i kommúnista-
rikjunum mikill skripaleikur og
vöktu þau athygli alls umheims-
ins. Það varð endir þeirra, að
kardínálinn var dæmdur til lífs-
tiðar fangelsis.
Arið 1956, þegar Ungverjar risu
upp gegn harðstjórn flokksein-
ræðisins, var Mindszenty frelsað-
ur úr fangelsinu. Hann naut
frelsisins I fjóra daga. — Þá réð-
ust Rússar inn i landið, eins og
menn minnast, og innrás þeirra
neyddi kardinálann til þess að
leita hælis i bandariska sendiráð-
inu.
Þar dvaldi hann i fimmtán ár,
meðan lögreglan vaktaði húsið.
Andlát kardínálans bar að I
sjúkrahúsi Samverjamunkanna i
Vlnarborg fjórum klukkustund-
um eftir að gerð hafði verið á hon-
um skurðaðgerð. Erkibiskups-
skrifstofurnar i Vin sögðu, að
hjartakrankleiki hefði dregið
hann til dauða. Þessi maður hafði
alla ævi aldrei kennt sér meins af
öðrum kvillum.
í fyrstu varð Mindszenty kardí-
náli hetja i augum kaþólskra
manna fyrir mótstöðu sina gegn
kommúnistum. En eftir þvi sem
tlmarnir breyttust varð hann
smám saman þröskuldur i augum
kirkjuyfirvalda á vegi þeirra til
þess að koma á eðlilegum tengsl-
um við rikisstjórnir Austur-
Evrópu.
Arum saman neitaði hann að
yfirgefa Búdapest.
Það var loks 1971, að hann lét
sér segjast. Lauk hann þá þeirri
útlegð, sem hann hafði valið sér
sjálfur. Erindrekar páfagarðs
höfðu samið við stjórnhafa I Ung-
verjalandium sakaruppgjöf hon-
um til handa.
Mindszenty sagðist beygja sig
fyrir „æðri þörfum kirkjunnar”.
Brottför hans úr ameríska
sendiráðinu var léttir öllum við-
komandi, páfagarði, ungversk-
um yfirvöldum og bandarísku
gestgjöfunum, sem voru orðnir
smáleiðir á þessum kröfuharða
kostgangara sínum.
Kardinálinn hélt i nýja útlegð
til Vinarborgar, þar sem hann
liföi kyrrlátu lifi i kaþólska
menntaskóla Ungverja, „Paz-
maneum”.En nokkrum sinnum á
ári hverju tók hann sér ferð á
hendur tilútlanda, og aðallega til
að áminna ungverska útlaga um
illvirki kommúnismans, og hætt-
ur hans.
iniiiiiim
Umsjón: G.P.
Af eindæma þrákelkni var hann
andvigur til þess siðasta tilraun-
um páfagarðs til þess að nálgast
Austur-Evrópu.
Að nafninu til var hann áfram
kirk juleiðtogi Ungver jalands
tvö og hálft ár eftir að hann
yfirgaf Búdapest. Stoðuðu þar
ekki mótmæli ungverskra yfir-
valda. En honum varð aldrei auð-
ið að snúa þangað aftur.
Að lokum kom að þvi, að Páll
páfi veitti honum lausn frá emb-
ætti I febrúar 1974. Sú ráðabreytni
leiddi strax til bættrar sambúðar
kirkju og rikis i Ungverjalandi og
skipaðir voru fjórir nýir biskupar
yfir landinu.
Þessi mynd var tekin 1956 af
Mindszenty kardináia, þegar
hann losnaði úr fangelsi
kommúnista i Búdapest.
En kardinálinn þessi skeleggi
striösmaður Guðs og skoðana
sinna tók þessu ekki þegjandi. Er
það sennilega i fyrsta skipti I nú-
tlmasögu, að svo háttsettur
kirkjuhöfðingi setur sig opinber-
lega á móti páfanum.
Hann neitaði þvi, að hann hefði
beðizt lausnar sjálfviljugur. —
„Hans heilagleiki tók þessa
ákvörðun einn,” sagði
Mindszenty.
Engin viðbrögð hafa borizt frá
austantjaldsrikjum við andláti
kardinálans enn. En menn ætla,
að fráfall hans breyti litlu um
samskipti páfagarðs og Ung-
verjalands. Siðustu vandræðin,
sem hann þótti baka þeim, máð-
ust út I fyrra.
Mindszenty kardináli var mað-
ur fylginn sér og efaðistaldrei eitt
andartak um réttmæti skoðana
sinna. Að minnsta kosti lét hann
aldrei bilbug á sér finna.
1 endurminningum, sem komu
út eftir hann i fyrra, skrifaði
Mindszenty: „Saga bolsévismans
— sem nú spannar meira en hálfa
öld orðið — sýnir, að kirkjan ein-
faldlega getur ekki reynt neina
málamiðlun Ivon um að stjórnin I
staðinn láti af trúarbragðaof-
sóknum.”
Hann lét aldrei af þeirri draum-
sýn sinni, að kirkjan hefði hlut-
verki að gegna á sviði stjórnmál-
anna. — „Það yrði vissulega mik-
ið veikleikamerki, ef prestur léti
leikmönnum, sem oft og tiðum
eru með afvegaleidda samvizku,
einum eftir að taka stjórnmála-
legar eða siðferðilegar ákvarðan-
ir.”
Mindszenty kardináli hafði
óhvikula afstöðu bókstafsmanns-
ins gagnvart vandamálum rikis
og kirkju. Gagnrýnendur hans
sögðu hann hrokafullan og ein-
þykkan. Til voru þeir, sem sögðu,
að hann hefði orðið góður
kommúnisti.
Franz Koenig kardináli lét frá
sér fara stuttorða yfirlýsingu eft-
ir að dánarfréttin barst honum til
eyrna:
„Fréttin snart mig djúpt eftir
svo margra ára náin kynni af
Mindszenty kardínála.” — Koe-
nig kardináli sagði að jarðarförin
yrði tilkynnt siðar, en kirkju-
klukkum St. Stefáns-dómkirkj-
unnar I Vinarborg var hringt hin-
um látna til heiðurs.
Það var Koenig kardináli, sem i
fyrra færði Mindszenty kardinála
fréttirnar um, að annar maður —
honum hófsamari i skoðunum og
oröum — nefnilega Laszlo Lekai
biskup hefði verið skipaður til að
leysa hann frá embætti.
„Vissulega hlýtur það að vera
huggun að vita af manni, sem er
20% Mindszenty, taka við af þér,
heldur en öðrum, sem er aðeins
2% Mindszenty,” sagði Koenig af
sinni lagni við stallbróður sinn.
Mindszenty kardináli hló við.
Mindszenty kardináli og Páli páfi, sem siftar varft aft losa sig vift
þröskuldinn.
Kardínálmn
ósveigjanlegi