Vísir - 31.05.1975, Blaðsíða 6

6
Vlsir. Laugardagur 31. mai 1975
vísir
tJtgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
y Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Slmi 86611
Ritstjórn: Slðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Áskriftargjald 700 kr. á mánuöi innanlands.
t lausasölu 40 kr.eiptakiö. Blaöaprent hf.
Þá skortir víðsýni
Sennilega eru alþýðusamtökin öflugasti þrýsti-
hópur landsins. Enda geta þau haldið þvi fram,
að þau hafi umboð almennings til að knýja fram
bætt lifskjör i landinu. Og flestir geta verið sam-
mála um, að markmiðið með hagvexti sé að bæta
lifskjörin.
Til skamms tima hefur ekki verið unnt að
kvarta um skemmdarstarfsemi af hálfu alþýðu-
samtakanna. Við höfum ekki búið við brezkt
ástand i þeim efnum. Kröfugerð alþýðusamtak-
anna tekur yfirleitt mið af efnahagsástandinu
hverju sinni. Hún er meiri, þegar vel árar, og
minni, þegar illa árar eins og að undanförnu.
Hins vegar hefur barátta alþýðusamtakanna
stundum neikvæð áhrif á lifskjörin. Verkfalla-
gleði er of mikil hér á landi. Með verkföllum er
minnkuð sú kaka, sem er til skiptanna.
Við getum margt lært af Svium og Svisslend-
ingum, sem eru að fara fram úr Bandarikja-
mönnum á stjörnuhimni efnahagsmálanna. í
báðum þessum löndum eru verkföll svo að segja
óþekkt fyrirbæri.
Annað atriði, sem dregur úr árangrinum af
starfi alþýðusamtakanna, er of takmarkaður
skilningur ráðamanna þeirra á efnahagsþáttun-
um, sem ráða lifskjörunum, og of takmarkaður
skilningur á þeim atriðum, sem sameina laun-
þega og atvinnurekendur.
Helzt eru það verzlunarmenn, sem átta sig á
samræminu milli velgengni verzlunarinnar i
landinu og lifskjara verzlunarmanna. Þeir hafa
til dæmis stutt kröfur kaupmanna um verðlags-
eftirlit i stað núgildandi verðlagshafta.
Aðrir átta sig miður á sliku samhengi. Dæmi-
gerðir eru ráðamenn sjómanna, sem bita sig
fasta i vonlaust rifrildi um hlutaskiptin og horfa
siðan upp á alls kyns millifærslur fram hjá hluta-
skiptum.
Ef forustumenn sjómanna væru viðsýnni, sæju
þeir, að of léleg kjör sjómanna stafa af of lágu
fiskverði, sem stafar af of háu gengi krónunnar.
Ef þeir skildu þetta, mundu þeir hjálpa útgerðar-
mönnum við að fá leiðrétt þetta meginböl is-
lenzks efnahagslifs.
Athyglisvert er, hve takmörkuðum árangri for-
ustumenn sjómanna hafa náð i kjaramálum, þótt
samningsharka þeirra sé meiri en flestra ann-
arra. En samningsharka er einmitt tvieggjuð,
þegar skilning skortir á þeim efnahagsþáttum,
sem lifskjörin byggjast á.
Hvers vegna eru laun of lág á íslandi? Ekki er
það vegna þrjózku atvinnurekenda, sem margir
hverjir standa nú andspænis gjaldþroti. Og þess
ber einnig að geta, að laun eru meiri hluti þjóðar-
framleiðslunnar hér á landi en i nágrannalöndun-
um, eins og fram kemur i nýjustu skýrslu Efna-
hagsþróunarstofnunarinnar.
Laun eru of lág á íslandi, af þvi að við búum við
rotinn rikisrekstur á efnahagskerfinu, sem leiðir
til þess, að milljarðar króna fara i súginn á ári
hverju.
Rikið tekur of mikið fé i samneyzlu á kostnað
einkaneyzlu. Það frystir of mikið af fjármagni
þjóðarinnar til að leggja i sjálfvirkt sjóðakerfi,
sem gefur fjármagn i arðlitlar forréttindagrein-
ar, eins og margoft hefur verið bent á hér i Visi að
undanförnu.
Alþýðusamtökin mundu til langs tima ná betri
kjörum, ef þau legðu sitt þunga lóð á þá vogar-
skál, að fjármagnsstraumar yrðu frjálsari og eflt
jafnrétti atvinnuvega. Þá mundi stækka kakan,
sem er til skiptanna. —JK
Afturhaldið í
verkalýðshreyf-
ingunni
„Stéttarfélögin eru að drepa sósialismann i Bretlandi og timi til kominn
fyrir sósialista að gera eitthvað við þvi.”
Með þeim orðum skar Paul Johnson, dálkahöfundur og eitt sinn ritstjóri
hins vinstrisinna vikurits, NEW STATESMAN, upp herör gegn óbilgjarnri
forystu verkalýðsfélaganna i Bretlandi.
„Verkalýðssamtökin,” skrifar Johnson, „hafa farið út fyrir takmörk sins
sögulega hlutverks, tekið höndum saman um að skapa neyðarástand og
kallað skort yfir milljónir bjargarlausra Breta.”
Grein Johnsons hefur vakið mikla athygli. Bæði fer saman, að þar skrifar
vinstrimaður harða ádeiiu á verkalýðsöfl vinstri manna, og eins þykir hún
hitta i mark og lýsa skorinort ástandinu i Bretlandi. Hafa ýmis stórblöð,
eins og fréttaritið TIME, birt heila kafla úr henni. — Hér fara á eftir nokkr-
ar glefsur.
Risavaxin samtök, sem hvert
um sig keppir aö launahækkun-
um, hvaösem þær kosta, hafa náö
góðum árangri viö aö brjóta niöur
aöra þætti og einingar þjóöfélags-
ins, rikisstjórnir, stjórnmála-
flokka, einkaframtak, iönaöinn
og nefndir og ráö. Nú eru þau
stödd innan um rústirnar á yfir-
gefnum orustuvellinum, óvé-
fengjanlegir sigurvegarar.
Þau höföu ekki gert ráö fyrir
sigri. Þau vita ekkert, hvaö þau
eiga aö gera viö hann, þegar þau
núna hafa öölazt hann.
Utangátta og ringluö llöur þeim
likt og smábændum miðalda, sem
eru búnir aö brenna kastala léns-
herrans. Hvaö tekur nú viö? —
Um þaö hafa þau enga hugmynd,
þvi aö þau hugsuöu ekki svona
langt. Raunar eru ^tarfshættir
þeirra, hugsun og reynsla, alls
ekki miöuö viö uppbyggilegt
skapandi starf.
Menn hafa kennt lélegri stjórn-
un um dræman hagvöxt Bret-
lands, of litilli fjárfestingu og
mistökum I fjármálastjórn I efna-
hagslifinu. Og auðvitað átti þetta
þrennt slna sök á þvl. En aö baki
þeim öllum þrem lá ein orsök enn,
verkalýöshrey fingin.
Jafnvel bezta framkvæmda-
stjórn I heimi stenzt ekki til
lengdar látlaust strlö viö verka-
lýðsöflin. Góöir framkvæmda-
stjórar hafa enga löngun til þess
að verja ævi sinni I þref og stagl
viö trúnaðarmenn verkalýösfél-
aga og samningsfulltrúa um
ómerkilegustu atriöi. Eöa helga
vinnutlma slnn aö mestu viögerö-
um á spjöllum, sem hlutust af slö-
asta verkfalli.
Eftir strlö hafa hæfileikamenn
I framkvæmdastjórn leitaö æ
meira inn á kaupsýslusviöiö, þar
sem þeir eiga ekki á hættu aö
rekast á iönaöarmannafélög og
þar sem þeir geta variö tlma sln-
um I tilgangsmeiri og árangurs-
rlkari vinnu. Af þvl stafar þaö, aö
fésýslufyrirtæki Breta standa
núna tiltölulega styrkum fótum.
En I iðnaðinum, þar sem stéttar-
félögin eru mörg og athafnasöm,
er framkvæmdastjórnin léleg. Ef
I einhverri framleiöslugrein
finnst góö framkvæmdastjórn —
sem er aö veröa æ sjaldgæfara —
hittist oftast svo á, aö þar er stétt-
arfélagiö eða félögin aögeröalltil,
annaöhvort af dugleysi eöa af
skynsamari pólitlk.
Þetta stjórnunarvandamál
stendur I beinum tengslum viö
fjárfestingarþáttinn. Hæfir menn
fást ekki til fyrirtækja, þar sem
fjárfestingin er litil og framtlöin
þvl ekkert sérlega lokkandi. Og
fjárfesting I brezkum iðnaöi er
mjög lltil, nær algerlega vegna
þess aö verkalýösfélögin eru
henni beinllnis andvlg, eöa gera
hana þá óarðbæra.
Hugmyndin um samsæri
vinstrimanna til að beita fyrir sig
verkalýðsfélögunum I niöurrifs-
starfi er hugarfóstur hægri-
manna. Brezka verkalýðshreyf-
ingin hyggur ekki á illt. Gallinn er
sá, aö hún hyggur yfirleitt ekki á
nokkurn skapaöan hlut. Flestir
leiðtogar hennar viljá vel. Sumir
þeirra eru bráðgreindir menn. En
sem heild er henni stjórnað á öll-
um stigum af sjálfsánægöum,
Ihaldssömum, hugmyndasnauö-
um, letilega þenkjandi mönnum.
Mönnum mettuöum af gömlum
fordómum og gömlum hugsunar-