Tíminn - 10.09.1966, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 10. september 1966
TlMiWW
?
spyrja þessir stuðningsmenn
CIA, hvernig ráðuneytið muni
geta staðið af sér hið óhjá-
kvæmilega — að einhver ólög-
leg og leynileg aðgerð í öðru
landi verði afhjúpuð — þegar
það á að vera hið hreinlynda
andlit hinna eiginlegu diplómat
isku sambanda Bandaríkjanna
við umheiminn?
Önnur tillaga, ekki eins stór
tæk og hin fyrri, en ef til vill
æskilegri, er, að nokkrum þing
mönnum, sem hafa sérstaka
þekkingu á utanríkismálum
verði bætt í nefndir þær, sem
nú hafa eftirlit með CIA. Til-
lagan um, að utanríkismála-
nefnd öldungadeildarinnar,
ætti að bætast í hóp þeirra fjög
urra nefnda, sem nú sjá um
eftirlitið, er í þessum dúr, og
hefur m.a. hlotið stuðning Me
Carthys, öldungadeildarþing-
manns.
Menn eins og J.ó. Fullbright
formaður utanríkismálanefnd
arinnar, Mike Mansfield, leið-
togi demókrata í öldunga-
deildinni, og George D. Aiken,
einn af fulltrúum repúblikana
í öldungadeildinni gætu veru
lega styrkt eftirlitsnefndirn-
ar í starfi þeirra.
Flestir þeirra, sem NYT hef-
ur haft viðtal við í sambandi
við athugun þessa, eru þeirrar
skoðunar, að CIA eigi ekki að
hafa nein áhrif á hverjir verða
valdir í eftirlitsnefndirnar.
Þótt afsökun þess, að CIA
ræður verulegu um, hverjir
séu í nefndunum, sé sú, að
ganga verði frá því á öruggan
máta, að einungis veljist „ör-
uggir" og „ábyrgðarfullir
menn í nefndirnar, er árangur
inn venjulega sá, að CIA kem-
ur beztu stuðningsmönnum sín
um í umræddar nefndir, og
þeim mönnum, sem bezt geta
varið leyniþjónustuna gegn
hörðustu gagnrýnendum í þing
inu, eins og t. d. Mc Carthy og
Mike Mansfield.
Forstjórinn þýðingarmestur.
En meginniðurstaða rannsókn
ar New York Times á CIA
er sú, að það er forstjóri
leyniþjónustunnar, sem er,
eða á að vera aðal-
maðurinn á bak við hið
raunverulega eftirlit með CI
A, hvernir svo sem það eftir
lit verður sett upp. Því að ef
forstjórinn krefst þess, og legg
ur sig allan fram um að sjá
um, að leyniþjónustan þjóni
hinum pólitísku yfirmönnum
landstjórnarinnar, þá er það
einungis alger tilviljun, eða
mistök, sem geta orðið þess
valdandi, að CIA sleppi und
an pólitískri stjórn ráða-
manna.
Margar aðrar niðurstöður er
einnig hægt að draga af athug
un þessari:
Hvað svo sem segja má um
fortíðina, er í dag mjög fátt,
sem bendir til þess, að CIA
búi til eigin utanríkisstefnu,
eða vinni ógagn stefnu stjórn
landsins, eða vinni á annan
hátt á eigin vegum.
Þegar aðgerðir CIA taka
aðra stefnu, en til var ætlazt
í upphafi, og ganga lengra en
stefna stjórnarinnar, fylgja
þær oft ákveðnu formi, sem
vel er þekkt í öðrum deildum
stjórnarinnar. Diplómatar
segja erlendum ríkistjórnum
oft meira, en þeir hafa leyfi
til, og ganga á annan hátt lengra
en þeir hafa fyrirmæli um. Að-
stoð við erlend ríki getur, þótt
opinber sé, bundið USA við að
gerðir, og menn, á þann hátt,
sem ráðamenn í Washington
dreymdi ekki um í upphafi.
Hernaðaraðgerðir geta breiðzt
út, og þegar mistök verða,
þá er hermálaráðuneytið oft
tregara til að leggja staðreynd
irnar á borðið heldur en CIA.
En samt sem áður, meðan
CIA starfar sem gagnasafnari
stjórnarinnar og framkvæmandi
ólöglegra leynilegra aðgerða
— á n,..ðan CIA leggur bæði
til, að einhver aðgerð verði
framkvæmd, og safnar upplýs
ingunum til þess að réttlæta
þær aðgerðir, er sú hætta fyrir
hendi, að leyniþjónustan gangi
sinn eigin veg og stjórn lands
ins missi tök sín á aðgerðum
hennar. Þessa hættu verður að
taka alvarlega bæði innan
stjórnar og utan. Svínaflóa-
ævintýrið er sígild áminn-
ing þeirrar staðreyndar.
Það verkefni, að takast á
við þessa hættu, er einkum í
verkahring forsetans, æðstu
ráðgjafa hans og forstjóra CIA.
Eftirlitsnefnd á vegum þings-
ins getur aðeins gegnt þessu
hlutverki lítillega, og þá aðeins
með aukinni hættu á að leyni
legar upplýsingar „leki“ út og
að pólitískt álag á CIA innan
lands aukist.
Ásakanihnar á hendur CIA
bæði innanlands og erlendis
eru svo víðtækar, og á ýmsan
hátt orðum auknar, að fram
kvæmdaafl leyniþjónustunn-
ar getur hafa beðið alvarlegan
hnekki. Sérstaklega gæti orðið
erfitt að ná í og halda, dugandi
starfsfólki, sem CIA verður að
treysta á, bæði í daglegu starfi
og eins til þess að sjá um, að
starfsemin haldist innan hins
ákveðna ramma.
Þýðingarmiklar spurningar
Þess vegna verða menn, bæði
í núverandi stjórn og sérhverri
stjórn landsins, að spyrja og
svara — heiðarlega a.m. k.
þessum spurningum:
Er sérhver aðgerð, sem til-
laga hefur komið fram um, lík
leg til þess að styðja, í dag
sem og í framtíðinni, löglega
hagsmuni og óskir Bandaríkj-
anna í heiminum — eða er um
rædd aðgerð aðeins þægileg og
tækifærissinnuð leið, og ef til
vill ákveðin án tillits til víð-
tækari áhrifa hennar eða raun,
verulegrar nauðsynjar?
I stuttu máli, treystir stjórn
stoltrar og heiðarlegrar þjóðar
of mikið á leynilega aðgerðir
„skítverk, harkalegra og ólög
legra í „skuggasundum" heims
ins? Er hægt að ná því stigi
að mæta valdi með valdi
undirróðri með undirróðri,
glæpi með glæpi, verður svo
almennt og viðurkennt, að heið
ur og stolt skipti ekki lengur
neinu máli milli hörkulegra
og ósættanlegra óvina?
Þesuar spurningar verða
að skipta íbúa Bandaríkjanna
miklu máli. Þær hljóta að skipta
þingið miklu máli. En, vegna
allra aðstæðna, getur hvorki
þjóðin né þingið á auðveldan
máta kynnt sér svörin, og því
síður séð svo um, að þau séu
alltaf rétt.
Verkefni forse.ans
Það er aðeins hægt að gera
innan framkvæmdavaldsins.
Það verkefni, að stjórna CIA,
er eingöngu í höndum for-
seta Bandaríkjanna, forstjóra
leyniþjónustunnar og þeirra
ráðgjafa, sem forsetinn skipar
til þess að hafa eftirlit með
starfsemi hennar. Og ef þessir
menn staðhæfa, að þeir stjórni
leyniþjónustunni, þá verða þeir
að taka við ásökunum, þegar
sú stjórn, rennur út í sandinn.
Framhald á bls. 13
Dr. R. Beck staddur hér í lok
langrar ferðar um Norðurlönd
Dr. Riohard Beck, prófessor
í Grand Forks, er staddur hér
á landi þessa dagana, ásamt
konu sinni, en þau halda vestur
uim haf og heim 12. sept. Rich
ard Bedk er enn kvikur og
hraustur og ótrauður til ferða
laga ,og um íslenzk mál og
norræn hugsar hann flestum
stundum. Hann leit sem snöggv
ast inn í ritstjrnarskrifstofu
Tímans á dögunum til þess að
heílsa upp á kunningjana, og
við spurðum hann lítið eitt um
ferðalög sumarsins.
— Eg var einar sex vikur að
minnsta kosti á ferðalagi um
Norðurlönd ásamt konu minni
sagði dr. Bedk. Eg var t. d-
viku í Finnlandi, en þar hafði
ég ekiki komið áður, og hef því
enn aukið við kynnin af Norður
löndum. Eg sat bindindisimanna
þing í Ábo og þar voru líka
fulltrúar frá íslandi. Síðan vor
um við um sinn í Noregi og
ferðuðumst víða, og ég sat árs
fund Nordmannsforbundet, en
það er alþjóðlegur félagsskapur
Norðmanna utan heimalands.
Eg var fulltrúi félagsdeildarinn
ar í Grand Forks. Dagana 12.
— 16. ágúst sat ég svo alþjóð
legt þing háskólakennara i
Norðurlandamálum og bók-
dr. Richard Beck
menntum í Uppsölum í Svíþjóð
og voru þar fulltrúar 17 eða
18 landa, jafnt frá löndum
austur- sem vestur-Evrópu. Eg
fluttí þar ávarp. Þetta var
merkilegt þing, og voru uin
ræðuefni mörg, en hæst bar
samband bókmennta og lista. í
Danmörku áttum við góða
dvöl og nutum vel umihy.ggju
og vinsemdar Gunnars Thorodd
sen, sendiherra, en hann fór
meðal annars með okkur í hú§
Jóns Sigurðssonar, og er sú
heimsókn meðal þess minnis-
stæðasta úr ferðinni. Það var
áhrifamikil stund að skoða þau
húsakynní. íbúð Jóns var á
þriðju hæð hússins, og stigar
brattir og þröngir, en þegar við
vorum að ganga niður, minnti
Gunnar mig á það, að Jón hefði
ætíð haft þá venju að fylgja
gestum sínum til útidyra.
Fannst mér það koma vel heim
við allt hans starf og líf, og
en neitt dæmi þess. að hann
sparaði ekki sporin sín fyrir
fslendinga maður sá.
Og hér heima höfum við átt
ágæta daga og notið vinsemd
ar og gestrisni að venju, 02
höfum margt að þakka, svo
og sendiráðum íslands á Norðui
löndum, sem greiddu götu okk
ar á margan hátt Við förum
heim til Grand Forks með góð
ar miningar úr þessari för. Slík
ar farir til fslands og annarra
Norðurlanda eru mér sem end
umýjun lífsþróttar. og því er
ég oft á ferð, meðan þróttur
endist, sagði dr Beck.
Þau hjón halda vestur á
sunnudagskvöld, og fylgja þeírn
góðar óskir og þakikir fyrir
komuna sem jafnan fyrr.
iZn A.K.
Guðbrandur Magnússon:
Frásögn af ársfundi
Skógræktarf él. islands
Laugardaginn 20. 8. kl. 9,30
hófst fundur á ný.
Formaður Hakon Guðmundsson
kynnti fyrir fundinum ungan vís-
indamann, Jónas Jónsson frá Yzta
felli, er síðan hóf mál sitt með
þessum orðum:
„Maður verður að rækta garð-
inn sinn“, sagði Voltaire. „Allt líf-
á jörðu byggist á hinni grænu
plöntu. Þess vegna þarf að rækta
nóg til þess að fæða alla munn-
ana.“
Þetta kom í hugann, þegar ég
átti að ávarpa skógræktarfólkið í
landinu og ræða um gras og gróð-
urrækt.. Fóðurleifar sem komu
með búfénu, er fyrsti gróður-
flutningur til landsins. Á þessari
öld er þýfið sigrað og mýrar
ræstar. Síðan kom ræktun af svo
nefndu grasfræi. Ef það brot, sem
ræktað hefur verið, af því sem
rækta má. Bíður okkar nú stór
felldari ræktun, en til þessa hef-
ur þekkzt!
Til eru betri graslönd en ís-
land. En hin mörg, sem eru miklu
verr sett og verr fallin til gras-
ræktar. Hé eru 40 grastegundir.
Möguleikar miklir að auka og
bæta Flóruna. Hefur nú verið
reynt svo mikið að erlendum stofn
um, að við teljum okkur vita,
hvað okkur hentar bezt. Ráðlagð
ar voru mismunandi fræblöndur í
landshlutana.
Vallarfoxgrasið er hér orðið 30
ára og tekið að telja það með ís-
lenzkum jurtum.
Háliðagras hefur ekki eins góða
eiginleika, er einnig orðin inn-
lend planta og nú tekin til kyn
bóta. Þriðja grasið, vallarsveif-
grasið ætti að vera stofn í rækt-
un beitilanda. Túnvingull, kominn
frá Danmörku. Língresi 0. fl. alg.
í nýrækt og úthögum.
Snarrótarpuntur harðgerðast
ur, en getur þó orðið fyrir áföll-
um, er talinn til illgresis, gæti
orðið björgunargras, varaskeifa,
vegna vankanta sinna.
Nefndi grastegundir, sem aðal-
lega eru notaðar sem grænfóður.
Nú er tekið að beita meir og meir
2. HLUTI
á ræktað land. Að þessu er hagur.
En beitirækt er mjög vandasöm,
enda nýtilkomin. Ræddi um sláttu
grös, og taldi beitargrös eiga hæg-
ara með endurvöxt, fjölga sér
með vaxtarsprotum, en ekki fræi.
Hægt að rækta land samhliða beit.
En ofbeit leiðir til veiklunar
og síðar til jarðvegseyðingar, og
þá helzt á rýrum jarðvegi. Þarna
gæti áburðargjöf hjálpað og bjarg
að.
Kalið hefur valdið vonbrigðum,
en þar koma til margar og mis-
munandi aðstæður. Lega lands er
hér mikið atriði. Flatt land verst
sett! Hægt er að bjarga með kostn
aðarsamri jarðvinnslu. Of mikil
gjöf köfnunarefnis getur valdið
veiklun. Útvega þyrfti harðgerð-
ari tegundir. Gömlu túnin voru á
beztu lendum. Hér er um mikils
vert rannsóknarefni að ræða, en
miðað við fjárframlög verður
þetta allt seinunnið.
Ódýrara er að láta rækta gras-
fræ erlendis, þurfum að senda
stofna okkar í fóstur til tilrauna-
stofnana erlendis.
Hef talað um eina tegund rækt
unar. Ekki má skilja það svo, að
ég telji ekki þörf fleiri tegunda,
sem „rækta þarf. Okkur ber
skylda til að klæða landið og
græða, skylda gagnvart sjálfum
okkur og afkomendunum!
Lófatak!
Hákon Guðmundsson:
Við óskum samvinnu við allt
ræktunarfólk og í öllum grein-
um, um allt land!
Okkur veitir ekki af að koma
saman árlega til að hlusta á slika
fræðslu og þessara ungu manna
sem nú hafa flutt okkur fróðleik
■og þekkingu. Við þurfum að
vera víðsýnir og leita samstöðu við
ræktunarfólk í sérhverri grein.
Sigurður Blöndal þakkaði einn-
ig ræðumanni erindið. Spurði um
mismunandi hæfni grastegunda til
slægna og beitar. Einnig um snar-
rótina, sem er vágestur. Er hægt
að útrýma henni?
Ræktunartækni. í kal reyndist
sáning betur í annað og þriðja
sinn. Nefndi íslenzka túnvingul-
inn, sem norskur fræðimað-
ur kvaðst aldrei hafa séð slíkan.
Hákon Bjarnason þakkaði Jón
asi erindið. Spurði að því hvers
vegna hér væri ekki byrjað á gras
fræræktarstöð. Enda þótt fram
haldsræktun grasfræs færi fram
ytra, yrðum við þó að hafa sæmi-
lega stóra stöð hér og sagði, að
hér væri verðugt verkefni fyrir
Búnaðarfélagið. Benti síðan á, að
enda þótt framhaldsræktun fræs
erlendis hljómaði vel í eyrum,
gætu einnig verið vandkvæði á,
,sem við vissum ekki um. Benti í
því sambandi á Gutning ýmissa
íslenzkra og grænlenzkra plantna
til Danmerkur, sem hefðu alger-
Framhald á bls. 18.