Tíminn - 22.09.1966, Síða 5

FEWMTUDAGUR 22. september 1966
Útgefandi: FRAMSÓKNARIFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
5 lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
s£mi 18300 Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands. — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Okkar Maó
Síðastliðinn sunnudag flutti Morgunblaðið stórfregn
á forsíðu af undrum og stórmerkjum austur í Kína, „að
hin hugrakka kínverska þjóð — vopnuð mestu hugsunum
Maó Tse-Tung — óttist ek^i styrjöld af neinu tagi".
Þessi orð virðast hafa orðið ritstjórum Morgunblaðsins
nokkurt umhugsunarefni yfir helgina, og í þeim þenk-
ingum hafi þeir höndlað þá opinberun, að hin litla, ís-
lenzka þjóð væri það gæfubarn að eiga líka sinn Maó,
væri ,,vopnuð mestu hugsunum“ hans og þyrfti því ekk-
ert að óttast í neinni raun. Og jafníramt fundu þeir, hver
nauðsyn var á að birta þessa opinberun lýðnum.
Á mánudegi settist því húsbóndahollasti ritstjórinn nið-
ur og skrifaði m.a. eftirfarandi boðskap, er hann birti í
Blaðinu á þriðjudegi:
„Stjórnarandstæðingar leggja líka meginkapp á að berj-
ast gegn Bjarna Benecfiktssyni. Þeir vita sem er, að hann
er mesti hæfileikamaður þeirra, sem nú taka þátt í ís-
lenzkum stjórnmálum".
En það er engin hætta á ferðum, því að Sjálfstæðisflokk
urinn (þ.e. þjóðin) er vopnaður mestú hugsunum for-
manns Sjálfstæðisflokksins, sem „hefur ekki aðeins átt
drjúgan þátt í því að koma á því frjálsræði í efnahags-
málum, sem bezt hefur gefizt, heldur er það líka óumdeil-
anleg staðreynd, að hann á ríkastan þátt í því að marka
þá utanríkisstefnu, sem íslenzka þjóðin hefur fylgt, og
tfyggt hefur frelsi hennar og öryggi", segir Morgunbl.
Þannig er þjóðin „vopnuð mestu hugsunum11 Bjarna
Benediktssonar, sem fyrir öllu hefur séð, stjórnað öllu og
veitt þjóSinni frelsi og öryggi, alveg eins.og Maó Kín-
verjum. ,,0g þess vegna eru líka tilgangslitlar árásirnar
á Bjarna Benediktsson og stjórn hans“ segir Morgun-
blaðið. Það er eins og að ráðast á Kína. íslendingar eiga
þrátt fyrir allt sína purpurakápu — sinn Maó, sem af
öllum ber. Eins og nokkrum detti í hug að minnast á pilta
eins og Magnús Jónsson, Gunnar Thoroddsen, Jóhann
Hafstein, Ingólf, Gylfa, Emil eða Eggert. Þeir fá bara að
sitja, meðan ofurmennið stjórnar öllu og veitir þjóð sinni
frelsi og öryggi af vísdómi sínum og náð — eins og Maó.
Niður hjarnið
Þégar „viðreisnar”-stjórnin kom til valda lýsti hún
því hátíðlega yfir, að hún mundi ekki heimska sig á því
eins og vinstri stjórnin að vera að skipta sér af kjaramál-
um og samningum. Það væri verk atvinnuveitenda og
verkalýðsfélaga eingöngu og kæmi öðrum ekki við. Fyrst
í stað sat stjórnin því hjá og felldi bara gengið eftir samn-
inga, þegar henni þótti hæfa. Svo fór þó, að stjórnin
varð að blanda sér í samninga, og kjörtímabilið var ekki
liðið, þegar Bjarni Benediktsson efndi orð sín um hlut-
leysi 1 vinnudeilum með því að skrifa undir samninga
með fulltrúum vinnuveitenda og launþega.
Auðvitað hlaut ríkisstjórnin að reka sig á það
og viðurkenna, að landinu verður ekki stjórnað nema
í.einhverju samráði við fjöldasamtök þjóðarinnar, og voru
því stefnuhvörfin virðingarverð Síðan hefur stjórnin
básúnað júnísamkomulagið 1964 sem fvrirmynd slíkrar
samvinnu stjórnarvalda og lfiunþega. Eftir tæp tvö ár
felldu þó fulltrúar ríkisstjórnarinnar sjálfrar þann dóm
um hennar hlut í því, að hann hefði reynzt ,.markleysa“.
Ríkisstjórnin hefur því bæði heykzt á fyrstu stefnuyfir-
lýsingu sinni í þessum málum og síðan reynzt ófær um
að gera betrumbót eftir stefnuhvörfin. Svo viðstöðulaus
er för hennar niður hjarnið.
TÍMINN
ERLENT YFIRLIT
Hvernig reynist Ludwig Wilson?
Verða Erhard og Johnson ósammála um kjarnorkumálin?
Erhard kanslari
Á LAUGARDAGINN kemur
mun Ludwig Erhard, kanslari,
halda vestur um haf til við-
ræðu við Johnson forseta og
ráðherra hans. Með Erhard
verða Uwe von Hassel, varnar-
málaráðherra og Schröder utan
ríkisráðherra.
Ýmsir flokksmenn Erhards
hafa reynt að undanförnu að fá
kanslarann til að fresiu pessari
vesturför. Þeir hafa „ai'ð nauð
synlegt, að kanslarinn endur-
skipulegði stjórn sína áður og
breytti m.a. um varnarmálaráð-
Usrra, en von Hassel hefur sætt
mikilli gagnrýni seinustu vik-
urnar vegna deilunnar við flug
herinn. Einkum eru það fylgis
menn Josefs Strauss, sem halda
þessu fram, en þeir teljá víst,
að erfitt verði fyrir Erhard að
ganga framhjá Strauss enn
einu sinni, ef hann gerir breyt
ingar á stjórninni. Fylgismönn
um Strauss bættist óvæntur
liðsauki í síðastl. viku, þegar
einn nánasti samverkamaður
Erhards í stjórninni, Westrick,
baðst lausnar, en hann mun m.
a. hafa reiðzt þeirri gagnrým,
að hann væri orðinn of gamall.
Erhard féllst á lausnarbeiðni
hans með mikilli tregðu, en
lýsti jafnframt yfir því, að
hann myndi ekki breyta stjórn-
inni neitt fyrr en eftir heim-
komuna frá Washington í
fyrsta lagi.
BÆÐI þýzk og amerísk blöð
spá því, að Erhaxd geti lent í
nýjum erfiðleikum í Washing
ton. Johnson forseti leggur nú
mikið kapp'á að ná samkomu-
lagi við Rússa um alþjóðleigan
samning um bann við út-
breiðslu kjarnorkuvopna. Það
myndi ekki aðeins styrkja álit
Johnsons heima fyrir, ef slíkur
samningur yrði gerður, heldur
gæti það bætt sambúð Rússa og
Bandaríkjamanna og auðveldað
samninga í Vietnam. Rússar
hafa hins vegar sett ófrávíkjanl.
skilyrði fyrir slíku samkomu-
lagi. Þetta skilyrði er, að Vest-
ur-Þjóðverjar afsali sér hvers
konar tilkalli til kjarnorku-
vopna. Vestur-þýzka stjórnin
hefur að vísu lýst yfir því, að
Þjóðverjar ætli ekki að koma
sér upp eigin kjarnorkuvopn-
um, en hins vegar hefur hún
krafizt vissrar íhlutunar um
það, hvernig kjarnorkuvopnum
Atlantshafsbandalagsins yrði
beitt, ef til kæmi. Til þess að
fullnaegja þessum kröfum
hennar var eitt sinn rætt um
stofnun sameiginlegs flota
kjarnorkukafbáta, en frá þeim
fyrirætlunum hefur nú verið
horfið. Vestur-þýzka stjórnin
heldur samt áfram að krefjast
íhlutunar um þessi efni i ein-
hverju formi. Rússar hafa marg
tekið fram, að verði failizt á
jessar kröfur Vestur-Þjóðverja.
sé útilokað allt samkomulag urr.
að hindra útbreiðslu kjarnorku
vopna.
Samkvæmt áðurnefndum
blaðafiegnum mun Johnson foi
seti ■ fara fram á, að stjórn.
Vestur-Þýzkalands lýsi yfir því
að hún falli frá öllum slíla'.m
kröfum, og auðveldi með þvi,
að samningar náist við Rússa
um þessi mál. Það styrkir þessi
tilmæli Johnsons, að bæði Jafn
aðarmenn ogfrjálsirdemókratar
hafa lýst sig samþykka bví, að
Vestur-Þýzkaland falli frá kröf-
unum um hlutdeild í beitingu
kjarnorkuvopna Nato. Hins veg
ar er því haldið fast fram af
Strauss og fylgismönnum hans.
Þess vegna er jívi spáð, að Er
hard muni neita að fallast á
þessi tilmæli Johnsons en það
muni svo gera örðugara að þeir
geti jafnað önnur ágreinings-
efni, er rætt verður um.
Eitt þessara ágreiningsefna
er það, að Vestur-Þjóðverjar
hafa lofað aö kaupa árlega
vopn og herbúnað í Bandarík;
unum fyrir 675 millj. dollara
Þetta er eins konar endurgjald
fyrir það, að Bandaríkin hafa
225 þús. manna herlið í Vestur-
Þýzkalandi. Þjóðverjar hafa
ekki gert eins mikil vopnakaup
í Bandaríkjunum og samið hef-
ur verið um, og krefj’ast, Banda-
ríkjamenn nú þess, að þeir
standi við samkomulagið. Vest-
ur-þýzka stjórnin telvr þetta
fjárhagslega örðugt ug fænr
fram til afsökunar m.a. að
Bandaríkin hafi dregið úr her
afla sínam í Þýzkalandi. en
Bandaríkjamenn segja, að það
verði aðeins til bráðabirgða
ÞÓTT SVO fari, að Erhard
fái sæmileg erindislok í Wash-
ington, sem tæpast þykja bó
horfur á, bíða hans hægir erfið
leikar þegar heim kemur Hanr,
þarf ekki aðeins að endurskipu
leggja stjórn sína .Hann b-irí
að koina í gegnum þingið frum
varpi um efnahagsr.ið-tafanir
sem hann hefur nýtega lagt
fram. Strauss hefur á þvi sviði
eins og fleirum gert honum
smáglennu, en hann hefur gef
ið þessum tillögum natnið Lud
wig Wilson. Með þessari nafn
gift vill Strauss minna á, að
tillögur Erhards séu effirlík-
ing á aðgerðum þeim, sem Wil
son hefur nýlega gert í Bret-
landi. Jafnframjt mátti á Strauss
heyra, að hann hefði takmark-
aða trú á, að Ludwig Wilson
reyndist vel. Tillögur Erhards
ganga yfirleitt skemmra en að
gerðir Wilsons. Hann leggur
t.d. ekki til, að festa kaupgjald
og verðlag, en gerir ráð fyrir
auknu aðhaldi og eftirliti varð
andi þau mál. Eitt róttækt at-
riði er hins vegar í tillögum
hans, og verður því ekki komið
fram nema með breytingum á
stjórnarskránni, en henni verð
ur ekki breytt nema tveir
þriðju hlutar þingsins sam-
þykki breytinguna. Þess vegna
þarf Erhard hér á stuðningi
Jafnaðarmanna að haida, ef
hann á að koma þesari breyt-
ingu fram.
Breyting sú, sem Erhard vill
gera á stjórnarskránni, er þann
ig tilkomin að Vestur-Þýzkaland
er nú sambandsríki allmaigra
fylkja, sem hafa víðtæka heima
stjórn. M.a. hafa þau sjálfstæða
fjárstjórn og annast margvisleg
ar framkvæmdir og mega afla
fjár með ýmsum hætti til að
mæta þessum útgjöldum. Er
hard heldur því fram, að a.
m.k. sum fylkin haldi nu uppi
pf miklum framkvæmdum og
auki með því á verðbólgu í land
inu. Hann vill því breyta stjórn
arskránni þannig, að dregið sé
úr valdi fylkisstjórnanna i þess
um efnum, en vald sambands-
stjórnarinnar í Bonn aukið að
sama skapi. Rök hans eru þau
að sambandsstjórnin geti ekki
haft fuú tök á stjórn efnahags-
málanna, nema hún fái þetta
vald. Aðrir mæla gegn þessu á
þeim grundvelli, að þetta verði
upphaf þess, að fylkin verði
máttlaus og öll völd dragist í
hendur allsráðandi sambands-
stjórnar. Þ.Þ.