Tíminn - 29.10.1966, Blaðsíða 8

LAUGARDAGLIt 29. október 1966

Guðniimda Andrésdóttir list
málari heldur nú loks sýningu
I Bogasalnum eftir fiimm ára
hlé. Hún hefur ekfci sýnt sér-
staklega síðan 1961. Að vísu
hefur hún verið með á sam
sýningum á þessu árabili. en
ófáir urðu fyrir vonbrigðum
að sá enga mynd frá henni á
Haustsýningunni í ár. Oð hin
ir mörgu, sem fylgzt hafa af
áhuga með ferli þessarar alvar
lega leitandi listakonu, hafa
verið þeim mun forvitnari að fá
að sjá, 'hvað væri að gerast í
list hennar, að listdómendum
í erlendum blöðum virðist hafa
orðið einna starsýnast á mynd
ir hennar á samsýningum, sem
hún hefur tekið þátt I ytra,
bæði austan hafs og vestan, og
söfn og ríkisfólk hafa verið að
kaupa myndir þessarar listkonu,
sem fáir ef nokkrir vissu áður
nokkur deili á. 0.g nú dylst held
ur engum, að eitthvað nýtt hef
ur verið að gerazt í list Guð-
mundu. Við því mátti líba bú
ast. Og viðbrigðin eru gleði
leg. Ahorfandinn vill helzt
doka sem lengst við í sýningar
salnum andspænis þessum skáld
legu myndum, sem flestar orka
eins og fullort og snurfusað
ljóð. Mörg þeirra bera líka
skemmtileg heiti, Ásláttur,
Eykt, Logn, Berg, Aftan, Morg
unsár, Nón, Grátt stef, Vakir.
Já, vel á minnst, Vakir. Þess
ar myndir sumar hverjar minna
einmitt á vakir á veikum ísi,
þessi nýi stíll hennar í mörgum
tilbrigðum.
Þegar ég heimsótti Guð-
Guðmunda Andrésdóttir listmálari á vinnustofu sinni.
myndir hans eru þarna. og
hvað það er stórkostlegt að
sjá svona margar þeirra saman
komnar á einn stað. En mér
fannst það eiginlega skrítið,
hvað þetta voru litlar myndir,
engin stór málverk. En þær
eru mikilfenglegar engu að
síður, margar málaðar í þessum
björtu grænu litum. Maður fær
alveg nýtt viðhorf til þessa mál
ara af að sjá slí'ka sýningu. Og
svo má ekki gleyma hinum
miklu snillingum í hollenzfcri
málaralist, Rembrandt, Hol-
bein, Vermeer og slíkum stór
mennum. Eg dáist mikið að
Vermeer.
— Hittirðu íslenzka listasafn
vörðinn í Hollandi, Sturlu Guð
íaugsson?
— Hann er ekki í Amster
dam. Aftur á móti hitti ég ann
an og bráðskemmtilegan mann
í Amsterdam. Hann heitir
Tustra og er málari. Hann kom
til Reykjavíkur fyrir nokkrum
áratugum í fylgd með dönsk
um teiknara. Þeir héldu hér
sýningu. Og þeir höfðu áðtir
kynnzt Jóni biskupi Helgasyni,
sem tók þá upp á sína arma,
gerðist fjárhaldsmaður þetira
og forsjá, hirti aðgangseyrinn
eftir daginn og geymdi fyrir
þá, svo allt rynni ekki út í
sandinn fyrir þeim og þeir
stæðu uppi slyppir og snauðir,
hann afhenti þeim svo þénust-
una þegar þeir fóru. Tustra
sagði mér, að hann hefði lang
að til að bjóða stúlku upp á
veitingar á Hótel ísland, fór til
Jóns biskups að fá aura til að
borga fyrir sig og frökenina,
en Jón tók það ekM í mál svo
ekkert varð úr boðinu. Tustra
hafði það embætti að sjá uim
alla myndlistarþætti í hollenka
útvarpinu. Hann sýndi mér
myndir, sem hann hafði málað
af Dómkirkjunni hér og tum-
hverfi, og mér fannst það held
ur skrítið, að Ihúsin voru flest
komin út í þetta afstrakt
u
mundu vestur á Sólvöllum nú
í vikunni, minntist ég á mynda
nöfnin, spurði, hvort hún hefði
gaman af að finna myndum sín
um nöfn, og hún svaraði:
— Nöfnin á myndum mínum
koma ekki fyrr en eftir dúk
og disk, mér detta þau aldrei
í hug áður eða á meðan ég er
að mála. Þau eru yfirleitt ekk
ert verulegt atriði. Ætli það
sé ekki aðallega þetta, að mér
og flestum leiðist að líta í sýn
ingarskrána og þar stendur þá
ekki annað „Málverk" og síð
an do., do., do.“ niður aila síð
una? Og þó, sumar myndir
krefjast þess raunar að heita
einhverju nafni.
— Þessar nýju myndir eru
alifrábrugðnar þeim á fyrri
sýningum, annað litaval, nýr
formstíll. Heldurðu að þú sért
búinn að finna þann rétta?
Þetta hefur verið ósköp
hæg breyting hjá mér lengi vel,
þangað til nú, breytingar hafa
verið örari, eða snöggari upp
á síðkastið. En hvað verður til
frambúðar? Maður er alltaf
að leita að hinum rétta tóni.
Og ég þykist alls ekki hafa
fundið hann. Og það er líkast
til bezt, að maður finni hann
seint eða aldrei. Ætli það
haldi ekM listafólM á floti, eða
öllu heldur vabandi skulum við
segja, að ekki linni þeirri leit.
Eða hvað segir ekki Ásmundur
myndhöggvari um leitina að
fegurðinni?
— Af hverju hefur liðið svo
langt milli sýninga þinna nú?
— Eg ætlaði að koma upp
sýningu í fyrra, en myndir mín
ar hafa verið úti um hvippinn
og hvappinn, á sýningum í Svi
þjóð, Noregi, Amerí'ku, mér
fannst ég varla hafa nóg í sýn
ingu, þegar þær voru í burtu
og sumar komu efcki aftur. En
nú, þegar ég fór með allt, sem
ég átti heima sýningarfært
komst ekM nærri allt fyrir í
Bogasalnum með_ góðu .móti.
— Líkar þér ’vel við Boga
salinn?
Já, hann er nokkuð góður,
mér finnst hann bara of lítill í
þetta sinn, af þvi að ég hefði
gjarnan viljað setja fleiri mynd
ir á þessa sýningu.
— Þú byrjaðir nú listnám
þitt ytra í Svíþjóð. Segðu mér
nú eitthvað af því, hvemig þér
varð við að koma til Parísar í
fyrsta sinn og kynnast listinni
— Eg var tvisvar við nam
í Farís, og satt að segja eins og
sveitamanneskja að koma í
fyrsta sinn út í heiminn, ósköp
fákunnandi og hafði aldrei
dirfzt að sýna mynd eftir mig
opinberlega. En það var ákaf
lega undarleg reynsla að kom
ast fyrst í snertingu við Paris
og lífið þar, eiginlega alveg
yfirþyrmandi fyrst f stað. Það
var svo margt að skoða, sýning
ar á hverju strái. Eg man sér
staklega eftir einni stórn yfir
litssýningu í Nútímasafninii.
Ekki fyrir það, að ég væri svo
hrifinn af öllu því, sem þar
var að sjá, ég var svo alveg
óvön öllum þessum nýjungum
og ósköp fáfróð. Mér er alveg
sérstaklega minnisstætt, hvað
ég varð feikilega hneyksluð yf-
ir ýmsu, sérstaklega þó mynd
unum eftir Mondrian og Léger.
Eg segi þér satt, mér fannst
það alveg furðulegt að vera að
hengja upp myndir eftir þessa
karla. Þarna voru tvær mynd
ir eftir Mondrian, og þær voro
hengdar upp í horn, eins og
tígull. Léreftsflöturinn var all
ur hvitur, og svo var eitt strik
á annarri, einhversstaðar uppi
í homi. Þetta gekk alveg fram
af mér. En svo fór maður að
venjast þessu, þótti bara gam
an að því áður en langt um
leið.
— En úr því þú minnist á
Mondrian, fórstu ekM til Hol-
lands?,
— Jú, ég fór þangað síðar,
stanzaði aðallega í Amsterdam.
Þar fór ég í Borgarsafnið oe
sá stóra sýningu á myndum ef'
ir Van Gogh, varð alveg yfir
mig hrifin. Eg vissi svo sem
áður, að hann var góður mái-
ari. En þarna rann það upp fyr
ir mér, hvað hann hefur verið
stórkostlegur málari, hafði ekki
gert mér grein fyrir því fyrr.
Það er nú svo, að málverk hans
yfirleitt, þetta eru venjuiega
sömu myndirnar, sem prentað
ar eru. En margar fallegustu
gluggalaus, ég held þó hafi
sést einn gluggi á Mrkjunni.
Eg spurði hann hvernig á
þessu stæði, en hann mundi
nú ekki gjörla, hvort þetta væri
sannleikanum samkvæmt eða
ekM. Það var auðvitað langt
síðan, hann var þá ungur mað
ur, þegar hann kom hingað en
er nú áreiðanlega kominn hátt
á sjötugsaldur. Eg hitti íslenzka
konu búsetta í borg skammt
frá Amsterdam, og hún hafði
kynnzt Tustra, sagði, að ég
mætti til að hitta hann, því
hann mundi ekM fyrirgefa
henni, ef hann kæmist að þvi,
að þarna hefði íslenzkur málari
verið á ferð án þess að hitta
hann að máli. Svo fór ég að
heimsækja hann. Þetta var
ákaflega skemmtilegur maður.
Og miMð gerði hann mig hissa,
þegar hann settist við orgel í
stofunni sinni og tók að syngja
hástöfum „Ó, mín flaskan
fríða“ á íslenzku, fór rétt með
lag og ljóð. Svo byrjaði hann
á „Sofðu unga ástin mín“. en
það tókst ekM alveg eins vel.
íslenzka konan, sem fór með