Vísir - 22.12.1975, Qupperneq 9

VISIR Mánudagur 22. desember 1975.
9
Jón Þórðarson frá Borgarholti
Fjölva-útgáfa.
Það er ekki nóg að Fjölva-út-
gáfan gefi út Tinnabækurnar
margrómuðu, og hafi margt
fleira látið frá sér fara til að
gleðja lesendur i landinu. Hún
hefur einnig gefið út ljóðabók-
ina, sem hér um ræðir, og þá
liklega fyrir sálu sinni, þvi varla
mun gróðavon nokkra að hafa af
slikri útgáfu, svo höllum fæti,
sem ljóð standa i þýfðu en
annars grasmiklu túni Braga,
svo notuð sé gömul og dálftið
hjassaleg liking.
Jón Þórðarson frá Borgar-
holti hefur mikla skemmtan af
þviað vera úti i náttúrunni, sem
svo er kallað, þ.e. fara á fjöll og
i öræfaferðir og ganga með
glöðu fólki á góðum sumardegi.
Hann yrkir töluvert um þetta.
Hann kveður á landið af mikilli
innlifun i harðrimuðu mali,
bindur sjón sina og tilfinningu i
hljóðstafi og gerir sumt snotur-
lega, þótt það valdi honum
nokkrum erfiðleikum að margt
fallegt hefir verið sagt um
landið og varla orðið mikið rými
eftir innan hefðbundinna hátta,
svo sjálfort er það flest orðið.
Hinu er ekki að neita að viljinn
er góður og tilfinningin sönn.
Með fljóta stökur, varla
minna en hringhendur, minn-
ingarljóð og afmælisskeyti. Allt
er þetta haglegt og vandlega
kveðið. Ein visan hljóðar svo:
Hún er undur létt i lund,
— ljúfa hrund ég kenni,
eina stund á Edens grund
átti ég fund með henni.
Það má til sannsvegar færa,
að Edensgrundir séu til á Is-
landi, þótt maður i fljótu bragði
w
A
EDENS
GRUND
láti sér detta hlýrri og rign-
ingarminni staði í hug, enda
mun þetta vera liking um þann
blett á jörðinni, þar sem ástar-
fundur stendur hverju sinni.
Eru þær því margar Edens-
grundirnar, einkum þar i kring
sem sveitaböll eru haldin að
sumrinu, og jafnvel dæmi um
Edensgrund að vetrinum lika.
Stökurnar eru ekki margar.
öllu mikilsverðara en fyrr-
nefnd staka finnst mér erindið:
Og ljúfsár minning hjartahlý
mér heldur vörð.
—• Or timans ólgu hafi hefst
in helga jörð
með ljósra nátta geisla gull
og glöðum blæ,
með lóukvak og lambajarm
við litinn bæ.
Þessar ágætu hugsanir sóttu á
Jón frá Borgarholti, er hann var
eitt sinn staddur i London á sól-
mánuði. Þá er gott kvæðið ,,Þú
vakir æ i' minni”, einnig kaflinn
,,Á fjöllum i flokknum ,,út i blá-
inn”, og ljóðin ,,Þú, sem....”
og ,,A yztu nöf.”
Jón Þórðarson gerir sér far
um að vanda verk sitt og yrkir
kórrétt, svo hvergi sést blettur
eða hrukka. Sonur hans, Megas,
hefur gert káputeikningu og
unnið hana mjög i þeim blæ
mikillar fjallasýnar, sem vakir
fyrir flestum ljóðum bókarinn-
ar.
IiulriðiG. Þorsteinsson
STRÁIÐ I MOLDINNI
stjórnmálum og áreiðanlega
hlotið þar ýmsar skrokkskjóður.
þótthannhafi látið kyrrt liggja.
Ég hef ekki svo ég muni séð eftir
Kristján erindi eins og þetta, Ur
kvæðinu Gestir:
Kristján frá Djúpalæk
Sólin og ég
Bókaforlag Odds Björnssonar.
Komin er út væn ljóðabók eft-
ir Kristján Einarsson frá
Djúpalæk myndskreytt af Bolla
Gústavssyni og tileinkuð Unni.
Við yfirlestur litur maður kunn-
uglegt landslag, þótt viða sé það
töluvert stórbrotnara en áður,
eins og tindarnir hafi ýtzt ofar
og hærra og hið skaplega slétta
land sé orðið hnlflóttara.
Kristján frá Djúpalæk hefur
ætiðverið skáld mikilla tilfinn-
inga, þær hefur hann mótað á
steðjum rims og forms, stund-
um rauðglóandi.
Ljóðskáldið Kristján er að
eldast, og hinn ærslafulli tónn,
jafnvel I alvörunni, er orðinn
agaðri en áður, og hinn mjög
svo auðveldu tök, sem skáldið
hefur á framsetningunni, veitir
aganum æskilegt brautargengi.
Kristján frá Djúpalæk er skáld
hinna margvislegu dæma, sem
draga til ákveðinnar niðurstöðu,
þ.e. þau hafa oft og tiðum ein-
kenni spakmæla. Þetta kemur
einkum fram I síðari hluta bók-
arinnar, sem höfundur nefnir
Glettur og gráglettur, en auk
þess viða I fyrri hluta hennar.
Yfirleitt skilur Kristján ekki við
ljóð I lausu lofti. Hann fullyrkir,
en sé engin svör að finna lýkur
ljóðinu gjarnan á meginspurn-
ingu, sem i sjálfu sér getur verið
niðurstaða. Þessi skáldskapar-
lega stefna er bæði styrkur og
veikleiki Kristjáns. A tiskutið,
þar sem finast þykir að láta allt
svlfa, komast margir billlega
frá ljóðum sinum, og enda
kannski verr en þeir byrja ljóð-
ið, svo menn eru engu nær hvers
vegna fitjað var upp á þessu. Að
hinu leytinu geta „hálfkveðnar
visur” veitt ljóðinu meira þan-
þol og orðmyndunum meiri
spennu. Það er nú einu sinni
svo, að orðavalið i ljóði hefur
miklu meira að segja um
framgang þess, heldur en það
atriði að loka hverjum heimi
þeirra vel og vandlega. Og
Kristján frá Djúpalæk skortir
ekki orðin. En það er stundum
eins og honum sé meira i mun
að fullgera myndina en beita
orðunum, eins og myndvarpi
innan ljóðsins, og skilur þar á
milli þess, sem yrkir af megin-
þrótt I snöggum leiftrum hug-
ljómunarog hins, sem af þræls-
legri áráttu liggur yfir hverju
orði, unz þau hvert fyrir sig eru
komin i ætt við regnbogann.
Mér hefur frá fyrstu tíð þótt
gott að fá ljóðabók eftir Kristján
i hendur, og svo er um þessa. Þó
hægt sé að tala lengi um hina
innri tækni ljóða og forms, þá
breytir það engu um þá stað-
reynd, að Kristján slær steðja
sinn til hljóms á skáldaþingi og
hefur lengi gert. í þessari bók er
fallegt ljóð til Guðmundar
Böðvarssonar (Slðasta bréf til
G.B.) Þeir skrifuðust á I fjölda
ára og voru trúnaðarvinir, og
fáa hefur Kristján dáð meir en
þannan borgfirska ljóðmæring.
Og ekki er nokkur yfirlýsing I
eftirfarandi ljóðbroti úr kvæð-
inu öl Guðmundar:
Mest var þó gæfan að geta
gefið tilfinning sinni mál,
kveðið burt óttann og efann,
angrið, sem leitar á hverja
sál,
tjá einnig gleðinnar töfra,
trú sína, von og ást,
hlæja með glöðum, hugga
hinn, sem draumurinn brást.
Þrátt fyrir hinn heimspeki-
lega þankagang i ljóðum
Kristjáns, kemur hvergi fram i
dæmisögum og spakmælum
ljóðanna neinn þytur af skoðun-
um höfundar á eilífðarmálum,
svonefndum, i meiri mæli en
þeim sem eðlilegt getur talizt
um lifsskoðanir skálda. Aftur á
móti brýnir skáldið röddina,
þegar kemur að réttlætinu og
hlut litilmagna, svo veraldlegt
sem það nú er. Kristján hefur
ætið haldið sig til vinstri i
Hvar gestirnir Ilendast, þar
ganga þeir
af þjóðinni dauðri.
Sýn varúð gegn framréttri
heimsmanna hönd,
jafn hvitri sem rauðri.
Við hefðum vist allir viljað
þetta sagt hafa þrátt fyrir ýms-
an ágreining.
Kristján frá Djúpalæk ber
viða i þessari siðustu ljóðabók.
Hann hefur löngum þurft um
margt að yrkja. Og alltaf er
hann að gera glettilega góð ljóð
með þeim aðferðum. sem hon-
um þóknast. Hann er ekki um-
' byltingamaður I skáldskap. og
listastefnur lætur hann lönd og
leið. Skáldskapartunga hans er
hans móourmál og þvi fær eng-
inn breytt. Hann hefur rika til-
finningu fyrir náttúrunni og
fólkinu og dregur af þvi dæmi
sin og heimspeki. Og ljóð hans
eru einlæg. Það verða engar
brellur fundnar i hans munni.
Og það er ekki á hverjum degi.
sem maður les ljóð á borð við
það, sem hann nefnir Þetta
land. og lýsir honum vel sem
skáldi og manni:
Þetta land geymir allt. sem
ég anh.
Býr i árniði grunníónn mins
lags.
Hjá þess jurt veit ég blómálf
minsbrags.
Milli bjarkanna yndi ég fann.
Ber mér útræna ilminn frá sjó.
Blærinn angan af lyngi og mó.
Djúpa hugró á fjöllum ég finn.
Meðal fólksins er vettvangur
minn.
Þetta land skamma stund bjó
mérstað.
Ég er strá i þess mold. Ég
er það.
lndriði G. Þorsteinsson