Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1926, Side 2

Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1926, Side 2
LBSBÓK MORGUtfBLAÐSlNS ............. 3. okt. ’26. r ..rz- . .. . „SS.. ■-..■■•■ ,■■■ ■ 1 ■■»■:. 1 .... J- ; : 2 eru rnin fiski á skömmum tíma vegna þess að aðsókn togaranna er svo yfirgnæfandi og jafnvel nýju miðin á ,,Halanum“, eru nú rúin. ALGER PRIÐUN Á VISSUM SVÆÐUM ER NAUÐSYNLEG. Meðal þeinra úrræða sem komið gætu til mála til þess að skapa þolanlegar ástæður á ný hefir al" þjóðaverndun fengið mest fylgi- Hugmyndin er, að skifta hafinu í svæði, og sje veitt á hverjum stað á ákveðnu árabili en látin í friði nokkur ár á milli. Yrði að nást alþjóða samkomulag um þetta og hrot gegn friðuninni yrðu að varða sektum. Eflaust mundu fiskimenu allra þjóða ganga að þessu, svo framarlega sem reglurnar væru settar af alþjóðlegu fiskiveiða- ráði.---- j ÍSLENDINGAR ÞURPA AÐ VEKJA ÁHUGA BRETA FYRIR PRIÐUN ARMÁLINU ÞÁTTTAKA ÍSLENDINGA í HAFR ANN SÓKNUM. Þó ekki sje hjer minst beinlín- is á það, sem fyrir flestum fslend' ingum mun vaka — að fá land' helgina aukna og ýms ivrygning- arsvæði utan núverandi landhelgi gjörfriðuð — þá miðar þessi grein þó í rjetta átt. Besta vopnið sem vjer eigum í þessu máli er það, að geta sýnt alþjóð fram á það, að nauðsyn beri til að friðuðu svæö- in sjeu stækkuð, því að aniuws verði fiskimiðin einkis virði, hvorki okkur nje öðrum. Mestu varðar að geta fært Bretum heim sanninn um þetta. En til þess er ekki nóg að ræða málið í íslensk' um blöðum, sem enginn skilur fy*•* ir utan landsteinana. Það þarf að fá mikilsmetin ensk hlöð til þess að reifa máLið og skýra það fyrir almenningi. Stjórnarvöldin þurfa að láta utanríkisstjórnina sjá hretsku stjórninni fyrir gögnum I málinu. Og umfram alt þarf hin vísiudalega hlið , málsins að vera skýrð ítarlega, því vísindaleg rök munu þyngst á metunum, þegar kemur til annara þjóða kasta. í sambandi við þetta má á það minn- ast, að varla getur það, yansalausi. heitið, að íslendingar leggi ekk' wt fram til hinna alþjóðíegu fiskr rannsókna, sem nú fa,va fram, m. a. við fsland. Þar eigum við þó viðurkendum ágætum , vísinda' manni á að skipa, en livenær sem hann „fer á flot“ er hann gestur annara, ýmist danska rannsókn- arskipsins eða „Kveldúlfs“. Með- an fslendingsw eiga ekki rannsókn* arskip sjálfir er ekki nema sjálf* sagt, að þeir greiði að nokkrum hluta útgerð danska rannsóknar- skipsins þann tímann sem það er hjer við land, eins og stungið var upp á hjer í Mbl. ekki alls fyr- ix' löngu. Fiskveiðarnar eru okk* ur svo mikils virði, að því fje er ekki á glæ kastað, sem varið væri til rannsókna á fiskigöngunum lijer við land og lifnaðarháttum fiska, ekki síst ef þær rannsóknir gætu leitt í ljós, að rýmkun land* helginnar væri algert undirstöðu- skilyrði fiskveiða við ísland á komandi tíð. Orðasaín þetta hef’ir Orðanefnd Verkfræðmgafjelagsins tekið saman með ráðum og atbeina verslunar- manna í Reykjavík. Hefir ekkert orð verið tekið í safnið án þess að sjer- fræðingur í þeirri grein hafi goldið því samþykki. Mörg algeng orð hafa verið tekin upp fvrir sjerstök til- mæli verslunarmanna, og mun hver maður sjá, að því fer fjarri, að hjer sjeu tóm nýyrði á ferðum. — Muu ekki saka þótt mint sje á góð orð og gömul, rneðan þau eru ekki höfð í hvers manns tali. Hitt er miklu \Jakara, að í þetta safn vantar vafalaust mörg orð, sem höfð eru í auglýsingum og viðskiftalífi, og æski- legt væri að þvða á íslensku. Nefndin hefir tekið til viðfangs þau orð, sem verslunarmenn hafa fram borið, og þótti rjett að draga eigi lengur að láta þetta sýnishorn koma fram. Er hægra að bæta við og bæta um, þeg- er einhver undirstaða er fengin. Um orðin sjálf er ekki ástæða til að fjöl- yrða. peim verður ekki lífs auðið, nema almenningur vjlji taka þau að sjer, En vonandi cr, að vandlæting manna beinist ekki einungis að til- raunum til að íslenska erlend orð, heldur líka að hinurn erleudu og hálf- erlendu orðskrípum, sem láta eftir sig svarta bjetti . á tungunui. Skýriugar ÍSLENDINGAR ÆTTU AÐ SKIPA SÆTI í ALÞJÓÐALAGA' NEFNDINNI- í nefnd þeirri sem um var getið í upphafi þessarar greinaæ munu vera tveir Frakkar, tveir Bretar og einn Norðmaður. Eigi e.r knun- ugt hvort íslenska stjórnin hefir nokkurt samband við þá nefnd, en sje eigi svo, er brýn nauðsyn á að úæ því verði bætt. — Og má rökstyðja það, að íslendingur væ.ri sjálfkjörinn í slíka nefnd. Þ.ví eins og sakir standa nú, á eng- in þjóð jafn mikið undir fisk' veiðunum og íslendingar. Og þá er hitt á allra vitorði, að engin fiskimið eru jafn mikið sótt af útlendingum eins og þau íslensku. íslendingar eiga góð vopn í þessu máli, ef þeir vilja nota þau. En sje alt látið reka á reiðanum í mörg árin enn, er eigi ósennilegt að á líka leið fari fyrir fiskmið.- uniun íslensku og Norðursjónum, að þar verði ekki annað að. fá en rytjufisk, sem enginn mundi sæl- ast eftir. hafa verið settar á stöku stað, svo fáorðar sem fært var, og er því trevst að lesendur skilji þar hálfkveðna vísu. Skammst. eru auðskildar, t. d. kvk = kvenkyns og hvk = hvorugkyns. Erlendu orðin eru ýmist tilfærð á frummáli eða eftir íslenskum fram- burði. Orða með e í upphafi má stund- um 'leita undir k eða s. Ætti þettd ekki að saka, af því að skamt er að leita í þessu litla safni. accept, útivíxill. accept-konto, útivíxlareikningur; sbr. vexelkonto. afmönstra, afskrá. afsetja, selja. afsetning, sala. aftappa, flaska (vínið er flaskað í . Frakklandi; sbr. hús: hýsa). agent, mnboðsmaður, erindreki. agentur, umboð. agio, myntbót. agúrka, gurka. ahorn, mösur (fornjTÖi; eignarf. mösurs). akromatiskur (um ljósgler), tær, lit- laus. aktiva, eignir. allehaande, kryddblendingur. alpakka, 1) silfrungur, 2) lama-ull, lama-hár. aluminium, álm (hvk.: álmið). Orð úr viðskiftamáli.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.