Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1926, Side 2

LBSBÓK MORGUtfBLAÐSlNS ............. 3. okt. ’26.
r ..rz- . .. . „SS.. ■-..■■•■ ,■■■ ■ 1 ■■»■:. 1 .... J- ; :
2
eru rnin fiski á skömmum tíma
vegna þess að aðsókn togaranna
er svo yfirgnæfandi og jafnvel
nýju miðin á ,,Halanum“, eru nú
rúin.
ALGER PRIÐUN Á VISSUM
SVÆÐUM ER NAUÐSYNLEG.
Meðal þeinra úrræða sem komið
gætu til mála til þess að skapa
þolanlegar ástæður á ný hefir al"
þjóðaverndun fengið mest fylgi-
Hugmyndin er, að skifta hafinu í
svæði, og sje veitt á hverjum stað
á ákveðnu árabili en látin í friði
nokkur ár á milli. Yrði að nást
alþjóða samkomulag um þetta og
hrot gegn friðuninni yrðu að varða
sektum. Eflaust mundu fiskimenu
allra þjóða ganga að þessu, svo
framarlega sem reglurnar væru
settar af alþjóðlegu fiskiveiða-
ráði.----
j
ÍSLENDINGAR ÞURPA AÐ
VEKJA ÁHUGA BRETA FYRIR
PRIÐUN ARMÁLINU
ÞÁTTTAKA ÍSLENDINGA í
HAFR ANN SÓKNUM.
Þó ekki sje hjer minst beinlín-
is á það, sem fyrir flestum fslend'
ingum mun vaka — að fá land'
helgina aukna og ýms ivrygning-
arsvæði utan núverandi landhelgi
gjörfriðuð — þá miðar þessi grein
þó í rjetta átt. Besta vopnið sem
vjer eigum í þessu máli er það, að
geta sýnt alþjóð fram á það, að
nauðsyn beri til að friðuðu svæö-
in sjeu stækkuð, því að aniuws
verði fiskimiðin einkis virði,
hvorki okkur nje öðrum. Mestu
varðar að geta fært Bretum heim
sanninn um þetta. En til þess er
ekki nóg að ræða málið í íslensk'
um blöðum, sem enginn skilur fy*•*
ir utan landsteinana. Það þarf að
fá mikilsmetin ensk hlöð til þess
að reifa máLið og skýra það fyrir
almenningi. Stjórnarvöldin þurfa
að láta utanríkisstjórnina sjá
hretsku stjórninni fyrir gögnum I
málinu. Og umfram alt þarf hin
vísiudalega hlið , málsins að vera
skýrð ítarlega, því vísindaleg rök
munu þyngst á metunum, þegar
kemur til annara þjóða kasta. í
sambandi við þetta má á það minn-
ast, að varla getur það, yansalausi.
heitið, að íslendingar leggi ekk'
wt fram til hinna alþjóðíegu fiskr
rannsókna, sem nú fa,va fram, m.
a. við fsland. Þar eigum við þó
viðurkendum ágætum , vísinda'
manni á að skipa, en livenær sem
hann „fer á flot“ er hann gestur
annara, ýmist danska rannsókn-
arskipsins eða „Kveldúlfs“. Með-
an fslendingsw eiga ekki rannsókn*
arskip sjálfir er ekki nema sjálf*
sagt, að þeir greiði að nokkrum
hluta útgerð danska rannsóknar-
skipsins þann tímann sem það er
hjer við land, eins og stungið var
upp á hjer í Mbl. ekki alls fyr-
ix' löngu. Fiskveiðarnar eru okk*
ur svo mikils virði, að því fje er
ekki á glæ kastað, sem varið væri
til rannsókna á fiskigöngunum
lijer við land og lifnaðarháttum
fiska, ekki síst ef þær rannsóknir
gætu leitt í ljós, að rýmkun land*
helginnar væri algert undirstöðu-
skilyrði fiskveiða við ísland á
komandi tíð.
Orðasaín þetta hef’ir Orðanefnd
Verkfræðmgafjelagsins tekið saman
með ráðum og atbeina verslunar-
manna í Reykjavík. Hefir ekkert orð
verið tekið í safnið án þess að sjer-
fræðingur í þeirri grein hafi goldið
því samþykki. Mörg algeng orð hafa
verið tekin upp fvrir sjerstök til-
mæli verslunarmanna, og mun hver
maður sjá, að því fer fjarri, að hjer
sjeu tóm nýyrði á ferðum. — Muu
ekki saka þótt mint sje á góð
orð og gömul, rneðan þau eru ekki
höfð í hvers manns tali. Hitt er
miklu \Jakara, að í þetta safn vantar
vafalaust mörg orð, sem höfð eru í
auglýsingum og viðskiftalífi, og æski-
legt væri að þvða á íslensku. Nefndin
hefir tekið til viðfangs þau orð, sem
verslunarmenn hafa fram borið, og
þótti rjett að draga eigi lengur að láta
þetta sýnishorn koma fram. Er
hægra að bæta við og bæta um, þeg-
er einhver undirstaða er fengin. Um
orðin sjálf er ekki ástæða til að fjöl-
yrða. peim verður ekki lífs auðið,
nema almenningur vjlji taka þau að
sjer, En vonandi cr, að vandlæting
manna beinist ekki einungis að til-
raunum til að íslenska erlend orð,
heldur líka að hinurn erleudu og hálf-
erlendu orðskrípum, sem láta eftir sig
svarta bjetti . á tungunui. Skýriugar
ÍSLENDINGAR ÆTTU AÐ
SKIPA SÆTI í ALÞJÓÐALAGA'
NEFNDINNI-
í nefnd þeirri sem um var getið
í upphafi þessarar greinaæ munu
vera tveir Frakkar, tveir Bretar
og einn Norðmaður. Eigi e.r knun-
ugt hvort íslenska stjórnin hefir
nokkurt samband við þá nefnd,
en sje eigi svo, er brýn nauðsyn
á að úæ því verði bætt. — Og
má rökstyðja það, að íslendingur
væ.ri sjálfkjörinn í slíka nefnd.
Þ.ví eins og sakir standa nú, á eng-
in þjóð jafn mikið undir fisk'
veiðunum og íslendingar. Og þá
er hitt á allra vitorði, að engin
fiskimið eru jafn mikið sótt af
útlendingum eins og þau íslensku.
íslendingar eiga góð vopn í
þessu máli, ef þeir vilja nota þau.
En sje alt látið reka á reiðanum
í mörg árin enn, er eigi ósennilegt
að á líka leið fari fyrir fiskmið.-
uniun íslensku og Norðursjónum,
að þar verði ekki annað að. fá en
rytjufisk, sem enginn mundi sæl-
ast eftir.
hafa verið settar á stöku stað, svo
fáorðar sem fært var, og er því trevst
að lesendur skilji þar hálfkveðna vísu.
Skammst. eru auðskildar, t. d. kvk
= kvenkyns og hvk = hvorugkyns.
Erlendu orðin eru ýmist tilfærð á
frummáli eða eftir íslenskum fram-
burði. Orða með e í upphafi má stund-
um 'leita undir k eða s. Ætti þettd
ekki að saka, af því að skamt er að
leita í þessu litla safni.
accept, útivíxill.
accept-konto, útivíxlareikningur; sbr.
vexelkonto.
afmönstra, afskrá.
afsetja, selja.
afsetning, sala.
aftappa, flaska (vínið er flaskað í
. Frakklandi; sbr. hús: hýsa).
agent, mnboðsmaður, erindreki.
agentur, umboð.
agio, myntbót.
agúrka, gurka.
ahorn, mösur (fornjTÖi; eignarf.
mösurs).
akromatiskur (um ljósgler), tær, lit-
laus.
aktiva, eignir.
allehaande, kryddblendingur.
alpakka, 1) silfrungur, 2) lama-ull,
lama-hár.
aluminium, álm (hvk.: álmið).
Orð úr viðskiftamáli.