Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1931, Side 3

LESBOK MORGUNBLAÐSINS
155
ljóöiu ekki síst. Þegar hans var
minst hjer fyrir 20 árum, á átt-
ræðisafmæli hans, þá var það af
flestum tekið skarpast fram, að
l\ann væri vorsins skáld. Hannes
Hafstein, sem þá hjelt aðalræðuna
fvrir honum, segir: „Hann, sem
fyrir átta áratugum fæddist þenn
an dag. í vormánuöinum Hörpu,
liefir nú í fulla tvo mannsaldra
veriö vorsins, blíöunnar og unaðar-
ins skáld fyrir þetta land og þes^a
þjóð.“ — Guðmundur Magnús-
son skáld byrjar þá kvæði til Stein-
gríms svo: „Þjer gaf vor'ð sín ljóö,
þ i söngst vor yfir þjóö, því þig
vorgyðjan íslenska kaus fyrir son“.
Þorsteinn Erlingsson byrjar sitt
kvæði með tilvísun í „Vorhvöt“
Steingríms. Og Rögnvaldur Guö-
mundsson skólapiitur, sem einnig
orti til hans, byrjar svo: „Á vori
ertu fæddur, með vorið í sál og
vorhýra náttúruóðinn“. Þetta sýn-
ir, hve vorkvæði Steingríms eru rík
í hugum manna, enda eru líka
margar fegurstu lýsingarnar, sem
við eigum af vorprýði og sumar-
skrauti íslensku náttúrunnar aö
finna í kvæðum hans. En kvæðið
um Snæfellsjökul sýnir, að hann
hefir líka haft auga fyrir því,
sem hart er og hrikalegt í náttúru
landsins, og það er eitt af helstu
kvæðum hans.
Þriðja þáttinn í kveðskap St. má
telja háðvísurnar, stuttar og hnittn-
ar stökur, sem enn lifa margar á
vörum manna. Rík fegurðartilfinn-
ir,g og hæöni fara oft saman. Sam
anburður á ímynduðum fullkom-
leika og ófullkomnum virkileika
skapar háð.
Um það leyti sem Steingrímur
liverfur aftur til Islands er ný
stefna að ryöja sjer til rúms í
skáldskapnum erlendis, og var það,
sem kunnugt er, Georg Braudes,
sem ruddi henni braut í Danmörvu
og á Norðurlöndum yfirleitt. Hér á
landi kemur hún auðvitað líka fram
og þær kenningar, sem henni fylgdu
Hin yngri skáld hjer, sem fram
komu eftir 1880, töldu sig til þeirr-
ar stefnu: Gestur Pálsson, Einar H.
Kvaran, Hannes Hafstein og Þor-
steinn Erlingsson. En einkum var
þaö hjer Gestur Pálsson, sem hjelt
á lofti hinum nýju kenningum á
ssu sviði. Urðu hjer þó ald. i
^’íötækar deilur um þetta mál, eius
og orðið höfðu bæði í Danmörku
. Noregi, eða svo áhrifamiklar, að
þær næðu verulega til almenning.-'.
nema helst milli þeirra Gests Páls-
scnar og Matthíasar Jochumssonar.
Gestur fóraltaf hrósandi orðum urn
Steingrím, þegar hann mintist a
skáldskap hans í riti, og hann tel-
ur kvæði hans um Snæfellsjökul
eina hina sönnustu og bestu nátt-
úrulýsingu, sem til sje í íslensku
máli.
En að deilunni, sem nefnd er
hjer á undan, er sumstaðar vikið
í kvæðum Steingríms á síðari ár-
um, en skýrast í vísunum „Valið“
á 314. bls. í kvæðabók hans. Þær
/
eru svona:
Mærum vors á morgni gekk
málarinn um teiginn.
Oðrumegin eygði hann þrekk,
ungrós hinu megin.
Eitthvað frumlegt, eitthvað nýtt
á við tíðarsmekkinn.
Minna rósblóm mat hann frítt,
málaði svo þrekkinn.
Á þennan hátt setur hann fram
kenningar hlutsæismanna um skáld
skapinn gagnvart hugsæisstefn-
unni, sem ríkjandi var í skáld-
skapnum á yngri árum hans og
hann heldur trygð við. Hugsunin
er þessi: Rómantíkin valdi rósirn-
ar, realisminn velur þrekkinn, þ.e.
skáldskapurinn var áður um það,
sem fagurt er, nú er hann orðinn
um það, sem Ijótt er.
Sama er hugsunin í þessari vísu,
sem er ort á elliárum hans og stend-
ur í kvæði um Sigurð Breiðfjörð,
en Steingrímur hafði miklar mætur
á kveðskap hans:
Sorann tíðrætt ef að um kann
öðrum vera,
það er hverra girnd, sem gera.
Gulli jeg helst skal vitni bera.
Steingrímur var ágætur þýðari,
bæði á ljóð og laust mál. Ljóðaþýð-
ingar hans eru engu minni fyrir-
ferðar en frumortu kvæðin og eru
nú að koma út í heild í tveimur
heftum á kostnað Axels sonar hans,
en áður hafa þær flestar verið
prentaðar til og frá. Er þetta
prýðilegt safn af úrvalskvæðum
ýmsra helstu ljóðskálda margra
þjóða. Mest hefir hann þýtt af
ljóðum eftir Byron lávarð, og hafa
þær þýðingar hans komið út áður
í sjerstakri bók. En hann hefir
einnig þýtt margt eftir höfuðskáld
Þjóðverja: Goethe, Schiller og
Heine. En stærsta ritverk Stein-
gríms er þýðingin á „Þúsund og
einni nótt“, sem hann gerði á
Kaupmannahafnarárum sínum og
þar kom þá út á kostnaö Páls
Sveinssonar, en nú er fyrir nokkru
komin út hjer í 2. útgáfu. Annað
stærsta þýðingarverkið er „Æfin-
týri“ H. C. Ándersens, sem hann
vann að á efri árum, og kom hjer
út 1304 og 1908 í tveimur bindum.
Hjer heima þýddi hann einnig sorg
arleikinn Lear konungur, eftir Sha-
kespeare, prentaðan 1878, Robinson
Krusoe, Dæmisögur Esops o. m.
fleira. En frá Kaupmannahafnar-
árunum eru, auk 1001 nóttar, þýð-
ingar hans á Pílagrími ástarinnar,
eftir W. Irving. Undínu, eftir M.
Fouque og margt fleira, m. a. rit-
aði hann að mestu leyti ársritið
„Ný sumargjöf“, sem Páll Sveins-
son gaf út í nokkur ár í Kaup-
mannahöfn. Annars er nú að koma
hjer út í Vísi ritgerð eftir Rich.
Bech próf. um þýðingar Stein-
gríms. En nákvæmasta skrá yfir
öll verk hans er að finna í riti því,
sem I. C. Poestion gaf út á þýskn
til minningar um áttræðisafmæli
hans. Þar eru þýskar þýðingar á
60 kvæðum eftir Steingrím, og ít-
arlega ritað um skáldskap hans og
bókmentastarf.
Safn af ljóðmælum Steingríms
kom fyrst út 1881. Síðan komu þau
út í 2. útg., aukinni, hjá Gylden-
dals bókaverslun í Kaupmannahöfn
1893. 3. útgáfuna gaf Sigurður
Kristjánsson út, enn aukna, nokkru
íyrir dauða höfundar, í 4000 ein-
tökum, og var sú útgáfa uppseld og
endurprentuð 1925. Sýnir þetta
best, hve Ijóðmæli Steingríms hafa
orðið vinsæl hjá íslensku þjóðinni.
— Þingeyska skáldið, Konráð Vil-
hjálmsson sagði í eftirmælum um
Steingrím: „Út með annesjum óö
hans söng fiskimaður í fleyi sínu.
Innst í afdal orð hans kunnu sauða-
maður og selstúlka“.
Skáldbróðir Steingríms — sjera
Matthías Jochumsson, segir um
hann í eftirmælum: „Aldrei hefi