Lesbók Morgunblaðsins - 31.05.1931, Blaðsíða 4

164
LESBOK MOHOUNBLAÐ8IN8
O. Johnson
Þorláku r
kaupmaður.
Eftir Dan. Daníelsson.
Árið 1854 var verslun gefin
lijer frjáls við allar þjóðir, en
langur tími mun hafa liðið þar
til álirifa þess færi til muna
að verða hjer vart, sennilega lítið
fyr en eftir þjóðhátíðarárið 1874,
en eftir það hjelst þó einokunar-
snið á ýmissum verslunum hjer.
Yerra var þó það ástand í kaup-
túnum úti um landið, nema þar
sem kaupfjelög eða pöntunarfjelög
höfðu risið upp. Þar sáu kaup-
irennirnir sitt óvænna og nauð-
ugir viljugir urðu þeir að breyta
til með vöruverð. —- Jafnhliða
því voru þeir og neyddir til
að sýna viðskiftamönnum sínum
meiri lipurð, en áður hafði átt sjer
stað, ef þeir áttu að geta lialdið
viðskiftum áfram.
Fyrir rúmri hálfri öld stofnsetti
Þorlákur O. Johnson hjer verslun
í hinum svo kölluðu Robbshúsum.
Um það hafa blöð og tímarit vor
verið full þagmælsk, og er það
þó á margra manna vitorði, að
hann gerbreytti hjer útlendu vöru-
verði til hins betra, um leið og
hann einnig kom á betra skipulagi,
á ýmsu er að verslunarstörfum
laut.
Hann hafði dvalið mörg ár við
verslunarstörf í Englandi, og sneið
því verslun sína eftir enskri fyrir-
niynd. T. d. var hann fyrstur af
kaupmönnum hjer, sem auglýsti
vörur sínar í blöðunum, og einnig
auglýsti hann með lausa auglýs-
ingum, og sumar af auglýsingum
hans voru í söguformi svo sem:
Mínir vinir, Brúðkaupið á Sóleyj-
arbakka o. fl.
Hann var bráðgáfaður, mikill
fjör og gleðimaður, og var því
ljett um að rita svo eftir því væri
tekið, enda báru auglýsingar hans
einatt árangur.
Áður en jeg fer lengra út í
að lýsa hans eigin verslunarstörf-
um, og ýmsu því, er hann kom
hjer til leiðar, verð jeg að segja
Þorl. Ó. Johnson.
frá hvernig hann rækti störf sín
hjá öðrum.
Áður en hann kom hingað, hafði
hann dvalið við verslunarstörf í
Englandi um langan tíma og var
því margfróður verslunarmaður,
þc hafði liann þar sjerstaklega
lagt stund á bókhald og brjefa-
viðskifti og var því manna fær-
astur hjer í þeirri grein.
Fyrst þá Þorlákur kom hingað
til landsins aftur, rjeðst hann sem
bókhaldari að Fischersverslun
hjer, og starfaði hann þar til
hann sjálfur byrjaði hjer verslun.
Sem dæmi upp á hvað hann var
lipur seljari, verð jeg að segja
frá einum ,spekúlantstúr“ er hann
fór, er hann var við fyr nefnda
verslun.
Um þær mundir, sem þetta var,
var það alsiða hjá stærri verslun-
um hjer, að þær sendu skip um
aðalkáuptíðina í „spekúlantstúra“
til ýmissa kauptúna, og höfðu oft
nokkur skip í förum til þess.
Eitt sinn var hann sendur í
slíkum erindum til Akraness á ein-
mastraðri danskri skútu, hlaðinni
af alls konar varningi. Strax, er
skipið hafði „ljett“ tók hann til
að laga til í sölubúðinni, klæða
alla veggi hennar með skrautlegu
sirtsi, skrifa og koma fyrir aug-
lýsingum, uppi og niðri í skipinu,
svo alt væri tilbúið þá til Akra-
ness kæmi. Ferðin þangað gekk
greiðlega, og strax þegar þangað
var komið, byrjaði fólk að
streyma um borð til að versla, og
varan seldist öll á tiltölulega stutt-
um tíma.
Á laugardagskvöldum fór hann
í land Og „síó upp balli“. Var þá
líf og fjör á Akranesi. Væri gott
veður á sunnudögunum, fór hann
og sumt af ballfólkinu oft í út-
reiðartúra upp um sveitirnar, óg
notaði hann sjer þá daga til að
ná í nýja viðskiftamenn. Sýndi
það kaupmannshæfileika hans.
Til verslunarstjórans við Fisch-
ersverslun bárust ýmiss konar
tröllasögur frá Akranesi, og var
ekki orðið trútt um að hann lijeldi
að þar efra væri ekki alt með
feldu og var hann farinn að búast
við að verslunin mundi tapa stór-
fje á þessum sölutúr, og kvað
svo ramt að vonsku verslunarstjór-
ans, að hann flaggaði ekki þegar
skipið kom til baka frá Akranesi,
og voru þó kaupmenn í þá daga
óspatir á að flagga, ekki síst ef
Danir áttu í hl'ut.
Þetta kom Þorláki ekki á óvart.
Bjó hann sig því undir komuna,
tók alt óselt dót og ljet það í
poka, því meira var ekki óselt
en hálfur poki. Pokann tók hann
með í land. Þegar hann kom á
bryggjuna, var húsbóndinn þar
fyrir, þur og stúrinn. Sagði þá
Þorlákur: „Þú flaggar ekki“. —
Hinn svaraði því ekki, en spurði
hvernig kaupin hefðu gengið. —
Benti þá Þorlákur á poka, sem
maður bar á undan þeim upp
bryggjuna og sagði: „Þama er
afgangurinn af vörunum, skipið
fult af ull, fiski o. fl„ og afgang-
urinn af fiskinum er geymdur í
pakkhúsi á Akranesi.“
Við þessar frjettir lyftist brún-
in á verslunarstjóranum og mun
hann hafa verið mjög vel ánægður
með kaupskapinn.
Um þær mundir er Þorlákur
lióf hjer verslun fyrir sjálfan sig,
dundi yfir landið í mörg samfleytt
ár versta óáran. Hafís rak árlega
að landi, og horfellir á búpeningi
átti sjer stað í ýmsum lands-
fjórðungum, mislingamir 1882, er
ollu hjer miklum manndauða, og
ofan á þetta bættist, að hálf og
aldanskir kaupmenn hjer höfðu
hom í síðu hans, — töldu hann
varg í vjeum. Alt þetta stóðst
hann, en í kringum aldamótin