Lesbók Morgunblaðsins - 09.08.1931, Qupperneq 1
JiHoygíWJiMmifrsMts
31. tölublað.
Sunnudaginn 9. ágúst 1931.
VI. árgangur.
Kristmann Guðmundsson.
íslenska skáldið, sem gerðist norskur rithöfundur.
$
Eftir dr. H. A. Eckers.
Höf. þessarar greinar er læknir i Chicago. En jafnframt læknis-
störfunum iðkar hann ritstörf og erjneðritstjóri við helsta blað
Norðmanna i Vesturheimi, »Norgesposten«.
Áríð 1924 kom ungur íslending-
ur til Noregs. Hann var ákveðinn
í því að verða rithöfundur. Þá á-
kvörðun hafði hann tekið í æsku.
Þetta hefir hann sjálfur sagt mjer,
svo það er satt.
“ „Jeg hefi ort í bundnu og
óbundnu máli, síðan jeg var lítill
drenghnokkio, og rithöfundur hefi
jeg ætlað mjer að verða síðan jeg
man eftir mjer“ ; sagði hann eitt
sinn. „Lífið hefir gefig injer góð-
an undirbúning til þessháttar
starfa. Margt hefir fyrir augu míii
borið, og í mörgu hefi jeg lent.
Soltið hefi jeg og kalt hefir mjer
verið, meira en góðu hófi gegnir.
En með sprettum hefir mjer liðið
vel, lifað í allsnægtum. Fjölda
fólks hefi jeg kynst, svo skiftir
þúsundum. Síðán jeg var 11 ára,
hefi jeg átt með mig sjálfur“.
Eins og kunnugt er, er Krist-
mann GuðmuHdsson fyrsta ís-
lenska skáldið éiím leggur leið sína
til Noregs. En fátt hefir verið um
íslensk skáld meðal Norðmanna á
síðari öldum. En sú var tíðin að
menn eins og Egill Skallagrímsson,
Halifreður vandræðaskáld, Þórrnóð
ur Kolbrúnarskáld, leituðu frá ís-
landi til Noregs. Þessir fyrirrenn-
arar hans vöktu eftirtekt á sínum
tíma. Og nú er það Kristmann
Guðmundsson, sem eftirtekt vekur
þar í laudi, með bókum símini.
Hvers vegna?
Fyrst og fremst af því að hann
er íslendingur, og skrifar svo
þróttmikið og frumlegt norskt rík-
ismál, að fengur er norskum bók-
menturn.
Það er engin tilviljun að hann
valdi sjer ríkismálið norska, en
ekki landsmálið. Um það hefir
liann eitt sinn sagt: „Fyrst lærði
jeg landsmálið. En mjer fjell það
ekki, og þá tók jeg að rita ríkis-
norsku, sem mjer líkar mjög vel.
Jeg held að hún sje viðfeldasta
mál Norðurlanda“.
Auk þess hefir Kristmann fram-
úrskarandi frásagnargáfu. Frá-
sögn hans hefir þrótt sinn frá
sögunum, er eðlileg, skýr og ákveð-
in. Einkum eru mannalýsingar
lians nákvæmar og eðlilegar. Er
það skiljanlegt, þegar þess er gætt
hvernig lífsferill hans sjálfs hefir
verið, og menn fá að heyra um
alt það einkennilega fólk, og
skringilegu kringumstæður, sem
hann hefir fyrirhitt, þó enn sje
hann ungur að árum.
Fjórtán ára gamall fastrjeð
ha^nn að sigla til útlanda, og þá
helst tii Noregs. Hann hafði kynst
Norðmönnum á Siglufirði og um
lcið fengið nokkra hugmynd um
norskar bókmentir. Varð þetta til
þess að löngun hans óx til að
kynnast Noregi nánar, og heflr
þag vafaiaust orðið honum til
góðs,
„Það er ekkert að gera fyrií
okkur Islendinga í Danmörku
lengur“, hefir hann sagt. ,,Nú er
eðlilegt að við íslendingar snúum
okkur til Noregs, Jeg kann betur
við mig í Noregi, en í nokkru
öðru framaudi landi“,
Kristinanu Guðmundsson er
fæddur að Þverfelli í Lundareykja
dal í Borgarfirði þ. 23. október
1902. Frá því í barnæskn hefir
hann verið á flökti og tekið sjer
hin margvíslegustu störf fyrir
hendur. Hafa lífskjör hans að því
leyti verið svipuð kjömm ýmsra
skálda, en mest minnir líf hans á
feril Hamsuns.
En það er engin ástæða til þess
að telja hjer upp öll þau störf,
sem Kristmann Guðmundsson hefir
haft með höndum. En það er rjett
að þeir sem lesa bækur hans fái
að vita, að það sem hann segir
frá er tekið úr lífi hans sjálfs,
sjeð og heyrt af honnm sjálfum.
Hann byrjaði sem skrifstofu-
þjónn. En það fjell honum ekki.