Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1932, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
7
ir og ferhyrndir o. s. framv.) Þar
af þurftum við oft að svara spuna-
konum ríflegum skatti, en fengum
hann oft endurgreiddan með sa mi-
legum skilum, Enn mun vera til
um 600 völur, |>ó mikið af því sje
endurnýjun frá því fvrra.
Ein af skemtun okkar var glerja
brofcasafn, sem alt var fegra en
peningar, er ekki voru til í okkar
fórum. Það var fjölbreytt að lif,
Loftur hefir lýst vel vinnuaðferð
á togurum í kvikmynd sinni.
Mig langar að skýra það h'tið
eitfc með pennanum.
Hlutir þeir, sem mynda botn-
vörpuna em þessir: Poki, belgur.
square (sem á skipi er ætíð nefnt
enska nafninu, eins og svo margir
hlutir 4 togara, en sem mig minnir
að einn af okkar mætu mönnum
vilji nefna ,,skák“) og vængjum.
Vængiruir greinast í toppvæng og
undirvæng, forvæng og afturvæng.
A'llir þessir hlutar vörpunnar
gerð og efni, að mestu sitt af
hverjum hlut, þótti mest til þeirra
koma, sem af óþektum hilut'voru.
Mun það hafa orðið mest, hjá mjer
(eða meira, því Jón var nál. sá
eini annar sem safnaði), eða um
600, sem enn er geymt til æsku-
minningar.
Þetta sagt hjér ýkjulaust, eins
og jeg man sannast og rjettast.
Eleiri voru íiti- og ihnileikirnir.
sem nú hafa verið taldir, eru riðnir
nr vÖrpunetjagarní; en auk þess
fylgja veiðarfærinu kaðlar af ýms-
um gildleika, vírar, trje- og járn-
völtur og hlerar sem halda vörp-
unni í sundur. Hlerasamstæða mun
kosta nál .49—50 sterlpd. Varpan
tilbúin nál. kr. 900.00.
Neðri flötnr pokahs er þakinn
naptshúðum, sem verja hann stiti
frá botninum. Hlutverk hleranna
er aðallega að halda vörpunni op-
inni. Hlutverk valtanna er að velta
yfir ójöfnur botnsins og verja
þannig netið að festast á þeim.
Efri rönd vörpuopsins heitir höf-
uðlína (sver kaðall sem riðillinn er
festur við), en sú neðri fiskilína;
liggur hún samhliða fótreipinu,
er liggur gegn um miðja völtu
rununa (margþættur vír). Höfuð-
línunni er fest með digrum járnlás
um efri brún hleranna, aftan og
framan, en fótreipinu við neðri
brún ]>eirra. Hlerarnir verða því
nokkurskonar fjöður, sem spennir
vörpuopið út.
Vængirnir eiga að taka á móti
þeim fiski, sem ekki lendir rnitt á
milli hleranna og berst á þann hátt
beina leið inn í belginn eða pok-
ann, sem er geymir vörpunnar.
Frá vængjunum berst fiskurinn
inn í belg og poka, með straumn-
um sem myndast við það, að skip-
ið dregur vörpuna eftir botninum.
Einnig eiga vængirnir að auka liið
lárjetta op vörpunnar, svo það nái
yfir stæiTÍ flöt af botninum.
Skákin fylgir efra netinu og í
sjónum gengur hún að miklu leyti
á undan völtunum á neðra netinu,
sem eru þó sá hluti þess, sem
fremst gengur í drættinum. Af
þessu leiðir, að fiskurinn, sem
mætir stygð frá „völtunum“ eða
vírnum, sem dregst með botninum
og ætlar að flý.ja ofar í sjóinn,
lendir á efra netinu og berst inn í
n’aga þessa stórhvelis. —
Vörpunni er slakað ]>annig:
Fyrst, er hlerunum slakað 12—15
faðma, siðan er skipið sett á stað
með fu’lri ferð. og látið snúast til
Jieiriar hliðar, sem varpan er, en
fietta er gert til |)ess að varpan
þenji sig út, þannig að ]>egar. liler-
amir fá straum á sig, spyrna ]>eir
hvor á móti öðrivm, með vörpuna á
milli sín. og kemst hún þá í ]>að
lag, sem henni er ætlað að vera
þegai' á botninn kemur. Síðan er
..slakað Út“, þegar skipið er komið
í þá stefnu, sem halda á. Vírarnir
eru merktir ]>annig, að kaðalsupp-
rakningi er vafið um vírinn — (til
1>ess er hann opnaður) á hverju
25 faðma bili. 1 merki við 25. f. 2
við 50, 3 við 75 og 4 við hundrsð
faðma; lengra er ekki farið en
hundruðin lögð saman eftit því
hversu mikhi er „slakað út“.
Slakað er út það miklu. að vír-
anúr sjeu þrisvar sinnum dýpið, á
Fremst er mynd af botnvörpu. eins og hún liggur í sjó, ])egar
togari dregur hana. Sjest þar hvernig hlerarnir spenna liana sundur.
Svarta bogastrykið markar fótreipið að neðan og sýnir hvernig
vængirnir koma fram fyrir það. — Næst er nvynd af lilera og sein-
ast mynd að pokaenda með lásnum.

A Hrannarslóðum
Eftir Magnús Lárusson.