Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1934, Síða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
405
Reykjavík fyrir 70 árum.
GrjótaþorpiS til hægri. EftirtektarverS er bátamergSin í fjörunni.
Grein þessi er tekin úr ferða-
bók eftir Kaliforníumann, J. Ross
Browns að nafni. Bókin er gefin
út í New York árið 1867 og heit-
ir „The land of Thor“. í bókinni
eru frásagnir um ferðalag höf-
undarins í Rússlandi, Eystra-
saltslöndum, Finnlandi, Svíþjóð,
Noregi, Færeyjum og íslandi.—
Hingað mun hann hafa komið
annað hvort árið 1864 eða 1865,
og ferðaðist þá austur að Geysi
cg nokkuð hjsr um nágrenni
Reykjavíkur. Hann var málari
og er í bókinni sægur mynda
eftir hann og eru ýmsar þeirra
skemtilegar og lýsa þeim áhrif-
um sem hann hefir orðið fyrir
á hverjum stað og hvað honum
þykir sjerkennilegast í lífi og
lifsháttum þeirra framandi
þjóða, sem hann kynnist. Birt-
ast hjer í greininni nokkrar af
myndum hans frá íslandi, er
lýsa þeim þjóðháttum, sem hon-
um hefir orðið starsýnt á.
Bók þessi hefir verið furðu
fásjeð meðal íslendinga. T. d.
segir Þorvaldur Thoroddsen í
Landfræðisögu sinni, að hann
hafi heyrt bókarinnar getið, en
ekki sjeð hana. Og í Lands-
bókasafninu er hún ekki.
I.
BEYKJAVÍK sá jeg fyrst í
dynjandi rigningu. Og
ömurlegri stað hafði jeg
naumast sjeð áður. Fyrir mál-
ara var staðurinn einkennileg-
ur, jafnvel fyrirmynd. Og fyrir
ferðamann, sem ekki hafði kæft
ímyndunarafl siit með víðtækri
reynslu, mundi staðurinn hafa
á sjer skemtilegan svip að
ýmsu leyt. En í mínum augum
vrr hann út kækill hins ment-
aða heims, með hræðilegan þef
af rotnandi slori og fiski. Kald-
ur vindur, sem stóð af Snæ-
felsjökli og húðarrigning hjálp-
uðust að því að gera staðinn
óvistlegri. Mjer fanst þar ekki
líf í neinu nema villiöndum og
mávum. Alt umhverfið er ekki
annað en móar og melar og
hraun. Maður sjer varla neinn
grænan blett, nema torfþökin
á kofum þurrabúðarmannanna.
Dökk malarvík er framundan
bænum og er fjaran þakin bát-
um, árum, netjum og fiskhrúg-
um. Svo er löng röð af ljótum
varningshúsum úr timbri, eru
þau flest tjörguð en á stöku
stað sjest óhreinn gulur litur.
Þar fyrir innan eru ljótir kofar
á víð og dreif og eru þeir úr
gömlum fjölum og rekaviði; fá-
einar krókóttar götur. grýttar
og angandi af rusli, sem fleygt
er úr húsunum út á þær, nokkr-
ir letingjar og druknir útróðra-
menn hanga í búðunum; strolla
of konum, dökkum og veður-
börðum, með fisk á börum niður
til sjávar; lest af úfnum, litlum
hestum, sem bundn'r eru í tagl-
ið hver á öðrum; hópar af
hundum, sem viðra í öll skúma-
skot eftir einhverju ætilegu, og
lenda í áflogum út af hverjum
bita. Þetta var alt sem jeg sá
fyrst í Reykjavík, hinni frægu
höfuðborg íslands.
SORGIN stendur á eiði
milli sjávar og tjamar.
Það er sagt að þar sje
tvær þúsundir íbúa, og ef hund-
ar og flugur er talið með, þá
efast jeg ekki um að svo sje.
En það er undrunarefni fyrir
framandi mann hvernig tvær
þúsundir manna fara að þyrp-
ast saman í einn stað, þar sem
ekki er nema eitt hótel, og það
mjög ljelegt. Húsin eru flest-
öll einlyft og sjaldan eru í þeim
fleiri herbergi en tvö eða þrjú.
Satt er það að vísu, að danskir
kaupmenn hafa á seinni árum
bygt þarna nokkur hús, sem eru
fallegri útlits, en þau hús, sem
lýst hefir verið. Og bústaður
stiptamtmanns og skólinn eru
reisuleg hús.
Eina steinbyggingin í Reykja
vík, sem nokkuð sópar að, er
,,dómkirkjan,“ sennilega kölluð
svo til heiðurs fyrir það, hvað
hún er gömul, fremur en vegna
þess, hvað hún sje tilkomumik-
il um stíl og stærð. Nú sjest þó
ekki á henni hvað gömul hún
er, því að hún hefir nýlega ver-
ið máluð og er hin snotrasta að
útliti.
í báðum endum borgarinnar
eru þyrpingar torfbæja. Þar
eiga þurrabúðarfjölskyldumar
heima og lifa þar eins og tófur
í grenjum. Fyrir framandi
mann, sem lítur inn í þessa ó-
þrifalegu kofa, er það óskilj-
anlegt hvernig nokkur maður
getur haldið heilsu þar. Þar er
fult af reyk og slorlykt, kræk-