Lesbók Morgunblaðsins - 13.10.1935, Blaðsíða 1
Hösknldsey.
Eftir Lúðvík Kristjánsson.
Frá Höskuldsey.
Niðurl.
Höskuldseyjarbátar voru allir
bygðir að breiðfirsku sniði, og
mun það bátalag bafa reynst
mjög vel, enda var það notað
víða um land. Eftir árið 1771, brá
nokkuð til í þessu efni, því þá
fluttist hingað til lands nýtt lag
á bátum frá Sunnmæri í Noregi.
Flestir róðrabátar á Breiðafirði
í þann tíma höfðu segl, en fæst-
ir stjóra. Næsta örgrant var um
nokkuð það í bátum þessum, er
vermenn gætu notað sjer til ör-
yggis, þegar þeir væru á sjó.
Þess má þó geta, að í flestum
skipum var trjedrumbur 1^2—2
álna langur, og var hann sver
nokkuð. Þegar sjór var mikill
Var trjedrumbnum kastað í öldu-
toppana, með það fyrir augum,
að öldurnar brotnuðu á honum,
áður en þær lentu á bátnum. Trje-
drumbur þessi nefndist báru-
fleygur, og var sterku bandi
hnýtt í annan enda hans, til þess
að samstundis mætti draga hann
að bátnum aftur og kasta hon-
um á ný, ef þurfa þótti.
Jafnan reru fimm eða sjö menn
á Höskuldseýjarbátum, og voru
sumt af því hálfdrættingar, eins
og þá var venja til í flestum ver-
stöðum. Stundum bar það við, að
vermenn komu eftir að vertíð
var byrjuð, og höfðu sumir þeirra
enga von um fast skiprúm, en
reru hjá formönnum eftir því,
sem þeir þurftu með. Menn
þessir voru nefndir skipaskækj-
ur og mun nafnið dregið af
því, að þeir flæktust á milli
báta, eftir því sem hásetar fötl-
uðust frá vegna lasleika, eða ann-
ra hluta. Skipaskækjur voru
fekki bundnar að róa hjá for-
manni, nema einn róður í senn,
ef þeim leist svo, enda lutu þær
ekki sömu ákvæðum og aðrir há-
setar. Formaður var t- d. ekki
skyldugur að kalla skipaskækju
til róðurs, eins og aðra háseta
sína, og urðu þær því að vakta
sig sjálfar, og mæta það snemma
í naust, að þær gætu hjálpað til
við setning til sjávar.
Bæði formenn og hásetar í
Höskuldsey urðu að lúta sjer-
stökum lögum, sem og einnig
giltu í öðrum verstöðum lands-
ins, og voru. þau á þessa leið:
Formenn og hásetar, sem ráðn-
ir eru til róðra, skulu án dvalar
vera komnir til skips í tækan
tíma, bæti formaður annars tvö
ríkismörk, þ. e. 32 skildinga fyr-
ir hyerja viku, sem dvelst, en
hver háseti hálfu minna, eða 16
skildinga. Háseti, sem neitar að
róa eftir að formaður hefir kall-
að hann og skipatölu ver-
stöðvarinnar rær, bæti fimm fisk-
um í hvert sinn. Háseti, sem læt-
ur snópa eftir sjer í eina klukku-
stund, eftir að hafa verið kall-
aður, bæti þrem fiskum í hvert
skifti, nema lögleg forföll sann-
ist. Hver, sem finnur að löngum
sjóvarsetum formanna, og nöldr-
ar um að halda til lands, bæti í
hvert skifti tveim fiskum. Sá há-