Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1936, Síða 6

94
LESBÓK MORGUNBijaÐSINS
til þess. Fyrst og fremst var hann
beinlínis skemtilegur, glaðlyndur
og góðlyndur, laus við illmælgi
og óþrif sem þótti oft brenna við
hjá öðrum flökkurum, hann var
fróður um margt og talaði af
greind um menn og málefni, en
einkennilegur svo oft var brosað
að honum og seildist hann bein-
línis til þess að láta hlæja að sjer.
„Engum manni ertu líkur, Guð-
mundur Árnason", hafði hann eft-
ir merkum manni og þetta þótti
honum afbragð alls þess sem við
hann hafði verið sagt um dagana.
Hann skrifaði prýðilega rithönd og
var hreykinn af, og sískrifandi
allar stundir, meðan hann stóð við
á bæjunum. Hann skrifaði upp úr
hókum og blöðum það sem honum
fanst til um og skorti ekki dóm-
greind. „Drektu aldrei fvrsta
staupið", hjet smágrein í „Æsk-
unni“, það blað fekk hann lánað
hjá mjer og skrifaði greinina upp,
hafði hann þetta vfir jafnan síð-
an. Hann bragðaði ekki vín og
ekki heldur tóbak en 6 tóbaks-
bauka kom hann eitt sinn með
norðan úr landi, hafði kevpt þá
fyrir sumarkaupið sitt (hann vann
lengi að heyvinnu fyrir dálitlu
kaupi og altaf í Norðurlandi).
Voru baukar þessir haglega gerð-
ir og ýmist úr tönn eða trje og
útskomir eða silfurbúnir. Jeg
hygg að þá eina gripi hafi hann
átt fyrir utan garmana sem hann
klæddist í, og leiðinleg ritvilla er
á legsteininum hans, þar sem
stendur: „Gripi átti úr gulli skæru“,
Nei, Gvendur gamli átti ekki
skartgripi og mat slíka gripi að
verðleikum eii ekki meir. En vís-
an eða stefið er svona: „Gripi átti
gulli fegri: Höndin frjáls — „jeg
hefi engu stolið“, sagði hann —
„og heilsan góða — einnig þar
með afbragðs sinni“. Þetta vissi
hann að voru gripir gulli fegri.
Gtiðmundur hafði söngrödd
góða og var vel lagviss, hafði
hann og altaf eitthvert sálmalag
við sitt dúll, sem hann kallaði
sjálfur: Einheyrt tungutak. í
sveitum tók hann aldrei neitt fyr-
ir að dúlla og var ekki fjegjarn.
En hann hafði mikið álit á „list
sinni“ og langaði mjög til þe'ss
að koma henni í grammófón, en
þess var vitanlega enginn kostur.
Trúmaður var Guðmundur og
bar mikla lofningu fyrir guðsorði,
kom þó fyrir að hann sat í kirkju,
með húfu á höfði, þegar kalt var
því hann var sköllóttur mjög og
kvaðst ekki vilja deyja úr hje-
gómaskap eins og prestur einn,
sem hefði ofkælst á því að standa
berhöfðaður við greftrun. Hann
ljet skíra sig mormónaskírn „til
vonar og vara“, af því að hann
áleit barnaskírn ógilda, en óskírð-
ur vildi hann ekki vera, engin
trúskifti komu þar til greina, eU
hann átti ekki á öðru völ en þessu
og greip þá tækifærið og $teig
niður í vatnið. Hann bar volta-
kross á brjósti, til vonar og vara
heilsunni til varðveislu, vildi „á
að ósi stemma“, eins og þar stend-
ur.
Guðmundur hafði helse, til
miklar mætur á Símoni Dalaskáld,
gerðist hjá honum skrifari og
vitnaði til hans stöðugt. Ekki var
hann þó blindur fyrir göllum
Símonar og áleit hann stundum
„svínskan“ um of í kveðskap, en
hann er besta skáld og fyrirtaks
rímari, bætti hann ætíð við. Og
ekki taldi hann eftir sjer smá
snúninga fyrir Símon, því einu
sinni „skrapp hann fyrir hann
norðan iir Skagafirði, til Revkja-
víkur“, eftir meðulum, náttúrle'ga
fótgangandi, fekk hann fyrir
það gamlar buxur af Símoni og
áleit vel borgað.
Margt mætti fleira um Guð-
mund segja, en jeg læt hjer sfað-
ar numið, þó má geta þess að
margir frændur hans reýndust
honum vel, meðal annara Árni
kaupmaður á ísafirði og sr. Þor-
valdur bróðir hans, að ógleymd-
um Tómasi á Barkarstöðum, sem
bauð honum að koma til sín hve-
nær sem hann þyrfti með. Og fór
svo að lyktum að Guðmundur þáði
boð hans og settist að hjá honum,
og þar dó hann. En trúr var hann
Símoni, því þegar hann lá bana-
leguna og Tómas var nýbúinn að
lesa fyrir hann lesturinn á sunnu-
degi, þá segir gamli maðurinn:
„Jú frændi, skáld var Símon“.
Voru það hans síðustu orð.
Fornleifafundur
í Englandi.
Steinaldarbær grafinn upp.
Um tveggja ára skeið hafa ensk-
ir vísindamenn verið að grafa upp
Maidens Castle' rústirnar í Dorset,
en þar var einu sinni hið stærsta
virki, sem til var í landinu.
En löngu áður en það virki var
bygt, og löngu áður en sögur
hófust, hefir verið þar bygð stein-
aldarmanna. Þeir voru breskir
og er talið að þeir bafi reist þarna
þorp á hárri hæð fyrir 3500 árum.
Umhverfis þorpið höfðu þeir graf-
ið díki, sjer til varnar. I rústun-
um af bústöðum þeirra hefir fund-
ist mikið af steinöxum og öðrum
verkfærum úr steini, vefjarkamb-
ar gerðir úr dýrahornum. Þeir
hafa lifað á akuryrkju og kvik-
fjárrækt. Nautgripir þeirra hafa
verið mjög stórir, en það kyn er
nú liðið undir lok. En svo hafa
þeir orðið að flýja staðinn, senni-
lega vegna vaxandi þurviðra, og
hafa þá sest að í dölunum.
Nú lá staðurinn í eyði um nokkr
ar aldir, en á 4. öld fyrir Krist
bygðist hann aftur og var þá víg-
girtur. Voru fyrst um 15 ekrur
lands innan víggirðinganna, en
seinna var landssvæðið þrefaldað
að stærð.
Þeir, sem bjuggu þarna hafa lif-
að friðsömu lífi, og -aðallega stund
að kvikfjárrækt. En um 100 árum
fyrir Krist kemur árásarflokkur
að ve'stan og leggur staðinn und-
ir sig. Og það voru þeir sem bygðu
hina miklu virkisgarða, sem enn
sjer merki, og höfðu ramger vígi
við hvert hlið. Þeir fluttu með sjer
nýja menningu. og nýar bygg-
ingaraðferðir. Það er ekki aS sjá
að þeir hafi verið herskáir. —
Staðurinn óx og um eitt skeið
munu haf-a verið þar um 5000 íbúa,
en það þótti fjölme'nn borg á þeim
dögum. Fornminjar frá þessum
tíma sýna það, að íbúarnir haf-a
átt lítil viðskifti við aðra.
Skömmu eftir að Rómverj'ar
lögðu England undir sig, var