Lesbók Morgunblaðsins - 11.10.1936, Qupperneq 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
323
tekt, er viðkemur gagni ættjarð-
ar vorrar og nauðsynjum henn-
ar, — efla þekkingu vora í al-
þjóðlegum málefnum; leitast við
að gagna og gleðja og bæta þann-
ig úr skorti hinna þarflegu tíma-
rita“ o. s. frv.
Bókasafnið í Flatey óx upp úr
áhuga og mentaþrá í einangrun
afskektrar, en atorkusamrar
bygðar, þar sem fólkið hafði lengi
verið hert og stælt við harða sjó-
sókn, en einnig frá fornu fari
unnað fróðleik og fengist við
ýms fræðistörf. Bókasafnið og
fjelagið, sem að því stóð, fjekk
um skeið kraft og þor úr þeim
frelsis- og menningarhreyfingum,
sem fóru að gera vart við sig um
og eftir 1830. Þessvegna var starf-
semin eftirtektarvert tímanna
tákn, sem sjálfsagt hefir orðið
mörgum til gagns og gleði á sínu
sviði. Og bókasafnsins er maklegt
að minnast fyrir þá seiglu, sem
sýnd hefir verið í viðhaldi þess,
og fyrir þann áhuga, sem komið
hefir fram í því að endurreisa
það í nýtísku formi, kringum ald-
arafmæli þess.
Sigurður Haukdal prófastur.
Á ineðal þeirra, sem mesta al-
úð hafa lagt við bókasafnið á
seinni árum, má nefna Sigurð pró-
fast Haukdal í Flatey. Hefir hann
verið óþreytandi að vinna að heill
þess, vexti og viðgangi.
Þetta elsta starfandi bóka- og
lestrarfjelag er vottur um áhuga
og menningarvilja dugnaðar-
fólksins í eyjunum á hinum fagra
Breiðafirði.
Maður og kona.
Eftir dr. Ilelg'a Pfeturss.
I.
Flest sem jeg hefi sjeð ritað til
samanburðar á manni og konu —
eða karlkyni og kvenkyni af teg-
undinni homo sapiens — á sam-
merkt í því, að hallað er á kon-
una. Jafnvel hinn ágæti rithöf-
undur og náttúrufræðingur dr.
Ludwig Reinhardt, sem skrifað
hefir eina þá hestu bók um for-
sögu mannkynsins, Der Mensch
zur Eiszeit, segir í bók sinni Das
Leben der Erde (um lífið á jörð-
inni), að konan sje karlmannin-
um síðri um alt. Og í þessu sam-
handi má einnig geta þess, að í
fornsögum vorum, sem svo fræg-
ar eru fyrir mannlýsingar, er
kvenlegri fegurð hvergi lýst, þar
er engin kvenlýsing, er svari til
hinna frægu lýsinga á Gunnari
Hámundarsyni eða Agli Skalla-
grímssyni, ekki eitt orð er sagt
um vöxt, hár eða augu Guðriinar
Ósvífrsdóttur eða Helgu fögru, og
svo margra annara, sem ástæða
hefði verið til að lýsa. Yæri þetta
efni þess vert að rita um það
nokkru nánar, þó að það sje ekki
gert að sinni.
II.
í Skírni nýútkomnum er grein
um mun karla og kvenna eftir
Cyril Burt (þýdd af dr. G. F.),
þar sem einnig kennir nokkuð
þessa vanalega ranglætis gagn-
vart kvenfólkinu. Burt lætur sjer,
að því er líkamsútlitið snertir,
nálega nægja að tilfæra hina al-
kunnu niðrandi lýsingu heim-
spekingsins Schopenhauers á vaxt-
arlagi konunnar. Mun Schopen-
hauer fáar konur hafa sjeð þann-
ig, að hann gæti að nokkru marki
dæmt um vaxtarlag þeirra, hjá
því sem á þessum íþróttatímum
er hægt, og verður það að vera
spekingnum til afsökunar. En þó
er sá munur karla og kvenna, sem
Schopenhauer hefði vel getað sjeð,
og fengið mundi hafa hann til að
skrifa með meiri virðingu um
fætur kvenfólksins. En satt að
segja hefi jeg hvergi sjeð þann
mun nefndan, og má furðu gegna,
svo mikið sem á honum ber.
III.
Mannkynið er orðið til uppúr
dýrum, sem endur fyrir löngu,
mörgum miljónum ára, gengu á
fjórum fótum, en síðan áttu niðja,
sem, svo að jeg segi langa sögu í
fáum orðum, vöndust við að nota
afturfæturna eina til gangs. Það
var vandlærð íþrótt fyrir niðja
hins ferfætta dýrs, að læra að
ganga á tveimur fótum, svo vand-
lærð, að mannkynið hefir ekki
lært hana til fulls þann dag í dag.
En þar er þó konan karlmannin-
um miklu fremri, eins og öllum
er auðvelt að sjá, sem veita vilja
þessu eftirtekt. Yfirleitt eru
hreyfingar kvenfólksins snotrari,
og kemur það af því að liðamót-
in eru mýkri, liðaböndin öllu het-
ur gerð. í sambandi við þetta
stendur, að yndisþokki er eigin-
leiki kvenfólksins miklu fremur,
eða jafnvel svo, að vjer notum
ekki það orð í sambandi við karl-
mann. Þess má hjer minnast, að
hjá Grikkjum hinum fornu, eða
í trú þeirra, voru til þokkagyðj-
ur, Kharites, en engir þokkagnð-
ir eru þar nefndir. Yfirhurðir
kvenfólksins um gangfegurð stafa
þó eigi einungis af hinUm mýkri
liðamótum, heldur einnig af því,
að söknm vaxtarlagsins, er
þungamiðjan neðar í líkamanum
og fæturnir hafa minna að hera
og eru víst þar að auki að til-
tölu sterkari. Af þessum ástæðum
er það einnig, sem kvenfólkið ger-
ir sumar jafnvægisæfingar betur
og dansar hetur en karlmennirn-
ir. Jafnvel þeir karlmenn, sem
snillingar eru í fimleikum, geta
þó ekki dansað með þeirri fegurð,
sem kemur fram í dansi þeirra
kvenna, sem ágætar eru á því