Lesbók Morgunblaðsins - 29.11.1936, Blaðsíða 4

380
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Sund og sundmenn,
Eftir Pál Melsted.
SUND heyrði jeg fyrst nefnt
austur í Múlasýslum og var
sagt að Evdalabræður, synir síra
Brynjólfs Gíslasonar ^Snorri, dr.
Gísli, Sæmundur, Jón, Sigurður)
væri svndir, en enginn talaði um
að læra það.
Þegar jeg kom hingað suður
(1828) hevrði jeg talað um sund,
einkum í skólanum, og fyrsta vor-
ið mitt í skóla (1829) komst jeg
að raun um, að hjer var meira en
talið tómt. Einn hlýan dag gengu
margir piltar niður að tjörninni
fvrir sunnan Bessastaðatún. Þar
nær túngarðurinn til sjávar. Þeir
afklæddu sig, og út í vatnið.
Sumir svntu langt lit á tjörn, en
sumir voru að gutla uppi i land-
steinum. Magnús Hákonarson
(prestur, seinast á Stað í Stein-
grímsfirði) var langmestur sund-
maður af mínum skólabræðrum.
Honum líkir voru þeir sagðir Teit-
ur Finnbogason (dýralæknir í
Rvík), Helgi prentari Helgason og
Gestur Bjarnason, enda munu þeir
allir hafa lært hjá Jóni Kjærne-
sted.
Magnús kom eitt sinn að vestan,
ríðandi að Hvítá, og ætlaði á Þing-
nesferju, en enginn kom ferju-
maðurinn. Magnús var í kavaju
með mörgum krögum, í stígvjelum
með stromphatt á höfði og reiddi
dúnpund í klút í annari hendi.
Svona ætlar hann að sundríða
Hvítá, en klárinn steypist á höf-
uðið og Magnús af honum. Þannig
synti hann austur yfir svona bú-
inn, sem jeg sagði, með hattinn á
höfði og haldandi dúnpundinu of-
an vatns með annari hendi. Það
hefir verið skrítin sjón þar á ánni:
Magnús með dúninn og selshaus-
arnir kring um hann.
Teitur synti hjer fram á skipa-
legu og sótti poka með dóti í ofan
á sjávarbotn. Einhver sveitabóndi
hafði mist hann þar útbyrðis. Ein-
hverju sinni syntu þeir Teitur og
Gestur hjer út á höfn um nótt, í
blíðviðri, og komu að spánversku
skipi, er þar lá fyrir akkerum.
Vökumenn á skipinu heldu þetta
vera þjófa, tóku byssu og ljetu
sem þeir mvndu skjóta. Báðir
stungu sjer. Gestur synti til lands,
en Teitur stefnir á Orfiriseyjar-
granda. Spánverjar elta hann á
báti, en Teitur kemst upp á grand-
ann og syndir svo þaðan út með
landi og upp á það hjá Ánanaust-
um, en Spánverjar töfðust við
grandann og mistu hans þannig.
Bjarni Thorarensen (amtmaður)
og Björn Gunnlögsson (skólakenn-
ari) voru góðir sundmenn. Jeg
heyrði Björn segja: „jeg gæti ver-
ið að svnda allan daginn, ef kuld-
inn bagaði ekki, því að jeg get
hvílt mig þegar jeg vil“. Árni
Geirsson biskups var sagður af-
bragðs sundmaður. Hann hafðí
synt frá Lambastöðum fram undir
skerin í Skerjafirði.
Oft var farið í sjó á Bessastöð-
um, þótt veður væri ekki sem á-
kjósanlegast. Einu sinm fórum við
Þorsteinn Jónsson út í sjó í sjó-
búðinni, sem svo er köiluð. Þá var
logn en frost og tólgaði alla fjör-
una. þegar út fell, og hjómaði sjó-
inn. Það var snemma morguns. Við
vorum aldsberir, eins og vant var.
Sjórinn var ekki kaldur niðri, en
sárkaldur þar sem mættist loft og
lögur.
Einu sinni fóru þrír skólapiltar
um vetur í norðanveðri suður á
tjörn. ís var á tjörninni mestallri,
en állinn var auður. Þar syntu
þeir í vökinni allsberir, eins og
sjófuglar. Mig minnir það væri
Benedikt Eiríksson í Guttorms-
haga, Halldór Jónsson í Trölla-
tungu og Konráð Gíslason. Þetta
sýnir hvað menn geta gert sig
harða, ef hug og menning vantar
ekki.
Þekt hefi jeg fjóra góða sund-
menn íslenska, er allir druknuðu:
Dr. Gísli Brynjólfsson (d. 1827),
síra Gísla Jónsson í Kálfhaga (d.
1853), Steindór Stefánsson skóla-
pilt (d. 1844) og Björn sundkenn-
ara Blöndal (d. 1887). Þessir fór-
ust allir af slysum. Dr. Gísli fór
frá heitum mat út í kaldan sjó —
það voru hafísjakar á firðinum —
og fekk krampa, — Síra Gísli
ætlaði að bjarga mönnum á bát,
er undir hvolfdi á Ölfusá, en hann
kunni ekki að bjarga, þótt hann
kynni að synda; má og vera að
jökulvatnið í Ölfusá hafi drepið
hann. — Steindór var marga tíma
að stumra yfir fjelaga sínum
hálfdauðum á kjöl, og dó af kulda.
en hafði bundið sig fastan er hann
fann að dauðinn fór á hann. —
Björn Blöndal hefir annað hvort
rotast af bátnum, eða fengið sina-
drátt, sem hann átti vanda til. En
ekki er það rjett að lasta sund-
kunnáttuna fyrir það, þótt þessir
menn færi svona.
Loftvarnir Lundúna.
Eitt af því, sem Bretar hafa hugs-
að sjer að gera, til þess að verja
Lundúnaborg fyrir loftárásum, er
að afgirða borgina með stálgrind-
um. Eiga stálgrindur þessar að ná
upp í 3000 metra hæð og eru þær
bornar uppi af loftbelgjum. Hjer
á myndinni má sjá hvernig menn
hafa hugsað sjer þessar girðingar
í loftinu.
Gömul veitingakona: Hvernig
líkar yður hænan? Mikið sá jeg
eftir að slátra henni.
Gestur: Því trúi jeg vel. Þið
hafið líklega verið leiksystur í
æsku.