Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1937, Blaðsíða 4

36 I H LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
^ Við vötnin
Eftir Þorstein Jósepsson.
Ivestasta og um leið hæsta
landshluta Sviss, þeim sem
AVallis heitir, er loftslag svo þurt
og vindasamt, að gróður myndi
ekki geta þrifist þar, ef ekki væru
ráðstafanir gerðar til þess af
mannavöldum. Á sumrin kemur
oft ekki dropi úr lofti vikum og
mánuðum saman, og ársvárkoma er
þar helmingi minni, en senv þarf
til þess að fullnægja gróðurskil-
vrðum. Og þó vex þar gróður sem
er fjölbreyttari og fegurri en ann-
arstaðar norðan Alpafjalla.
í suðurhlíðum Berua-Alpanna, í
460—810 m. hæð, er vínviðarrækt
aðalatvinnuvegur AVallisarbúa, en
það er eina vínviðarsvæðið í Sviss.
sem er svo þurleut að þurfi að
vökva það. Alstaðar annarstaðar
þjáist vínviðurinn fremur af raka
en of miklum þurk. Af þessari
ástæðu hafa íbúarnir orðið að
leiða vatnið ofan úr fjöllunum, í
alt að þrjíi þúsund metra hæð, þar
sem jökulvatnið beljar undan
skriðjöklunum. Vegua þess hve
landið er tröllslegt og sundurtætt
af giljum og gljúfrum, er ekki
hægt að leiða vatnið í skurðum,
heldur er það leitt eftir stokkum
eða rennum iir tirnbri eða holuni
trjábolum. Leiðslurnar liggja oft
utan í hyldjvvpum gljúfrum og
hengiflugum, svo bröttum og
þverhníptum, að í fljótu bragði
virðist það vera ofvaxið mannleg-
um skilningi hvernig hægt hefir
verið að hrinda þessu þrekvirki í
framkvæmd. — Vatnsleiðslurnar
vekja vvndrun og aðdánn allra
þeirra er sjeð hafa, þær hafa út-
heinvt aðdáanlegt hugrekki, út-
hald og trú á framkvæmd verks-
ins, og þær eru eitthvert ágætasta
dæmi um það, hvernig fátækir
hændur geta leyst stórkostlegustu
þrekvirki af hendi ef samhugur,
samtök og vilji eru fyrir hendi.
að nægir ekki að leggja leiðsl-
urnar í eitt skifti fvrir öll,
því þær útheimta geypi mikið við-
hald á hverju ári. Sjerhver vatns-
leiðsla krefst gæslumanns, sem
ekki hefir annan starfa á hendi
en sjá um og gera við leiðslu-
stokkana og skifta vatninu á milli
vínekrueigendanna. Staða hans er
einhver hin hættulegasta, sem
hægt er að hugsa sjer, og það tak-
ast hana ekki aðrir á hendur en
fííldjarfir ofurhugar. Einhver
staðar hátt uppi í fjöllum er hon-
unv reistur kofi, þar senv hann
sefur og hvílir sig. ÞSr býr hanu
frá því í aprílmánaðarbyrjun og
langt fram á haust, þar eldar
hanu matinn sinn á opnum hlóð-
unv og þar sefvvr hauu á hörðu
hálmfleti. Gæslumavvninuvn ber
Á Mattehorntindi.
skylda til, að fara meðfram endi-
löngum vatnsleiðslunum á hverj-
um degi og gæta þess að alt sje í
röð og reglu og hvergi bilun. Ef
rignir þarf einnig að fara með-
fram þeim að næturlagi, því þá
hættir leiðslunum við að fyllast
af möl og grjóti og brotna niður.
Hlýtur hverjum þeim, er sjeð hef-
ir vatnsleiðslurnar hangandi í
voðagljúfrum Alpanna, að hrjósa
hugur við þeirri tilhugsun, að þar
þurfi menn að ganga í myrkri,
stormum og regni við ofurlitla
glætu af ljóskeri, en án nokkurs
stuðnings neinstaðar frá. Þar er
hvert misstig og hvert hik á hin-
um örmjóu og glerhálu fjölum,
hrap niður í 'hyldjúp og ægileg
gljúfrin. Og þar býður dauðinn
manns í liverju fótmáli og við
hvert augnablik sem líður.
Allar smærri viðgerðir getur
gæsluvnaðurinn gert einn, en
stundum hafa leiðslurnar orðið
fyrir grjóthruni eða skriðum, svo
þær hafa brotnað eða fallið niður.
Verður hann þá að fá hjálp vín-
ekrubændanna, sem bregða eins
skjótt við og uni eldsvoða væri að
væða. Er þessi vinna svo hættu-
leg, að líkurnar eru nærri eins
vniklar til að mennirnir hrapi og
vnissi lífið, eins og að þeir kovni
Walliskur búningur.
heilir heim til sín aftur. Af þess-
ari ástæðu eru ýmsar trúarlegar
varúðarráðstafanir gerðar, t. d.
sú, að enginn má taka þátt í vinn-
unni nema hann hafi rjett áður
beðið „Faðir vor“ fimm sinnum
upphátt. Enginn ómyndugur uug-
lingur, enginn útlendingur og
enginn afbrotamaður má starfa
við vatnsleiðslurnar, því það er
trú manna,-að þær beri því aðeins
giftusamlegan árangur, að aðeins
heiðarlegir borgarar í hjeraðinu
sjálfu vinni við þær. Þá var það
til skamms tíma föst venja, að
vínbændurnir höfðu með sjer
prest þegar þeir gerðu við leiðslu-
stokkana; var það gert í þeim til-
gangi, að þeir stöktu vígðu vatni