Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1937, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
93
til Samarkanö.
Eftir Peter Fleming
í myrkriuu. Maður gat ekki einu
sinni farið erinda sinna allan tím-
aun meðan dimt var, því hæpið
var að liætta sjer út í slíkt í fullu
ljósi, sakir óþrifnaðarius.
Svo einkennilega vildi til, að
allir farþegarnir, sem með mjer
voru í „bólstraða" vagninum voru
járnbrautarverkfræðingar, flestir
dugnaðarmenn í sínu fagi, og allir
á leiðinni á ráðstefnu, þar sein
ræða átti verklegar framfarir. —
Mjer virtist yfirleitt annar hvor
farþegi sem jeg fyrirhitti í Rúss-
landi vera á ferð í þeim sömu er-
indagerðum. En alveg varð jeg
undrandi yfir óverkhyggni þess,-
ara verkfræðinga. Caspíaliafs-
brautin er gömul járnbraut sögðu
þeir. „Maður má ekki vænta sjer
mikils af henni“. ,.En hvað þá um
Turksib-brautina", spurði jeg. —
„Já, hún er alveg ný, svo niaður
má ekki vænta s.jer mikils af
henni“.
¥
Kvöld eitt sat jeg úti á gang-
inum, og var spurður livernig
mjer litist á ástandið í Rússlandi.
Sú, spurning er oft lögð fyrir
manu. „Við eruin nú á leiðinni
á ráðstefnu þessa“, sögðu verk-
‘Tæðingarnir. „En þareð þar koma
tðeins fram skoðanir okkar inn-
byrðis, værum við þakklátir að
fá að heyra skoðun útlendings.“
Freistingin var of mikil fyrir
mig, að lejTsa frá skjóðunni. Jeg
sagði, að jeg gæti látið mjer á
sama standa, þó lestin væri þann-
ig öll, að líf og heilsa farþeganna
væri í' voða, og brjáluðum manni
væri leyft að leika þar lausuin
liala, og lumbra á farþegunum,
enda þótt maður sæi Tjekku-dáta
með brugðna byssustingi við
liverja stöð, reka fáfróða hjarð-
menn í útlegð. Mig gilti einu,
sagði jeg ennfremur, þó vagnarn-
ir virtust vera á síðasta stigi upp-
lausnarinnar. En það gæti jeg
ekki fyrirgefið, hve þeir væru
sjálfir samdauna þessu, og ljetu
sjer á sama standa, hve gersam-
lega þeir væru sneyddir öllu verk-
lagi. Hvað væru þeir! Útlærðir
járnbrautarverkfræðingar á leið-
inni a ráðstefnu. Rafmagnsljósið
í lestini væri bilað. Þeir virtust
taka því sem sjálfsögðum hlut.
Enginn þeirra hreyfði legg nje
lið til að lagfæra þetta. Þetta virt-
ist mjer vera sorglegt merki ekki
um ódugnað, heldur um það hve
ósjálfbjarga þeir væru.
Þessu tóku þeir eins og englar.
Nokkrir fóru að malda í móinn
og afsaka sig. En flestir sögðu:
„Englendingurinn hefir á rjettu
að standa. Þetta er alvarlegt mál“.
Og síðan fóru þeir inn í klefa sína
og ræddu málið. Og enn sátu þeir
í niðamyrkri og- ræddu málið þeg-
ar við Boris fórum út úr lestinni
í Samarkand.
*
Vrið konium þangað þrem tímum
eftir áætlun.Það þykir gott í Rúss-
landi. Járnbrautarstöðin í Sam-
arkand er um 1% mílu vegar utan
við bæinn. Við leigðum okkur eina
mjög litla „droshky" með bykkju
fyrir, sem virtist helst hordauð
og afturgengin. í farartæki þessu
hristUstum við áfram í myrkrinu
innan um farangur okkar.
Alt í einu var orðið kalt. Ein-
hverstaðar í eyðimörkinni, á bak
við okkur höfðum við fyrirhitt
haustkuldann, eða haustkuldinn
náð okkur. Við heyrðum skrjáfa
í visnuðu laufinu, er golan feykti
eftir veginum. Boris fór að hnerra
í sig kvef. Við og við sáum við
daufa skímu frá lugt „droshky“-
unnar að við fórum framhjá leir-
liúsum. Við nálguðumst sýnlega
bæinn. Hjer og þar sáum við nú
musterishvolfþak bera við himinn,
innan um óskáldlega símaþræði.
Engin mannleg vera varð á vegi
okkar.
Loks komum við inn í götu.
Húsmúrar skygðu á stjörnurnar
og bergmáluðu hinurn breytilegu
brakhljóðum ökutækisins. Boris
fór að verða áhyggjufullur. —
„Hvernig skyldi gistihúsið vera í
þessum bæ“? sagði liann. Hann
hafði lifað æskuár sín á veldis-
tímum keisarans, og þótt mikið
varið þægindi þau, er liann nú
varð að vera án.
•
Alt í einu vorum við komnir
á ákvörðunarstaðinn. „Vot gast-
initsa“ hrópaði ökumaður vor,
Usbekari, er kunni rússnesku. —
Okkur til mikillar gleði, sáum við
fyrir okkur stóra og myndarlega
byggingu á götuhorni. Húsið var
mjög ásjálegt, ineð nýtísku sniði,
í straumlínu-funkis-fallbyssuturna-
stíl. Okkur var kalt. Og við höfð-
um efeki farið úr fötum í viku.
Okkúr fór strax að dreyma um
vatnsliana með lieitu og köldu
vatni.
Eins og oft á sjer stað í Rúss-
landi, var talsvert af plönkum,
fötum og sementshræripöllum
framan við dyr gistihússins. Dá-
lítið drusluleg, ljóshærð stúlka bak
við afgreiðsluborðið var ekki sem
álitlegust. „Engiu herbergi“ lijer
að fá“, sagði hún.
Hún sagði þetta afdráttarlaust
og endurtók það. En í sovjetríkj-
unum á maður aldrei að taka
neinar staðhæfingar trúanlegar,
enda unnum við sigur í deilu okk-
ar, og fengum hana á okkar mál,
að herbergi hlytu að vera til
handa okkur. Eftir tvo tíma skyld-
um við fá herbergi.
Nú var klukkan orðin 11, og
langt síðan við höfðum bragðað
mat. Svo við urðum fyrir mikl-
um vonbrigðum er við heyrðum
að matsala hótelsins yrði ekki
opnuð fyr en eftir mánuð, og í
húsinu væri yfirleitt engan mat
að fá.
Sem betur fór, kom þá gömul
gólfþvottakona fram á sjónarsvið-
ið. Hún var brjóstgóð kona og
ráðagóð. Hún sagði við þá ljós-
hærðu: „Það er nauðsynlegt, að
gestirnir fái eitthvað að borða.