Lesbók Morgunblaðsins - 03.03.1940, Qupperneq 8

12
LK8B0K MOROUNBLAf>8INB
ar ilt var í sjóinn og mikils þurfti
við, færi af Tómasi öll leti, og
muuaði þá um er hann tók til
höndum.
Á þessum árum voru Tómasi
veitt þrjú eða fjögur prestaköil,
flest austur í Múlasýslum, en svo
var fátækt h.ans mikil, að ekki
treysti hann sjer til að komast
þangað austur og taka við þeim.
Vorið 1807 var Tómas skipaður að-
stoðarprestur hjá síra Þorkeli
Guðnasyni í Múla. Flutti hann sig
búferlum til Flateyjar á Breiða-
firði og mátti þá svo heita, að
aleigan væri ein kýr. Þegar síra
Þorkell dó, tveim árum síðar,
fjekk Tómas veitingu fyrir em-
bættinu og bjó á Austurbæ í Flat-
ey um 16 ára skeið. Segir hanu
að þar kafi sjer liðið best um
æfina og ánægðastur lifað. Árið
1823 fluttist hann frá Flatey og
fjekk veitingu fyrir Garpsdal.
Dvaldi hann þar í 13 ár og bjó
jafnan við allmikla fátækt. Árið
1836 var honum veitt Holt í Ön-
undarfirði, þar sem afi hans og
langafi höfðu verið prestar í meira
en 80 ár. Tómas flutti vestur sam-
sumars, en þá bjó síra Jón Ás-
geirsson í Holti með þunga fjöl-
skyldu. Hafði hann verið aðstoð-
prestur Ásgeirs prófasts föður síns.
Bjó Tómas því á hálfri kirkju-
jörðinni Vöðlum, fyrsta ár sitt í
Önundarfirði. Þar tók að bera á
ringli í honum, sem snerist brátt
upp í hreina geðbilun. Þó var
hann jafnan heilbrigður annað
veifið. Sigurður sonur hans var um
þetta leyti nýorðinn stúdent, og
tók Tómas hann sjer fyrir aðstoð-
arprest. Sá Sigurður eftir það um
flest prestverk, því með aldrinum
ágerðist geðbilunin hjá föður hans.
Síðustu árin talaði síra Tómas ráð-
leysu eina og gat ekki sint neinum
embættisverkum. Sagði hann af
sjer prestskap árið 1847, en and-
aðist í Holti, tveim árum síðar,
hinn 13. október 1849.
Síra Tómas var með allra
stærstu mönnum, yfir þrjár álnir
á hæð og samsvaraði sjer vel.
Hann var mjög spengilega vaxinn,
herðabreiður og miðmjór, með
þreklegar hendur og þrýstna
kálfa. Ekki þótti hann fríður í
andliti, en ærið mikilúðlegur, dökk
ur á hár og brúnamikill, háradd-
aður og digur í málrómi. Hann
vóg 24 íjórðunga í hempunni þeg-
ar hann vígðist, og var þó ístru-
laus. tíúa Tómas var með sterk-
ustu mönnum, en heldur þótti hann
spara kraítana. Drykkjumaður
var hann mikiii og mun sá löst-
ur hafa verið meginorsökin að fá-
tækt hans, og ef tii vill leitt af
sjer sjúkdóm þann, sem hann
hiaut á efri árum.
Ýmsar sögur gauga um síra
Tómas, bæði kraíta hans og ein-
kennilega hætti. Fara nokkrar
þeirra hjer á eftir.
Það var einhverju sinni, meðan
Tómas var í Garpsdal, að maður
sá kom til kirkju, meðan á messu
stóð, sem Guðlaugur hjet. Guð-
iaugur þessi var jafnan kallaður
„Goggur“. Hann hittir svo á, að
þegar hann kemur að kirkjudyr-
um, er prestur fyrir altarinu. Dok-
ar hann því við um stund. Þegar
síra Tómas snýr sjer frá altarinu
til að tóna pistilinn, sjer hann
hvar Guðlaugur stendur. Tekur
hann til orða: „Kærir bræður! —
Kippið honum Gogg inn fyrir staf-
inn!“ Svo hjelt hann áfram með
pistilinn.
Einhverntíma á síðari prestskap-
arárum síra Tómasar, eftir að fór
að bera á rugli á honum,var hann
að gifta í Holtskirkju. Hjelt hann
þá hina undarlegustu ræðu og end-
aði á fyrirbæn, þar sem hann sagði
meðal annars, að hann bæði Guð
að lýsa brúðhjónunum með náðar-
ljósi sínu, alt inn í eilífustu myrk-
ur.
Sú er sögn í Önundarfirði, að
eitt sinn hafi átt að járna ungan
og lítt taminn fola, sem leit út
fyrir að verða hið mesta hestefni
og Tómas hafði miklar mætur á.
Folinn ljet mjög illa við járning
una og rjeðu menn ekkert við
hann. Var þá Tómas prestur sótt-
ur til hjálpar.Dró hann beislis
tauma folans í hring sem var í
hestasteininum og smokkaði sleiki-
fingri hægri handar í taumlykkj-
una, um leið og hann seildist eftir
legg, sem hann ætlaði að smokka
þar í. í því tók folinn að óskap-
ast, stökk upp og rykti fast í, svo
taumurinn skar nær í sundur
fremsta köggul fingursins. Hjekk
hann aðeins við á taug. Prestur
reiddist og sló með sömu hendi
heljarhögg á kjálka folans, svo
kjálkinn brotnaði og varð að drepa
folann þegar í stað. Iðraði prest
mjög bráðræðis síns, þótt ekki
yrði að gert. Bar hann menjar
þessa upp frá því, því fremsta
köggulinn vantaði af fingrinum.
Sú er og sögn um krafta síra
Tómasar, að kona nokkur átti nála
pípu úr beini, erlent smíði og met-
fje hið mesta. Hafði lok pípunnar
skrúfast svo fast, að hún varð ekki
opnuð, þótt maður gengi undir
manns hönd. Var og reynt að
skrúfa lokið af með töng, en það
tókst ekki að heldur. Þetta barst
í tal svo Tómas heyrði, og bað
hann sýna sjer pípuna. Var það
gert og skrúfaði hann lokið af
þegar í stað, eins og það hefði
laust verið.
Ymsar fleiri sögur ganga af síra
Tómasi, þótt þær verði ekki hjer
skráðar. Gils Guðmundsson.
T ækífærísstökur
Cftir lijdlmar d liofi
Aðferð sú er illa sjeð •
annan núa lýtum.
Varast þú að vega með
veikum fúaspýtum.
Flestir steita fót við stein,
fjörs í grýttum haga.
En jeg vil ekki bíta bein,
sem búið er að naga.
SJÁVARSÝN.
Blossa vitar boðum á,
báru titra vígin.
Eygló ritar ofan frá
ótal liti á skýin.
STAKA.
Ýmsum bagar útsýn smátt,
annan fagurt dreymir;
sumir hafa hertan mátt,
hinum sagan gleymir.
Hjálmar á Hofi.
— Læknavísindin skýra frá því,
að maður nokkur hafi fundið upp
ágætt meðal við þunglyndi.
-— Nú, það er líklega barþjónn!