Lesbók Morgunblaðsins - 14.07.1940, Blaðsíða 3

LESBÖK MOTHGUNBLAÐSINS
219
vera a8 mjer hafi ekki fundist
neitt sjerstaklega til um aðal-
persónuna, heldur öllu fremur um
Terry, sem ekkert andartak hugs-
aíSi um ytri gæði, en helgaði sig
óskiftan vísindunum með þrot-
lausri iðni“.
Þessi dómur skáldkonunnar
lýsti — að líkindum óafvitandi —
ýmsu í viðhorfi hennar hæði við
lífinu og skáldlistinni. Að fórna
öllu vegna einhvers málefnis, —
það er einmitt það, sem hún sjálf
lætus flestar persónur sínar gera.
*
Frá nýrri bókmentunum berst
talið að æskulýðnum alment, og
skáldkonan segir:
„Jeg þekki æskulýðinn aðallega
af bókum, sem skrifaðar eru um
hann. Og þessvegna get jeg ekki
beinlínis felt um hann neinn á-
kveðinn dóm. En jeg verð að játa,
að jeg er ekkert sjerstaklega
kvíðin hans vegna. Hann virðist
a m. k. hafa góðan eiginleika:
hann er algerlega hreinskilinn.
En mikill munur er á því,
hvernig frjálsræðið lýsir sjer nú
eða á æskuárum mínum. Á þeim
árum hafði frjálsa stúlkan alt öðru
vísi stefnu. Hún varð að vera
mjög vör um sig. Það reið á því
fyrir oss að sýna, að raunverulega
væri eitthvað í oss spunnið. Það
var í nafni dugnaðar vors, að
vjer heimtuðum' kvenfrelsið.
Frjálsræðið var þá: að fá að
vinna, og að eiga rjett á því að
vinna. Það mætti nú að vísu segja,
að vjer hefðum á pappírnum feng-
ið rjett í öllu því, er vjer heimt-
uðum l>á. Enn konan á enn afar
langt í land, miklu lengra en ung-
ar stúlkur nú hugsa kannske út
i. Vjer konur höfum ekki enn feng
ið traust á oss sjálfum. Jeg tók
eftir því hjerna um daginn, að
engin kona hafði náð kosningu i
norsku kosningunum, enda þótt
þær væru meiri hluti kjósendanna.
Þetta er ekki óskiljanlegt með
öllu. Konurnar þurfa tíma til þess
að kynnast skyldunum, sem frjáls-
ræðinu fylgja, starfssviðunum öll-
um, sem þeim hafa opnast. En
þessu miðar hægt og hægt. Kon-
ur hafa á ýmsan hátt byrjað að
láta allmyndarlega til sín taka,
e. s. x sveitarstjórnarmálum. En
það eru líka ýmis önnur störf í
þágu ríkisins, þar sem aðstoð og
áhrif kvenna væru bæði eðlileg
og æskileg". —
„Einmitt núna“, hjelt hún á-
fram, „er eins og æskulýðurinn
sje með hálfgerðu. írafári í öllu
frjálsræðinu og fari yfir strikið-
Lífsafstaða æskumanna snýst of
mikið um ástamál og drykkju-
skap. En maður verður að vona,
að afturkastið komi senn, hafi
ekki þegar bólað á því. Og hvað
Svía snertir, held jeg maður megi
altaf búast við nokkrum rudda-
skap og taumleysi í æskunni. Jeg
geri mjer þær hugmvndir, að Sví-
ar verði sjaldan alls kostar þýð-
ir og þægilegir fyrr en þeir eru
orðnir uppkomnir og giftir. Hið
kvíðvænlegasta um æskulýðinn er
kannske drykk,juskapurinn“.
★
Síðan talaði jeg um stund við
skáldkonuna um viðhorf hennar
við bannmálinu, um skoðun henn-
ar á trúarástandinu í Svíþjóð,
við brugðum okkur líka yfir í
sveitarstjórnarmál, í „Antikrists
Mirakler", jafnaðarstefnuna,
mondismann enska, sem haft hefir
áhrif í Svíþjóð o. fl. Síðan barst
talið aftur að bókmentunum —
xxm Gautaborg.
„Vjer sáum yður oft í Gauta-
borg hjer fyr meir“.
„Já, það er engin sænsk borg,
sem jeg hefi ferðast, jafnoft til
sem Gautaborg. Á árunum 1894
—1921 fór jeg stöðugt þangað til
að hitta og vera samvistum við
Sophie Elkan, éinkavinkonu mína
og ferðafjelaga. Hiin var fjörug
og ágæt manneskja. Kynnin við
hana voru mjer mikils virði, þó
afdrei nema vinnuaðferðir okkar
væru ólíkar. Hún gerði sjer ákaf-
lega mikið far xim að sanna stað-
reyndir, svo að við lá, að hún
yrði sjerfræðingur í efnum þeim.
sem hún var að fást við, en slíkt
hefir mi aldrei verið hvorki veik-
leiki minn nje styrkur“.‘
Frá Gautaborg varð í samtal-
inu útúrdúr að Gungálv. Ættar-
bönd jafnframt ást á þessu sögu-
lega óskalandi kom skládkonunni
oft til þess að ferðast þangað.
„Það er dálítið skrítið, að Bohus
skuli ekki hafa orðið meiri píla-
grímsstaður en raun er á“, segi
jeg-
„Ekki svo mjög, kannske“,
svarar hún skjótt. „Bohus er svo
sagnasnautt. Fólk ferðast ekki til
borga til að dást að múrum kring
um þær, heldur til þess að skoða,
hvar hetjur staðarins lifðu æfin-
týri sín. Mig furðar á, að ekk-
ert góðskáldið skuli hafa látið
sögu gerast í Bohus, því að ekki
þarf að efa, að það hefði orðið
vel metið. Nei, sagna þarf Bohus
með“, sagði skáldkonan — hún,
sem hefir gert strendur vatnsins
Fryken að pílagrímsvegum — og
hló.
Nú hætti, jeg á að inna Selmu
Lagerlöf eftir viðhorfi skálds til
persónu sinnar.
„Já, það er mjög skrítið", seg-
ir hún. „f byrjun er maður herra
persónunnar og ætlast fyrir um
það, hvað hún skuli segja og að-
hafast yfirleitt. En er maður hef-
ir mótað hana um tíma, verður
maður þess var einn góðan veður-
dag, að hún lifir sjálfstæðu lífi.
Hxin hefir fengið skapferli sitt og
einhvern veginn losað umi sig, svo
að maður ræður ekki fyrir henni
lengur. Svona var það með Karl-
Arthur Ekenstedt í einni seinustu
bók minni. Það var ýmislegt, sem
jeg vildi láta hann segja, en haain
fjekst ekki til þess! Og þá varð
að sleppa því^
„Er „Anna Svárd“ seinasta bók
in um Löwensköld-ættina ?“
spurði jeg. „Maður hjelt annars,
að sagnabálkurinn yrði langur.
„Já, Chariotte Lövensköld var
gull af manni, og mjer þótti mjög
vænt um hana“, sagði skáldkon-
an, rjett eins og hún talaði um
mann, er væri í lifanda lífi. „En
sagnabálkurinn endar altaf á
„Anna Svárd". Hins vegar er
vinnufriðurinn ekki á marga
fiska, enda þótt jeg hafist við
uppi í Vermalandi. Á Márbacka
er ómögulegt að kalla að vinna að
sumarlagi. Hjer er sífeldur gesta-
gangur, gestir koma og gestir
fara, og jeg vil altaf gjama
heilsa upp á marga þeirra, m. a.
til þess að þeir geti gert sjer sem
bestar hugmyndir um Svíþjóð. Alt
Framh. á bls. 224.